1, 2. (a) Unsang mga kahimtang ang giatubang ni Pablo? (b) Unsang pangutana ang motungha bahin sa pag-apelar ni Pablo sa Cesar?

 SI Pablo giguwardiyahan gihapog maayo didto sa Cesarea. Duha ka tuig kanhi, sa nakabalik siya sa Judea, tulo ka beses siyang gisulayan sa pagpatay sa mga Hudiyo sa pipila lang ka adlaw. (Buh. 21:27-36; 23:10, 12-15, 27) Napakyas ang iyang mga kaaway hangtod niadtong panahona, apan wala nila siya lung-i. Sa dihang nasabtan ni Pablo nga lagmit mahulog siya sa ilang mga kamot, siya miingon ngadto sa Romanong gobernador nga si Festo: “Moapelar ko sa Cesar!”—Buh. 25:11.

² Gipaluyohan ba ni Jehova ang iyang desisyon sa pag-apelar ngadto sa emperador sa Roma? Hinungdanon ang tubag alang kanato, kinsa bug-os nagpamatuod sa Gingharian sa Diyos niining panahon sa kataposan. Angay natong sayron kon angay ba natong sundon ang gihimo ni Pablo “sa pagdepensa ug pagsangyaw sa maayong balita sa legal nga paagi.”—Filip. 1:7.

3, 4. (a) Nganong buot man sa mga Hudiyo nga dad-on si Pablo sa Jerusalem, ug sa unsang paagi siya nakaikyas sa kamatayon? (b) Sa unsang paagi si Jehova nagpalig-on sa iyang mga alagad karon, sama sa iyang gihimo kang Pablo?

³ Tulo ka adlaw human molingkod si Festo isip bag-ong Romanong gobernador sa Judea, siya miadto sa Jerusalem. a Didto, siya naminaw samtang ang pangulong mga saserdote ug kadagkoan sa mga Hudiyo nag-akusar kang Pablo ug grabeng mga krimen. Sila nahibalo nga ang bag-ong gobernador mibati nga obligado siyang makigdait kanila ug sa tanang mga Hudiyo. Busa ilang gihangyo si Festo nga dad-on si Pablo sa Jerusalem aron husayon didto. Apan ang tinuod, duna silay sekretong plano sa pagpatay kang Pablo samtang nagbiyahe sa dalan gikan sa Cesarea paingon sa Jerusalem. Wala mosugot si Festo ug siya miingon: “Kadtong mga anaa sa gahom sa inyong taliwala . . . palugsonga uban kanako [paingon sa Cesarea] aron makapasakag sumbong batok kaniya kon ugaling dunay nahimong sayop ang maong tawo.” (Buh. 25:5) Busa si Pablo nakaikyas na usab sa kamatayon.

 ⁴ Si Jehova nagpalig-on kang Pablo sa tanan niyang pagsulay pinaagi kang Ginoong Jesu-Kristo. Hinumdomi nga sa usa ka panan-awon, giingnan siya ni Jesus: “Magmaisogon!” (Buh. 23:11) Karon, ang mga alagad sa Diyos nagsagubang usab ug mga suliran ug pagpanghulga. Si Jehova dili manalipod kanato sa matag kalisdanan, apan mohatag siya kanatog kaalam ug kusog sa paglahutay. Makasalig kita kanunay sa “gahom nga labaw sa kasarangan” nga ginatagana sa atong mahigugmaong Diyos.—2 Cor. 4:7.

5. Giunsa pagdumala ni Festo ang kaso ni Pablo?

⁵ Pipila ka adlaw sa ulahi, si Festo ‘milingkod sa lingkoranan sa paghukom’ didto sa Cesarea. b Sa iyang atubangan nagbarog si Pablo ug ang mga nag-akusar kang Pablo. Ingong tubag sa ilang bakak nga mga akusasyon, si Pablo miingon: “Wala ko makasala batok sa Balaod sa mga Hudiyo o sa templo o sa Cesar.” Ang apostol walay sala ug angayng buhian. Unsay hukom ni Festo? Kay buot niyang pahimut-an ang mga Hudiyo, iyang gipangutana si Pablo: “Gusto ba nimong motungas sa Jerusalem ug hukman didto atubangan kanako labot niining mga butanga?” (Buh. 25:6-9) Pagkabinuang nga pangutana! Kon si Pablo ibalik sa Jerusalem, ang mga nag-akusar kaniya mao ra say mohukom kaniya, ug siya pagapatyon gayod. Niadtong tungora, gipanalipdan ni Festo ang iyang pagkagobernador imbes ipatuman ang hustisya. Kana usab ang gihimo sa naunang gobernador nga si Poncio Pilato kang Jesus. (Juan 19:12-16) Ang mga huwes karon mahimong mopakanaog usab ug mapihigong mga desisyon aron ang mga tawo  dili masuko kanila. Busa dili kita matingala kon ang mga korte mohukom nga may pagpihigpihig sa mga kasong naglangkit sa katawhan sa Diyos.

