1, 2. Kinsa ang mga lalaki nga nagsubay sa dalan gikan sa Filipos paingon sa Tesalonica, ug unsa kaha ang ilang gihunahuna?

 ANG dalan nga kanunayng giagian, nga tinukod sa batid nga Romanong mga inhenyero, nagtadlas sa batoon nga kabukiran. Sa maong dalan nga binakbakan ug bato madungog usahay ang inga sa asno, kinagulkol sa ligid sa karwahe, ug ang kabanha sa lainlaing magpapanaw, nga tingali mga sundalo, negosyante, ug artesano. Gisubay sa tulo ka lalaki—si Pablo, Silas, ug Timoteo—ang maong dalan gikan sa Filipos paingon sa Tesalonica nga mikabat ug kapin sa 130 kilometros. Dili kadto sayon nga panaw ilabina alang kang Pablo ug Silas. Nagpaalim pa sila sa mga samad gumikan sa pagbunal kanila didto sa Filipos.—Buh. 16:22, 23.

² Sa unsang paagi naagwanta nila kadtong layo nga panaw? Ang pag-estoryahay nakatabang gayod. Lab-as pa sa ilang panumdoman ang makalilipay nga kasinatian sa Filipos sa dihang ang guwardiya sa bilanggoan ug ang iyang pamilya nahimong magtutuo. Tungod niadto, sila mas determinado nga mopadayon sa pagwali sa pulong sa Diyos. Apan sa nagkaduol na sila sa siyudad sa Tesalonica, nga daplin sa baybayon, lagmit naghunahuna sila kon unsa unyay pagtagad kanila sa mga Hudiyo niadtong siyudara. Sila ba atakehon ug bunalan sama sa nahitabo kanila didto sa Filipos?

3. Sa unsang paagi makatabang kanato ang panig-ingnan ni Pablo sa pagbaton ug kaisog aron makasangyaw?

³ Gipadayag sa ulahi ni Pablo ang iyang pagbati diha sa usa niya ka sulat ngadto sa mga Kristohanon sa Tesalonica: “Bisag sa primero nag-antos mi ug gimaltrato sa Filipos, sama sa inyong nahibaloan, kami nakabatog kaisog pinaagi sa atong Diyos aron isulti kaninyo ang maayong balita sa Diyos bisan pa sa grabeng pagsupak.” (1 Tes. 2:2) Ang mga pulong ni Pablo daw nagpasabot nga siya nagpanuko sa pagsulod sa siyudad sa Tesalonica, ilabina tungod sa nahitabo kanila sa Filipos. Gibati ba usab nimo ang gibati ni Pablo? May higayon bang nakigbisog ka aron makasangyaw sa maayong balita? Si Pablo may pagsalig nga si Jehova magpalig-on kaniya aron makabaton siyag kaisog sa pagsangyaw. Ang  pagpamalandong sa panig-ingnan ni Pablo makatabang kanimo aron ikaw magmaisogon usab.—1 Cor. 4:16.

4. Unsay nagpakita nga lagmit gidangtan ug kapig tulo ka semana ang pag-estar ni Pablo sa Tesalonica?

⁴ Ang asoy nag-ingon nga samtang didto si Pablo sa Tesalonica, siya nagwali sa sinagoga sa tulo ka adlawng Igpapahulay. Nagpasabot ba kini nga gidangtan lang ug tulo ka semana ang iyang pagduaw sa siyudad? Wala. Wala kita mahibalo kon kanus-a gayod unang misulod si Pablo sa sinagoga sa iyang pag-abot didto. Dugang pa, ang mga sulat ni Pablo nagpadayag nga samtang didto sa Tesalonica, siya ug ang iyang mga kauban nanginabuhi aron masuportahan ang ilang kaugalingon. (1 Tes. 2:9; 2 Tes. 3:7, 8) Lain pa, sa iyang pag-estar didto, kaduha siya nakadawat ug materyal nga tabang gikan sa mga igsoon sa Filipos. (Filip. 4:16) Busa lagmit gidangtan ug kapin sa tulo ka semana ang iyang pag-estar sa Tesalonica.

