1, 2. Nganong ang compass usa ka hinungdanon kaayong instrumento, ug sa unsang paagi ikatandi kini sa tanlag?

ANG usa ka timonil manimon sa iyang barko tadlas sa mga balod sa halapad kaayong lawod; ang usa ka magbabaktas molatas sa usa ka awaaw nga dapit; ang usa ka abyador magagiya sa iyang ayroplano samtang mokayab kini paibabaw sa bagang mga panganod. Nahibalo ka ba kon unsang butanga nga pareho nilang nabatonan? Ang matag usa kanila mahimong makaagom ug suliran kon walay compass, ilabina kon walay laing modernong kasangkapan nga gigamit.

² Ang compass maoy usa lang ka yanong instrumento, kasagaran usa ra ka dayal nga may magnetikong dagom nga nagpunting sa amihanan. Kon maayog andar ug ilabinang gamiton uban ang usa ka tukmang mapa, kini makaluwas ug kinabuhi. Sa pipila ka paagi, kini ikapanig-ingon sa  usa ka bililhong gasa ni Jehova kanato nga mao ang atong tanlag. (Santiago 1:17) Kon wala kitay tanlag, wala kitay giya. Kon ato kining gamiton sa hustong paagi, makakaplag ug makasubay kita sa hustong dalan paingon sa kinabuhi. Busa atong hisgotan kon unsa ang tanlag ug kon sa unsang paagi kini molihok. Unya hisgotan nato kining mga puntoha: (1) Kon unsay atong buhaton aron mabansay ang atong tanlag, (2) kon nganong tagdon gayod nato ang tanlag sa uban, ug (3) kon sa unsang paagi ang maayong tanlag makahatag kanatog mga kaayohan.

3. Unsay literal nga kahulogan sa Gregong pulong alang sa “tanlag,” ug unsang talagsaong katakos diha sa mga tawo ang gitumong niini?

³ Sa Bibliya, ang literal nga kahulogan sa Gregong pulong alang sa “tanlag” maoy “kaduyog nga kahibalo o kahibalo sa kaugalingon.” Kita lahi sa ubang mga linalang sa yuta kay gihatagan kita sa Diyos ug katakos nga mahibalo sa atong kaugalingon. Sa laing pagkasulti, kita makahunong ug makapamalandong sa atong kaugalingon ug unya makahimog mga desisyon bahin sa moral. Kay nagsilbing usa ka maghuhukom diha sa kahiladman, ang atong tanlag makasusi sa atong mga lihok, mga tinamdan, ug mga pagpili. Kini makagiya kanato ngadto sa usa ka hustong desisyon o makapasidaan kanato batok sa usa ka sayop nga desisyon. Pagkahuman niana, kini makapahupay kanato tungod sa maalamong pagpili o makapaguol pag-ayo kanato tungod sa sayop nga desisyon.

4, 5. (a) Nganong nahibalo kita nga si Adan ug Eva may tanlag, ug unsay resulta sa dihang wala sila mosunod sa balaod sa Diyos? (b) Unsang mga panig-ingnan ang nagpakita nga ang matinumanong mga tawo sa wala pa ang Kristohanong panahon naggamit sa ilang tanlag?

⁴ Gibutang na ang maong katakos diha sa lalaki ug babaye sukad pa sa sinugdanan. Si Adan ug Eva nagpadayag nga sila may tanlag. Ang pamatuod niana mao ang kaulaw nga ilang gibati human sila makasala. (Genesis 3:7, 8) Ikasubo nga niadtong higayona, ang ilang natugaw nga tanlag wala nay  kapuslanan kanila. Sila tinuyong misupak sa balaod sa Diyos. Sa ingon nga paagi, sila mipili nga mahimong mga rebelde, mga kontra ni Jehova nga Diyos. Ingong hingpit nga mga tawo, nahibalo sila sa ilang gibuhat, ug dili na sila makabalik sa Diyos.

⁵ Dili sama kang Adan ug Eva, daghang dili-hingpit nga mga tawo ang misunod sa diktar sa ilang tanlag. Pananglitan, ang matinumanong tawo nga si Job nakaingon: “Gikuptan ko ang akong katarong, ug dili ko kini buhian; ang akong kasingkasing dili magtamay kanako sa tanan kong mga adlaw.” * (Job 27:6) Si Job naminaw gayod sa iyang tanlag ug gihimo niya kining giya sa iyang mga buhat ug mga desisyon. Busa malipayon kaayo siyang nakaingon nga wala siya tulisoka o hasola sa iyang tanlag tungod sa kaulaw ug pagkasad-an. Matikdi ang kalainan ni Job ug ni David. Sa dihang si David nagpakitag kawalay-pagtahod kang Saul, ang hari nga gidihogan ni Jehova, “nahitabo pagkahuman niadto nga gihasol si David sa iyang kasingkasing.” (1 Samuel 24:5) Ang maong nahasol kaayong tanlag nakatabang kang David kay pagkahuman niadto natudloan siya nga likayan ang maong kawalay-pagtahod.