6, 7. Nganong si Pablo miapelar sa Cesar, ug unsang sumbanan ang iyang gipakita sa tinuod nga mga Kristohanon karon?

⁶ Ang tinguha ni Festo nga pahimut-an ang mga Hudiyo makapameligro gayod sa kinabuhi ni Pablo. Busa gigamit ni Pablo ang iyang katungod ingong usa ka Romanong lungsoranon. Iyang giingnan si Festo: “Nagtindog ko atubangan sa lingkoranan sa paghukom sa Cesar, diin ko angayng hukman. Wala koy nahimong sala batok sa mga Hudiyo, ug nasayod ka pag-ayo niini. . . . Moapelar ko sa Cesar!” Human moapelar ang usa ka tawo, kini kasagarang dili na mabakwi. Gipakita kini ni Festo sa dihang siya mitubag: “Sa Cesar ka miapelar; sa Cesar ka moadto.” (Buh. 25:10-12) Pinaagi sa pag-apelar ngadto sa mas taas nga awtoridad, si Pablo nagpakita kon unsa ang angayng himoon sa tinuod nga mga Kristohanon karon. Sa dihang ang mga magsusupak magmugnag “kasamok sa ngalan sa balaod,” pahimuslan sa mga Saksi ni Jehova ang balaod aron depensahan ang maayong balita. c—Sal. 94:20.

⁷ Busa human sa kapig duha ka tuig nga pagkabilanggo tungod sa mga krimen nga wala niya buhata, si Pablo gitugtan sa pagdepensa sa iyang kaso didto sa Roma. Apan sa wala pa siya molarga, dihay laing magmamando nga buot makigkita kaniya.

8, 9. Nganong miduaw si Haring Agripa sa Cesarea?

⁸ Pipila ka adlaw human madungog ni Festo ang pag-apelar ni Pablo sa Cesar, si Haring Agripa ug ang iyang igsoong babaye nga si Bernice ‘miduaw ingong pagtahod’ sa bag-ong gobernador. d Sa karaang Roma, batasan sa mga opisyales ang pagduaw sa bag-ong natudlong mga gobernador. Pinaagi sa pagpahalipay kang Festo tungod sa pagkatudlo nga gobernador, buot ni Agripa nga palig-onon ang iyang politikal ug personal nga relasyon nga mahimo niyang mapahimuslan sa umaabot.—Buh. 25:13.

⁹ Gisuginlan ni Festo ang hari bahin kang Pablo, ug si Agripa nainteres niana. Pagkasunod adlaw, ang maong duha ka magmamando milingkod sa lingkoranan sa paghukom aron husayon ang kaso ni Pablo. Apan ang mga pulong nga hapit nang isulti ni Pablo mas makapahingangha kay sa ilang mapasigarbohong pagpasundayag sa gahom ug kahalangdon.—Buh. 25:22-27.

10, 11. Sa unsang paagi gipakita ni Pablo ang iyang pagtahod kang Agripa, ug unsang mga detalye bahin sa kaagi ni Pablo ang iyang gipahayag ngadto sa hari?

¹⁰ Matinahorong nagpasalamat si Pablo kang Haring Agripa sa paghatag kaniyag kahigayonan sa pagdepensa sa iyang kaugalingon ug giila niya nga ang hari eksperto sa tanang kostumbre ug sa panaglantugi sa mga Hudiyo. Dayon gisaysay  ni Pablo ang iyang kinabuhi sa nangagi: “Sumala sa kinaestriktohang sekta sa atong pagsimba, nagkinabuhi ko ingong Pariseo.” (Buh. 26:5) Ingong Pariseo, si Pablo nagpaabot sa Mesiyas. Karon nga siya usa na ka Kristohanon, maisogon niyang gipaila nga si Jesu-Kristo mao ang dugay na nilang gipaabot. Ang gilaoman ni Pablo ug sa mga nag-akusar kaniya—nga ang Diyos magtuman sa iyang saad ngadto sa ilang mga katigulangan—mao na hinuoy hinungdan sa paghusay kang Pablo niadtong adlawa. Busa misamot ang kaikag ni Agripa nga maminaw kang Pablo. e