5. Sa unsang paagi gipalihok ni Pablo ang mga tawo sa paggamit sa ilang katakos sa pagsabot?

⁵ Kay nakabaton nag kaisog si Pablo, siya nakasangyaw ngadto sa mga tawong nagtigom sa sinagoga. Sumala sa iyang nabatasan, “siya nangatarongan kanila gikan sa Balaang Kasulatan, nga nagpatin-aw ug nagpamatuod pinaagig mga pangutlo nga ang Kristo kinahanglang mag-antos ug banhawon, nga nag-ingon: ‘Kining Jesus nga akong ginamantala kaninyo mao ang Kristo.’” (Buh. 17:2, 3) Matikdi nga dili tuyo ni Pablo nga tandogon ang emosyon sa iyang mga mamiminaw kondili buot niyang gamiton nila ang ilang katakos sa pagsabot. Nahibalo siya nga kadtong mga nagtigom sa sinagoga may kahibalo na ug nagtuo sa Kasulatan apan kulang lang sila ug pagsabot niana. Busa si Pablo nangatarongan, nagpatin-aw, ug nagpamatuod gikan sa Kasulatan nga si Jesus nga taga-Nasaret mao ang sinaad nga Mesiyas o Kristo.

6. Sa unsang paagi si Jesus nangatarongan gikan sa Kasulatan, ug unsay resulta?

⁶ Gisunod ni Pablo ang panig-ingnan ni Jesus sa paggamit sa Kasulatan ingong basehanan sa iyang mga gitudlo. Pananglitan, sa iyang pagwali sa publiko, giingnan ni Jesus ang iyang mga tinun-an nga sumala sa Kasulatan, ang Anak sa tawo mag-antos gayod, mamatay, ug banhawon. (Mat. 16:21) Human sa iyang pagkabanhaw, siya nagpakita sa iyang mga tinun-an. Kana mismo nagpakita nga ang iyang gipanulti tinuod. Apan labaw pa ang gihimo ni Jesus alang kanila. Bahin sa iyang gisulti sa pipila ka tinun-an, atong mabasa: “Iyang gipatin-aw kanila ang mga butang nga gitagna sa tibuok Balaang Kasulatan bahin kaniya, sugod kang Moises ug sa mga sinulat sa tanang Propeta.” Unsay resulta? Ang mga tinun-an miingon: “Mao diay nga natandog pag-ayo ang atong kasingkasing dihang iyang gipatin-aw pag-ayo ang Balaang Kasulatan samtang nanglakaw ta sa dalan!”—Luc. 24:13, 27, 32.

7. Nganong hinungdanon nga ibase sa Kasulatan ang atong gitudlo?

 ⁷ Ang mensahe sa Pulong sa Diyos maoy gamhanan. (Heb. 4:12) Busa ang mga Kristohanon karon nagtudlo pinasukad sa maong Pulong, sama sa gihimo ni Jesus, Pablo, ug sa ubang mga apostoles. Kita usab mangatarongan sa mga tawo, magpatin-aw sa kahulogan sa Kasulatan, ug magpamatuod sa atong gitudlo pinaagi sa pagbasa niana gikan sa Bibliya. Himoon nato kini kay dili man atoa ang mensahe nga atong gidala. Kon kanunay natong gamiton ang Bibliya, masabtan sa mga tawo nga ang atong gipahayag maoy gikan sa Diyos ug dili sa atong kaugalingong mga ideya. Dugang pa, masilsil usab sa atong hunahuna nga ang atong gisangyaw gipasukad sa Pulong sa Diyos ug kasaligan gayod. Dili ba kana mohatag kanimog pagsalig ug kaisog sa pagsangyaw sa mensahe sama ni Pablo?

8-10. (a) Unsa ang nagkadaiyang reaksiyon sa katawhan sa Tesalonica sa maayong balita? (b) Nganong ang pipila ka Hudiyo nasina kang Pablo? (c) Unsay gibuhat sa Hudiyong mga magsusupak?