6. Unsay nagpakita nga ang tanang tawo gihatagan ug tanlag?

⁶ Mga alagad ni Jehova ba lamang ang may tanlag? Tagda ang inspiradong mga pulong ni apostol Pablo: “Dihang ang katawhan sa kanasoran nga walay balaod nagabuhat nga kinaiyanhon sa mga butang sa balaod, kining mga tawhana, bisan tuod walay balaod, maoy balaod sa ilang kaugalingon. Sila mismo mao ang nagpasundayag sa mga butang labot sa balaod nga nahisulat diha sa ilang mga kasingkasing,  samtang ang ilang tanlag nagpamatuod duyog kanila ug, tali sa ilang kaugalingong mga panghunahuna, sila ginasumbong o ginapalingkawas.” (Roma 2:14, 15) Bisan kadtong bug-os walay alamag sa mga balaod ni Jehova usahay matukmod pa sa ilang tanlag sa paglihok uyon sa mga prinsipyo sa Diyos.

7. Nganong ang tanlag mahimong masayop usahay?

⁷ Hinuon, sa pipila ka kahimtang ang tanlag mahimong masayop. Ngano? Aw, kon ang compass maduol ug metal, dili kini motudlo sa amihanan. Ug kon walay tukmang mapa, kini halos wala nay kapuslanan. Sa susama, kon ang atong kasingkasing maimpluwensiyahan pag-ayo sa hakog nga mga tinguha, mahimong sayop na ang idiktar sa atong tanlag. Ug kon ang tanlag dili magiyahan sa Pulong sa Diyos, dili kita makaila kon unsay husto ug sayop bahin sa daghang hinungdanong mga butang. Sa pagkatinuod, aron tukmang molihok ang atong tanlag, atong gikinahanglan ang giya sa balaang espiritu ni Jehova. Misulat si Pablo: “Ang akong tanlag nagpamatuod uban kanako sa balaang espiritu.” (Roma 9:1) Apan, sa unsang paagi maseguro nato nga ang atong tanlag nahiuyon sa balaang espiritu ni Jehova? Pinaagi sa atong pagbansay niini.

8. (a) Sa unsang paagi ang kasingkasing makaimpluwensiya sa tanlag, ug unsay una natong tagdon sa atong mga desisyon? (b) Nganong ang wala mahasol nga tanlag sa usa ka Kristohanon dili pa igo? (Tan-awa ang nota sa ubos.)

⁸ Sa unsang paagi makahimo kag usa ka desisyon nga gipasukad sa tanlag? Morag susihon lang sa uban ang ilang mga hunahuna ug pagbati, ug modesisyon kon unsay buhaton. Unya mahimong moingon sila, “Wala man mahasol ang akong tanlag.” Ang mga tinguha sa kasingkasing mahimong kusganon kaayo, nga mag-impluwensiya pa gani sa tanlag. Ang Bibliya nag-ingon: “Ang kasingkasing labaw nga malimbongon kay sa bisan unsa pa ug desperado. Kinsa ang makahibalo niini?” (Jeremias 17:9) Busa, ang gitinguha sa atong kasingkasing dili mao ang  una natong tagdon. Hinunoa, buot natong tagdon pag-una kon unsay makapahimuot kang Jehova nga Diyos. *

9. Unsa ang kahadlok sa Diyos, ug sa unsang paagi kini makaimpluwensiya sa atong tanlag?

⁹ Kon ang usa ka desisyon gipasukad gayod sa atong nabansay nga tanlag, ipabanaag niini ang atong kahadlok sa Diyos, dili ang atong personal nga mga tinguha. Tagda kining usa ka pananglitan. Ang matinumanong gobernador nga si Nehemias may katungod sa pagpaningil ug mga bayranan ug buluhisan gikan sa mga tawo sa Jerusalem. Apan wala niya kana buhata. Ngano man? Dili niya gustong si Jehova masuko kaniya tungod kay mabug-atan ang katawhan sa Diyos. Siya miingon: “Wala ako magbuhat sa ingon tungod sa kahadlok sa Diyos.” (Nehemias 5:15) Ang sinserong kahadlok sa Diyos, tibuok-kasingkasing nga kahadlok nga masuko kanato ang atong langitnong Amahan, maoy labing hinungdanon. Ang maong matahaon nga kahadlok makadasig kanato sa pagtinguhag giya gikan sa Pulong sa Diyos kon mohimo kitag mga desisyon.