¹¹ Sa pag-asoy ni Pablo sa iyang grabe nga pagpanglutos kaniadto sa mga Kristohanon, siya miingon: “Ako mismo kombinsido kaniadto nga angay nakong himoon ang tanang paagi aron supakon ang ngalan ni Jesus nga Nasaretnon. . . . Kay suko man kaayo ko kanila [sa mga sumusunod sa Kristo], gilutos nako sila hangtod pa gani sa ubang mga siyudad.” (Buh. 26:9-11) Tinuod ang gisulti ni Pablo ug nahibalo ang daghang tawo sa iyang grabe nga pagpanglutos sa mga Kristohanon. (Gal. 1:13, 23) ‘Unsa kahay nakapausab kaniya?’ Lagmit natingala si Agripa.

12, 13. (a) Giunsa paghubit ni Pablo ang iyang pagkakombertir? (b) Sa unsang paagi si Pablo nagsigeg ‘patid sa mga pangtugsok’?

¹² Gitubag kini sa sunod nga mga pulong ni Pablo: “Mipanaw ko ngadto sa Damasco dala ang awtoridad ug sugo gikan sa pangulong mga saserdote. Apan pagkaudto diha sa dalan, Oh Hari, nakakita kog kahayag nga mas silaw pa sa adlaw nga mikidlap gikan sa langit libot kanako ug niadtong mga nagpanaw uban  kanako. Ug dihang nangatumba ming tanan sa yuta, nakadungog kog tingog nga misulti kanako sa pinulongang Hebreohanon: ‘Saulo, Saulo, nganong ginalutos ko nimo? Gipasakitan nimo ang imong kaugalingon pinaagi sa pagpatid sa mga pangtugsok.’ Apan miingon ko: ‘Kinsa man ka, Ginoo?’ Ug ang Ginoo mitubag: ‘Ako si Jesus, nga imong ginalutos.’” f—Buh. 26:12-15.

¹³ Una pa makita ni Pablo kining talagsaong panan-awon, siya nagsige nag ‘patid sa mga pangtugsok’ sa simbolikong paagi. Sama nga ang usa ka mananap nga tigdalag karga masakitan kon patiran niini ang hait nga pangtugsok, si Pablo nasakitan usab sa espirituwal nga paagi sa dihang siya milihok supak sa kabubut-on sa Diyos. Pinaagi sa pagpakita kang Pablo diha sa dalan paingon sa Damasco, ang nabanhawng si Jesus nagbag-o sa panghunahuna niining sinsero apan nahisalaag nga tawo.—Juan 16:1, 2.

14, 15. Unsay giingon ni Pablo bahin sa mga kausaban nga gihimo niya sa iyang kinabuhi?

¹⁴ Si Pablo naghimo gayod ug dagkong mga kausaban sa iyang kinabuhi. Siya miingon kang Agripa: “Gituman nako ang langitnong panan-awon nga akong nakita, una ngadto sa mga atua sa Damasco ug unya sa mga atua sa Jerusalem, ug sa tibuok yuta sa Judea, ug usab ngadto sa kanasoran. Gidala nako ang mensahe nga kinahanglan silang maghinulsol ug moliso ngadto sa Diyos pinaagi sa paghimog mga buhat nga nagpakitag paghinulsol.” (Buh. 26:19, 20) Sa daghang tuig, gituman ni Pablo ang sugo nga iyang nadawat gikan ni Jesu-Kristo sa panan-awon niadtong udtoha. Unsay resulta? Kadtong midawat sa maayong  balita nga gisangyaw ni Pablo naghinulsol sa ilang imoral, dili matinud-anong panggawi ug nag-alagad sa Diyos. Nahimo silang maayong mga lungsoranon, nga nagpasakop ug nagtahod sa balaod ug kahusay.

¹⁵ Apan ang maong mga benepisyo gibalewala sa Hudiyong mga magsusupak ni Pablo. Siya miingon: “Tungod niini, gidakop ko sa mga Hudiyo diha sa templo ug misulay silag patay kanako. Apan, kay nasinatian nako ang tabang nga gikan sa Diyos, nagpadayon ko sa pagpamatuod hangtod niining adlawa ngadto sa mga ubos ug sa mga taas.”—Buh. 26:21, 22.

16. Sa unsang paagi atong masundog si Pablo sa dihang kita makigsulti sa mga huwes ug mga magmamando bahin sa atong tinuohan?