⁸ Nasinati na ni Pablo ang katumanan sa mga pulong ni Jesus: “Ang ulipon dili labaw sa iyang agalon. Kon ila kong gilutos, kamo usab ilang lutoson; kon ilang gituman ang akong pulong, tumanon usab nila ang inyong pulong.” (Juan 15:20) Nakita ni Pablo didto sa Tesalonica ang nagkadaiyang reaksiyon—ang pipila gustong mosunod sa pulong, apan ang uban misupak niana. Bahin sa mga madinawaton, si Lucas misulat: “Ang pipila kanila [mga Hudiyo] nahimong magtutuo [mga Kristohanon] ug nakig-uban kang Pablo ug Silas, ug ingon man ang daghang Grego nga nagsimba sa Diyos, uban ang daghang prominenteng mga babaye.” (Buh. 17:4) Kadtong bag-ong mga tinun-an nalipay gayod nga ila nang nasabtan ang Kasulatan.

⁹ Bisan pag ang pipila nalipay sa mga pulong ni Pablo, ang uban nasuko kaniya. Ang pipila ka Hudiyo sa Tesalonica nasina kang Pablo kay siya nakakabig ug “daghang Grego.” Kay ang maong mga Hudiyo buot makahimog mga kinabig, ilang gitudloan ang Gregong mga Hentil ug mga pagtulon-an sa Hebreohanong Kasulatan ug giisip sila nga ilang mga sakop. Apan, daw kalit silang giilog ni Pablo, ug diha pa gyod sa sinagoga! Puwerteng sukoa sa mga Hudiyo.

¹⁰ Giasoy ni Lucas ang sunod nga nahitabo: “Ang mga Hudiyo nasuko, maong gitigom nila ang pipila ka daotang tawo nga nagyampungad sa merkado ug nagpahinabo silag kagubot sa siyudad. Ilang gisulong ang balay ni Jason ug gipangita si Pablo ug Silas aron dad-on ngadto sa maong mga tawo. Dihang wala nila sila makaplagi, ilang gidala si Jason ug ang pipila sa mga igsoon ngadto sa mga magmamando sa siyudad, nga misinggit: ‘Ania dinhi ang mga tawo nga nagpahinabog kagubot sa yuta, ug giabiabi sila ni Jason ingong iyang mga bisita. Kini silang tanan milihok nga supak sa mga mando sa Cesar, nga nag-ingon nga dunay laing hari, si Jesus.’” (Buh. 17:5-7) Unsay reaksiyon ni Pablo ug sa iyang mga kauban sa pag-atake sa maong magubtanong panon?

11. Unsa ang mga akusasyon batok kang Pablo ug sa iyang kaubang mga magmamantala sa Gingharian, ug unsa kahang balaora ang diha sa hunahuna sa mga nag-akusar kanila? (Tan-awa ang footnote.)

 ¹¹ Makalilisang gayod ang mga manggugubot. Sila bangis ug samag dili mapugngang bul-og sa tubig sa suba. Sila ang gigamit sa mga Hudiyo sa paghadlok kang Pablo ug Silas. Unya, human gubta sa mga Hudiyo ang katawhan sa siyudad, ilang gipaningkamotan nga kombinsihon ang mga magmamando nga seryoso ang ilang mga akusasyon. Ang unang akusasyon mao nga si Pablo ug ang iyang kaubang mga magmamantala sa Gingharian “nagpahinabog kagubot sa yuta,” bisan pag dili sila ang hinungdan sa kagubot sa Tesalonica! Mas grabe ang ikaduhang akusasyon. Ang mga Hudiyo nag-ingon nga ang mga misyonaryo nagmantala ug laing Hari, si Jesus, mao nga ilang nalapas ang mga balaod sa emperador. a

12. Unsay nagpakita nga ang mga akusasyon batok sa mga Kristohanon sa Tesalonica mahimong may seryosong mga resulta?

¹² Hinumdomi nga ang relihiyosong mga lider may susamang akusasyon batok kang Jesus. Sila miingon kang Pilato: “Kining tawhana nagpahinabog kagubot sa among nasod . . . ug nangangkon nga siya ang Kristo nga hari.” (Luc. 23:2) Kay lagmit nahadlok si Pilato nga basin makaingon ang emperador nga siya konsentidor sa rebelyon batok sa kagamhanan, iyang gipapatay si Jesus. Sa susama, ang mga akusasyon batok sa mga Kristohanon sa Tesalonica mahimong may seryoso nga mga resulta. Matod sa usa ka reperensiya: “Nameligro gayod sila, kay ‘bisan ang gamay lang nga timailhan sa rebelyon batok sa Emperador sagad silotan ug kamatayon.’” Nagmalamposon ba ang maong grabeng pag-atake?