10, 11. Unsang mga prinsipyo sa Bibliya ang mapadapat bahin sa pag-inom ug alkoholikong mga ilimnon, ug sa unsang paagi magiyahan kita sa Diyos sa pagpadapat kanila?

¹⁰ Pananglitan, tagda ang isyu bahin sa alkoholikong mga ilimnon. Usa kini ka desisyon nga atubangon sa daghan kon adunay mga tapoktapok, Moinom ba ko o dili? Una, kinahanglang kita may kahibalo bahin niini. Unsang mga prinsipyo sa Bibliya ang mapadapat? Buweno, wala idili sa Bibliya ang kasarangang pag-inom ug alkoholikong ilimnon. Nagpahayag kinig pagdayeg kang Jehova tungod sa iyang gasa nga bino. (Salmo 104:14, 15) Apan gisaway sa Bibliya ang sobrang pag-inom ug ang paghudyaka inigkahubog na. (Lucas 21:34; Roma 13:13)  Dugang pa, ang paghuboghubog naapil sa talaan sa Bibliya sa seryoso kaayong mga sala, sama sa pakighilawas ug panapaw. *​—1 Corinto 6:9, 10.

¹¹ Kanang mga prinsipyoha makatudlo ug makapahait sa tanlag sa usa ka Kristohanon. Busa sa dihang modesisyon bahin sa pag-inom kon adunay tapoktapok, suknaon nato ang atong kaugalingon: ‘Unsa ba kining matanga sa tapoktapok? Lagmit ba kining magkayagaw? Unsa bay lagmit kong buhaton? Ako ba uhawon ug alkoholikong ilimnon, naadik na niini, moinom aron makontrolar ang akong buot ug batasan? Aduna ba akoy pagpugong-sa-kaugalingon aron dili masobrahan ang pag-inom?’ Samtang atong palandongon ang mga prinsipyo sa Bibliya ug ang mga pangutana kabahin niini, angay gayong moampo kita alang sa giya ni Jehova. (Salmo 139:23, 24) Niining paagiha, nagpagiya kita kang Jehova pinaagi sa iyang balaang espiritu. Kita nagabansay usab sa atong tanlag aron kini mahiuyon sa mga prinsipyo sa Diyos. Hinuon, may lain pang butang nga atong pagatagdon maylabot sa atong mga desisyon.

12, 13. Unsay pipila ka hinungdan nga magkalahi ang mga tanlag sa mga Kristohanon, ug unsay angay natong reaksiyon bahin niana?

¹² Matingala ka tingali usahay nga magkalahi ang tanlag sa mga Kristohanon. Ang usa ka tawo mahimong ngil-aran sa usa ka batasan o kostumbre; ang lain moangay ra ug wala siyay makitang hinungdan sa pagsaway niini. Pananglitan, bahin sa pag-inom ug alkoholikong ilimnon sa usa ka tapoktapok, ang usa malipay nga moinom ug diyutay kauban sa pipila ka higala samtang magrelaks sa usa ka gabii; ang lain dili ganahan sa maong batasan. Nganong adunay ingon nga kalainan, ug sa unsang paagi maapektohan niana ang atong mga desisyon?

¹³ Adunay daghang hinungdan kon nganong magkalahi ang mga tawo. Magkalahi kaayo ang mga kahimtang diin sila nagdako. Pananglitan, ang pipila nahibalo kaayo sa usa ka kahuyangan  nga ilang gipaningkamotang mabuntog kanhi, nga tingali dili sila kanunayng nagmalamposon. (1 Hari 8:38, 39) Kon bahin sa alkoholikong ilimnon, ang maong mga tawo lagmit may sensitibo kaayo nga tanlag. Kon kanang matanga sa tawo moduaw sa inyong balay, mahimong mobalibad siya sa imong itanyag nga ilimnon tungod sa iyang tanlag. Masilo ka ba? Pugson mo ba siya pagpainom? Dili. Nahibalo ka man o wala kon unsay iyang mga hinungdan, nga tingalig dili niya gustong mabutyag nianang okasyona, angay nimong tahoron ang iyang desisyon tungod sa imong inigsoong gugma.