¹⁶ Ingong tinuod nga mga Kristohanon, kita angayng “andam kanunay sa pagdepensa” sa atong pagtuo. (1 Ped. 3:15) Sa dihang makigsulti kita sa mga huwes ug mga magmamando bahin sa atong tinuohan, maayong sundogon nato ang paagi ni Pablo sa pagpakigsulti kang Agripa ug kang Festo. Pinaagi sa matinahorong pagsulti kanila kon sa unsang paagi nabag-o sa mga kamatuoran sa Bibliya ang atong kinabuhi ug ang kinabuhi niadtong mga misanong sa atong mensahe, mahimong matandog nato ang kasingkasing sa maong mga opisyales.

17. Unsay reaksiyon ni Festo sa depensa ni Pablo, ug unsang samang tinamdan ang makita karon?

¹⁷ Dakog epekto kang Festo ug Agripa ang makapakombinsir nga pamatuod ni Pablo. Matikdi ang nahitabo: “Karon samtang siya nagsulti niining mga butanga agig pagdepensa sa iyang kaugalingon, si Festo miingon sa kusog nga tingog: ‘Nabuang na ka, Pablo! Ang imong daghang nakat-onan nakapabuang kanimo!’” (Buh. 26:24) Ang tinamdan ni Festo makita usab bisan sa atong panahon. Ang daghang tawo nag-isip niadtong mga nagtudlo sa kamatuoran sa Bibliya ingong mga panatiko. Ang mga maalamon sa kalibotan sagad malisdan sa pagdawat sa pagtulon-an sa Bibliya bahin sa pagkabanhaw.

18. Giunsa pagtubag ni Pablo si Festo, ug tungod niana unsay gisulti ni Agripa?

¹⁸ Apan si Pablo mitubag sa gobernador: “Wala ko mabuang, Halangdong Festo, apan nagsulti lang ko sa tinuod ug gisulti nako kini uban ang maayong panghunahuna. Sa pagkatinuod, ang hari nga akong gipakigsultihan nga walay lipodlipod nahibalo pag-ayo niining mga butanga . . . Ikaw ba, Haring Agripa, nagtuo sa mga Propeta? Nahibalo ko nga nagtuo ka.” Si Agripa mitubag: “Sa mubong panahon makombinsir ko nimo nga mahimong Kristohanon.” (Buh. 26:25-28) Sinsero man o dili ang tubag ni Agripa, kini nagpakita nga ang pamatuod ni Pablo dakog epekto sa hari.

19. Unsay hukom ni Festo ug Agripa bahin kang Pablo?

¹⁹ Dayon si Agripa ug Festo nanindog, ug niana nasabtan sa mga nanambong nga human na ang husay. “Samtang sila namahawa, sila nagsultihanay: ‘Kining tawhana walay gibuhat nga takos sa kamatayon o sa pagkabilanggo.’ Unya si Agripa miingon kang Festo: ‘Kining tawhana mabuhian unta kon wala pa siya moapelar sa Cesar.’” (Buh. 26:31, 32) Sila nahibalo nga inosente si Pablo. Niadtong tungora, tingali mas maayo na ang ilang panglantaw ug pagtratar sa mga Kristohanon.

20. Unsay nalampos sa pagsangyaw ni Pablo kang Festo ug Agripa?

²⁰ Si Festo ug Agripa daw wala modawat sa maayong balita sa Gingharian sa Diyos. Busa maalamon ba nga si apostol Pablo miatubang kanila? Oo. Kay si Pablo ‘gidala atubangan sa mga hari ug mga gobernador’ sa Judea, nasangyawan ang mga magmamando sa Roma nga lagmit dili masangyawan. (Luc. 21:12, 13) Dugang pa, ang iyang mga kasinatian ug pagkamatinumanon bisan pa sa paglutos nakadasig sa iyang mga igsoon sa pagtuo.—Filip. 1:12-14.

21. Unsay maayong mga resulta nga maani kon magpadayon ta sa pagsangyaw bisan pa sa kalisdanan?

²¹ Ang kahimtang karon ingon usab niana. Kon kita mopadayon sa pagsangyaw bisan pa sa mga pagsulay ug pagsupak, kini moanig maayong mga resulta. Masangyawan nato ang mga opisyales nga lagmit dili masangyawan. Ang atong pagkamalahutayon mahimong makapadasig sa atong mga igsoon, aron sila magmaisogon pa gayod sa bug-os nga pagpamatuod bahin sa Gingharian sa Diyos.