BISAN tuod mga 96 porsiyento sa mga Amerikano nag-angkon nga nagtuo sa Diyos, ang porsiyento mas ubos diha sa mga tawo sa Uropa ug Asia. Apan, bisan sa mga nasod nga ang kadaghanan wala magtuo sa usa ka personal nga Diyos, daghan ang modawat sa ideya nga dunay wala mahibaloing puwersa nga nagpatungha sa materyal nga uniberso. Ang iladong Hapones nga magtutudlo nga si Yukichi Fukuzawa, kansang hulagway makita diha sa 10,000 yen nga papel de bangko, kas-a misulat: “Gikaingon nga ang langit wala maglalang ug usa ka tawo nga labaw o ubos sa laing tawo.” Pinaagi sa paggamit sa pulong “langit,” si Fukuzawa nagtumong sa usa ka prinsipyo sa kinaiyahan nga sa iyang paminaw maoy naglalang sa mga tawo. Daghan ang modawat sa ideya sa maong hinanduraw nga “langit,” sama sa mananaog sa premyong Nobel nga si Kenichi Fukui. Iyang gipahayag ang pagtuo diha sa usa ka dakong gambalay sa uniberso​—nga katumbas sa “Diyos” sa relihiyosong termino—​apan nagtawag niana nga ang “katingad-anang ilhanan sa kinaiyahan.”

² Ang maong makinaadmanong mga tawo nagtuo nga ang usa ka butang o persona nga walay kataposan maoy nagpalihok sa tanang butang sa uniberso. Ngano? Buweno,  tagda kini: Ang adlaw maoy usa ka dako kaayong bituon nga kini masudlan ug usa ka milyong yuta, apan kini maoy usa lamang ka tulbok diha sa galaksiyang Milky Way. Ang Milky Way, sa baylo, maoy usa lamang sa binilyong galaksiya sa uniberso. Ang siyentipikanhong mga obserbasyon daw nagpakita nga ang maong mga galaksiya nagpalayo sa usag usa sa tumang kakusog. Aron mapalihok ang uniberso, seguradong nalangkit ang puwersado kaayong enerhiya. Kinsa o unsa ang tinubdan sa maong enerhiya? “Iyahat ang inyong mga mata sa itaas ug tan-awa. Kinsay naglalang niining mga butanga?” misukna ang Bibliya. “Mao ang Usa nga nagpatungha sa ilang panon nga hilabihan ka daghan, siya nagtawag kanilang tanan pinaagi sa ngalan. Gumikan sa kadagaya sa dinamikong kusog, kay siya usab mabaskog sa gahom, walay usa kanila ang nawala.” (Isaias 40:​25, 26) Kining tekstoha nagpakita nga dunay persona nga maoy nagpalihok sa uniberso​—ang Tinubdan sa “dinamikong kusog.”

³ Palandonga usab ang kinabuhi sa yuta. Mitungha lang ba ang kinabuhi sa kaugalingon niini, segun sa pangangkon sa mga ebolusyonista? Ang biokemiko nga si Michael Behe nag-ingon: “Ang siyensiya dako nag pag-uswag sa pagsabot kon sa unsang paagi ang kemistriya sa kinabuhi nag-obra, apan ang pagkatukma ug pagkakomplikado sa biolohikal nga mga sistema sa molekular nga lebel nakapainutil sa paningkamot sa siyensiya sa pagpatin-aw sa mga tinubdan niini. . . . Daghang siyentipiko sa kagahig-ulo nangangkon nga ang mga katin-awan nabatonan na, o mabatonan sa madugay man o sa madali, apan walay pamatuod sa maong mga pangangkon ang makaplagan diha sa propesyonal nga literatura sa siyensiya. Mas hinungdanon pa, dunay lig-ong mga rason​—pinasukad sa gambalay sa [biomolekular] nga mga sistema mismo​—sa paghunahuna nga ang pagpatin-aw ni Darwin sa mga mekanismo sa kinabuhi sa walay kataposan mapamatud-ang lisod hisabtan.”

⁴ Natagbaw ka na ba sa teoriya nga ang tawhanong kinabuhi mitungha nga walay bisan unsang makinaadmanong gahom sa luyo niana? Tagda pananglitan ang giisip sa uban nga mao “ang labing komplikadong butang sa uniberso,” ang tawhanong utok, ug tan-awa kon unsay mahimo nato nga mga konklusyon. “Ang mahimo bisan sa kinaulahiang neural-network nga mga kompiyuter,” matod ni Dr. Richard M. Restak, “maoy mga usa sa ikanapulo ka libo ka bahin sa . . . kapasidad sa langaw.” Ang utok sa tawo mas superyor kay nianang sa langaw. Kini naprograma nga mokat-on ug mga pinulongan. Kini kinaugalingong mag-ayo, magsulat  pag-usab sa mga programa, ug magpauswag sa kapasidad niini. Sa walay duhaduha ikaw mouyon nga bisan ang gamhanang superkompiyuter nga aduna lamay “mga usa sa ikanapulo ka libo ka bahin sa . . . kapasidad sa langaw” adunay intelihenteng tigdisenyo. Komosta na man ang tawhanong utok? *

⁵ Mga 3,000 ka tuig kanhi, sa panahon nga ang mga tawo wala pa gayod makasabot sa mga katingalahan sa ilang kaugalingong pisikal nga lawas, usa ka magsusulat sa Bibliya namalandong sa pagkagama sa tawhanong lawas ug miingon: “Pagadayegon ko ikaw tungod kay sa makalilisang nga paagi ako katingalahan nga pagkabuhat. Ang imong mga buhat katingalahan, ingon sa nasayran pag-ayo sa akong kalag.” Bisag walay kahibalo bahin sa mga molekula sa DNA, siya misulat: “Ang imong mga mata nakakita bisan sa binhi pa ako sa tagoangkan, ug ang tanan nga bahin niini nahisulat diha sa imong basahon.” (Salmo 139:​14, 16) Kinsay iyang gihisgotan? Kinsay nagpatungha sa tanang butang sa uniberso pinaagi “sa kadagaya sa dinamikong kusog”?

⁶ Ang kinaunhang bersikulo sa Bibliya nag-ingon: “Sa sinugdan gilalang sa Diyos ang mga langit ug ang yuta.” (Genesis 1:1) Siya usab ang Awtor sa Bibliya, ang Usa nga maoy nag-inspirar sa kaundan niini. Iyang gibutyag ang iyang kaugalingon ingong usa ka persona nga kaniya kita makabatog makahuloganong relasyon.