14, 15. Bahin sa unsang isyu nga nagkalahi ang mga tanlag sa mga Kristohanon sa kongregasyon sa unang siglo, ug unsay gisugyot ni Pablo?

¹⁴ Nasabtan ni apostol Pablo nga kasagarang magkalahi kaayo ang mga tanlag sa mga Kristohanon sa unang siglo. Naproblema niadto ang pipila ka Kristohanon bahin sa pipila ka pagkaon nga gikahalad na ngadto sa mga idolo. (1 Corinto 10:25) Wala mosupak ang tanlag ni Pablo sa mga pagkaon nga gibaligya sa tiyanggihan human kana ikahalad. Alang kaniya ang mga idolo walay kapuslanan; kana dili gayod makaangkon sa mga pagkaon nga naggikan kang Jehova nga mao ang tag-iya niini. Bisan pa niana, nasabtan ni Pablo nga ang uban may laing panghunahuna bahin niini. Ang uban tingali nalangkit kaayo sa idolatriya sa wala pa mahimong mga Kristohanon. Alang kanila, dulumtanan ang bisan unsang butang nga sa nangagi nalangkit sa idolatriya. Unsay solusyon?

¹⁵ Si Pablo miingon: “Hinunoa, kita nga mga lig-on angayng mopas-an sa mga kaluyahon niadtong mga dili lig-on, ug dili kay magpahimuot sa atong kaugalingon. Kay bisan gani si Kristo wala magpahimuot sa iyang kaugalingon.” (Roma 15:1, 3) Nangatarongan si Pablo nga angay natong hatagan ug unang pagtagad ang mga panginahanglan sa atong mga igsoon kay sa atong kaugalingon, sama ni Kristo. Sa usa ka paghisgot may kalabotan niana, si Pablo miingon nga dili na lang gayod siya mokaon ug karne kay basin makapandol siya sa usa ka bililhong karnero nga gitubos ni Kristo.​—1 Corinto 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Nganong kadtong may estriktong tanlag angayng molikay sa paghukom sa mga tawo kansang tanlag lahi sa ila?

¹⁶ Sa laing bahin, kadtong adunay estriktong tanlag dili angay  nga manaway sa uban, nga moinsistir nga pasundon ang tanan sumala sa gidiktar sa ilang tanlag. (Roma 14:10) Sa pagkatinuod, labing maayo nga gamiton ang tanlag ingong maghuhukom sa atong kaugalingon, dili ingong pasikaranan aron hukman ang uban. Hinumdomi ang mga pulong ni Jesus: “Hunong na sa pagpanghukom aron dili kamo pagahukman.” (Mateo 7:1) Kinahanglang likayan sa tanan diha sa kongregasyon ang paglantugi bahin sa mga butang maylabot sa tanlag sa matag usa. Mangita hinuon kitag mga paagi aron mapalambo ang gugma ug panaghiusa, nga maglig-onay sa usag usa, nga dili magdinaotay.​—Roma 14:19.

17. Unsay nahitabo sa tanlag sa kadaghanang tawo karon?

¹⁷ Si apostol Pedro misulat: “Paghupot ug maayong tanlag.” (1 Pedro 3:16) Usa ka talagsaong gasa ang usa ka tanlag nga  hinlo sa panan-aw ni Jehova nga Diyos. Kini lahi sa tanlag sa kadaghanang tawo karon. Si Pablo naghubit niadtong mga tawo nga “minarkahan diha sa ilang tanlag nga daw pinaagi sa binagang puthaw.” (1 Timoteo 4:2) Ang binagang puthaw makasunog sa unod, unya magbilin kinig ulat nga dili na mobati. Daghan ang adunay tanlag nga gikubalan na pag-ayo ug kini samag baga na kaayong ulat ug dili na mobati. Busa, kini dili na makapasidaan, makasupak, o maulaw o mobating sad-an tungod sa nabuhat nga daotan. Daghan karon ang malipay nga dili na sila matugaw sa mga pagbati sa pagkasad-an.

18, 19. (a) Unsay ihatag nga kaayohan sa mga pagbati sa pagkasad-an o kaulaw? (b) Unsay atong mahimo kon padayon kitang hasolon sa atong tanlag tungod sa nangaging mga sala nga ato nang gihinulsolan?