13, 14. (a) Nganong napakyas ang pag-atake sa mga manggugubot? (b) Sa unsang paagi si Pablo nagmabinantayon sama sa Kristo, ug sa unsang paagi masundog nato ang iyang panig-ingnan?

¹³ Wala mapahunong sa mga manggugubot ang buluhatong pagwali sa Tesalonica. Ngano? Kay wala man makaplagi si Pablo ug Silas. Gawas pa, ang mga magmamando sa siyudad lagmit wala motuo nga tinuod ang mga akusasyon. Human makapangayog “igong piyansa,” ilang gipalakaw si Jason ug ang ubang mga igsoon. (Buh. 17:8, 9) Human niya sunda ang tambag ni Jesus nga “magmabinantayon mo sama sa mga halas apan inosente sama sa mga salampati,” si Pablo nagmaalamon ug nagpadayon sa pagsangyaw sa laing dapit aron malayo sa kapeligrohan. (Mat. 10:16) Tin-aw nga bisan pag nagmaisogon si Pablo, siya nagmabinantayon usab. Sa unsang paagi masundog sa mga Kristohanon karon ang iyang panig-ingnan?

¹⁴ Ang klero sa Kakristiyanohan karon kasagaran mao ang nanghulhog sa mga manggugubot batok sa mga Saksi ni Jehova. Tungod sa mga akusasyon  nga sila rebelde ug nagluib sa nasod, ilang nakombinsir ang mga magmamando sa paglutos sa mga Saksi. Sama sa mga maglulutos sa unang siglo, ang kasina mao usab ang hinungdan sa ilang pagsupak. Sa pagkatinuod, ang tinuod nga mga Kristohanon dili gustog samok. Molikay kita, kon mahimo, nga makigharong sa nasuko nga mga tawong dili mamatig rason; hinuon tinguha nato nga ipadayon ang pagsangyaw dihang linaw na ang kahimtang.

15. Unsay sanong sa mga taga-Berea sa maayong balita?

¹⁵ Aron dili mameligro si Pablo ug Silas, sila gipadala ngadto sa Berea, nga may gilay-ong mga 65 kilometros. Sa pag-abot didto, misulod si Pablo sa sinagoga ug iyang giwalihan ang mga tawong nagtigom didto. Nalipay gayod sila nga ang mga tawo naminaw pag-ayo! Si Lucas misulat nga ang mga Hudiyo sa Berea “mas andam mokat-on kay sa mga taga-Tesalonica, kay maikagon man nilang gidawat ang pulong, nga adlaw-adlawng nagsusi pag-ayo sa Balaang Kasulatan kon tinuod ba kining mga butanga.” (Buh. 17:10, 11) Nagkahulogan ba kana nga mas maayo sila kay sa mga taga-Tesalonica nga midawat sa kamatuoran? Dili gayod. Si Pablo misulat kanila sa ulahi: “Kami walay hunong nga nagpasalamat sa Diyos, kay dihang nadawat ninyo ang pulong sa Diyos, nga inyong nadungog kanamo, gidawat ninyo kini dili ingong pulong sa tawo kondili kon unsa gyod kini, ingong pulong sa Diyos, nga naglihok sab diha kaninyo.” (1 Tes. 2:13) Apan, nganong ang mga Hudiyo sa Berea giisip nga mas andam mokat-on?