¹⁸ Sa pagkatinuod, ang mga pagbati sa pagkasad-an maoy usa ka paagi sa tanlag sa pagsulti kanato nga nakahimo kitag daotan.  Kon ang maong mga pagbati motukmod sa usa ka makasasala sa paghinulsol, bisan ang grabe kaayong mga sala mahimong mapasaylo. Pananglitan, si Haring David grabeng nakasala apan gipasaylo siya tungod sa iyang tim-os nga paghinulsol. Ang iyang pagdumot sa daotan niyang mga buhat ug determinasyon nga sukad niadto mosunod gayod sa mga balaod ni Jehova miresulta sa pagkasinati niya mismo nga si Jehova “maayo ug andam sa pagpasaylo.” (Salmo 51:1-19; 86:5) Apan komosta kon magpabilin gihapon ang grabeng pagbati sa pagkasad-an ug kaulaw bisan pag kita naghinulsol ug napasaylo na?

¹⁹ Usahay ang tanlag sobra ka mahukmanon, nga mohasol gihapon ug dugayng panahon sa usa nga nakasala bisan pag dili na unta kana angay. Sa maong mga kahimtang, pasaligan nato ang atong kaugalingon nga si Jehova mas nahibalo sa kasingkasing sa tanang tawo. Kinahanglan natong tuohan ug dawaton ang iyang gugma ug kapasayloan, ingon nga gidasig nato ang uban niana. (1 Juan 3:19, 20) Sa laing bahin, ang nahinloang tanlag mohatag ug kalinaw, kalmadong hunahuna, ug di-matukib nga kalipay nga talagsa rang matagamtam niining kalibotana. Ang daghan nga kanhi seryosong nakasala nakasinati niining talagsaong kahupayan ug nakahupot na karon ug maayong tanlag samtang sila nag-alagad kang Jehova nga Diyos.​—1 Corinto 6:11.

20, 21. (a) Unsay katuyoan niining libroha? (b) Ingong mga Kristohanon, unsang kagawasan ang atong gitagamtam, ug unsaon nato kini paggamit?

²⁰ Ang katuyoan niining libroha mao ang pagtabang kanimo sa pagkaplag niana nga kalipay, sa paghupot ug maayong tanlag niining gubot nga kataposang mga adlaw sa sistema sa mga butang ni Satanas. Hinuon, wala kini maghisgot sa tanang balaod ug prinsipyo sa Bibliya nga angay nimong pamalandongon ug ipadapat diha sa mga situwasyon nga motungha adlaw-adlaw. Dugang pa, ayaw pagdahom ug klarong mga lagda bahin sa mga butang nga desisyonan sa tagsatagsa ka tanlag. Ang katuyoan niining libroha mao ang pagtabang kanimo sa pagbansay ug pagpasensitibo sa imong tanlag pinaagi sa pagkat-on sa pagpadapat sa Pulong sa Diyos diha sa imong adlaw-adlaw nga pagkinabuhi.  Dili sama sa Moisesnong Balaod, ang “balaod ni Kristo” nag-awhag sa mga Kristohanon nga labaw pa nilang sundon ang tanlag ug prinsipyo imbes ang sinulat nga mga lagda diha sa ilang pagkinabuhi. (Galacia 6:2) Sa ingon si Jehova naghatag sa mga Kristohanon ug talagsaong kagawasan. Bisan pa niana, ang iyang Pulong nagpahinumdom kanato nga ang maong kagawasan dili gayod gamiton ingong “takoban sa pagkadaotan.” (1 Pedro 2:16) Hinunoa, kana nga kagawasan mohatag kanatog talagsaong kahigayonan nga ipahayag ang atong paghigugma kang Jehova.

²¹ Pinaagi sa pag-ampo ug pagpamalandong kon unsaon pagpadapat sa mga prinsipyo sa Bibliya ug unya pagtuman sa imong mga desisyon, ikapadayon mo ang usa ka proseso sa paghigugma kang Jehova nga nagsugod sa una nimo siyang nailhan. Ang imong “mga gahom sa pagsabot” mabansay “pinaagi sa paggamit” niana. (Hebreohanon 5:14) Ang imong nabansay-sa-Bibliya nga tanlag makahatag ug kaayohan sa imong pagkinabuhi adlaw-adlaw. Sama sa compass nga mogiya sa magpapanaw, tabangan ka sa imong tanlag sa paghimog mga desisyon nga makapahimuot sa imong langitnong Amahan. Usa gayod kini ka paagi nga ikaw magpabilin sa gugma sa Diyos.