16. Nganong haom ang pag-ingon nga ang mga taga-Berea “mas andam mokat-on”?

¹⁶ Bisag bag-ong butang ang nadungog  sa mga taga-Berea, sila dili matahapon o hinawayon; dili usab sila daling motuo. Una, sila namati pag-ayo sa gisulti ni Pablo. Dayon, ilang gisusi ang Kasulatan kon tinuod ba ang gisaysay ni Pablo kanila. Dugang pa, nagkugi sila sa pagtuon sa Pulong sa Diyos kada adlaw, dili lang sa adlawng Igpapahulay. “Maikagon” silang nagtuon ug nagkugi sa pagsusi kon unsay gipadayag sa Kasulatan bahin sa maong bag-ong pagtulon-an. Dayon, mapainubsanon silang naghimog mga kausaban kay “daghan kanila ang nahimong magtutuo.” (Buh. 17:12) Maoy hinungdan nga miingon si Lucas nga sila “mas andam mokat-on”!

17. Nganong dalayegon man ang panig-ingnan sa mga taga-Berea, ug sa unsang paagi makapadayon kita sa pagsundog niana human kita mahimong magtutuo?

¹⁷ Walay kalibotan ang mga taga-Berea nga ang ilang reaksiyon sa maayong balita marekord sa Pulong sa Diyos ug sila mahimong panig-ingnan hangtod sa atong panahon. Gibuhat nila ang gidahom ni Pablo ug ang buot ni Jehova nga Diyos nga ilang buhaton. Kini usab ang atong idasig sa mga tawo—susihon nila pag-ayo ang Bibliya aron ang ilang pagtuo mapasukad gayod sa Pulong sa Diyos. Apan mohunong na ba kita sa makugihong pagsusi sa Kasulatan human kita mahimong magtutuo? Dili gayod. Mas hinungdanon nga maikag kita sa pagkat-on gikan kang Jehova ug ipadapat dayon ang atong nakat-onan. Sa ingon niana kita nagpaumol ug nagpabansay ni Jehova sumala sa iyang kabubut-on. (Isa. 64:8) Niining paagiha makapabilin kitang mabungahon ug makapalipay gayod sa atong langitnong Amahan.

18, 19. (a) Nganong mibiya si Pablo sa Berea, apan sa unsang paagi nagpakita siyag pagkamalahutayon nga angay natong sundogon? (b) Kinsay sunod nga gisangyawan ni Pablo, ug diin?

¹⁸ Wala magdugay si Pablo sa Berea. Atong mabasa: “Dihang nasayran sa mga Hudiyo sa Tesalonica nga ang pulong sa Diyos gimantala usab ni Pablo sa Berea, sila nangadto didto aron hulhogan ug samokon ang mga tawo. Unya gipagikan dayon sa mga igsoon si Pablo paingon sa dagat, apan si Silas ug Timoteo nagpabilin didto. Apan kadtong nanguban kang Pablo naghatod kaniya hangtod sa Atenas, ug sila mibiya human makadawat ug instruksiyon nga paadtoon dayon si Silas ug Timoteo kang Pablo.” (Buh. 17:13-15) Wala gayod mosurender kadtong mga kaaway sa maayong balita! Wala lang nila papahawaa si Pablo sa Tesalonica; nangadto pa gyod sila sa Berea aron ipahinabo ang kagubot didto—apan napakyas sila. Nahibalo si Pablo nga dako kaayo ang iyang teritoryo; busa siya mibalhin sa nagkalainlaing dapit aron sa pagsangyaw. Hinaot nga kita magmadeterminado usab sa pagpadayon sa pagsangyaw bisan pa sa paningkamot niadtong mga gustong mopugong kanato!

¹⁹ Kay bug-os nang nakapamatuod ngadto sa mga Hudiyo sa Tesalonica ug Berea, nakat-onan gayod ni Pablo ang kahinungdanon sa pagsangyaw nga maisogon ug sa pagpangatarongan pinasukad sa Kasulatan. Nakakat-on usab kita gikan niana. Apan niadtong panahona, lahi na usab ang mamiminaw ni Pablo—ang mga Hentil sa Atenas. Unsay mahitabo kaniya sa maong siyudad? Masayran nato kana sa sunod nga kapitulo.