1-3. (a) Sa unsang paagi si Solomon nagpasundayag ug talagsaong kaalam sa iyang paghusay sa panaglalis kon kinsay inahan sa bata? (b) Unsay gisaad ni Jehova nga ihatag kanato, ug unsang mga pangutana ang motungha?

 LISOD kadto nga kaso—duha ka babaye ang naglalis mahitungod sa usa ka bata. Ang duha ka babaye usa rag gipuy-an, ug ang matag usa nanganak ug batang lalaki, nga pipila ra ka adlaw ang diperensiya. Usa sa mga bata namatay, ug niadtong higayona ang matag babaye miangkon nga maoy inahan sa buhi nga bata. a Walay laing nakasaksi kon unsay nahitabo. Ang kaso lagmit gisang-at na sa ubos nga hukmanan apan wala kini mahusay. Sa kataposan, ang panaglalis gidala kang Solomon, ang hari sa Israel. Masulbad kaha niya ang kaso ug mailhan kon kinsa ang tinuod nga inahan sa bata?

² Human sa kadiyot nga pagpaminaw samtang naglalis ang mga babaye, si Solomon nagpakuhag espada. Unya iyang gimando nga pikason ang bata, nga ang katunga ihatag sa matag babaye. Dihadiha, ang tinuod nga inahan nagpakiluoy sa hari nga ang bata—ang iyang pinangga nga anak—ihatag ngadto sa laing babaye. Apan ang laing babaye miinsistir nga ang bata pikason. Niadtong  higayona nasayran ni Solomon ang kamatuoran. Nahibalo siya sa dakong kaluoy sa usa ka inahan alang sa iyang anak, ug gigamit ni Solomon ang maong kahibalo sa paghusay sa panaglalis. Nahupayan gayod ang inahan sa dihang si Solomon naghatag kaniya sa bata ug miingon: “Siya ang inahan.”—1 Hari 3:16-27.

³ Talagsaong kaalam, dili ba? Sa dihang ang mga tawo nakadungog kon giunsa paghusay ni Solomon ang kaso, sila nahingangha “kay ilang nakita nga anaa kaniya ang kaalam sa Diyos.” Oo, ang kaalam ni Solomon maoy regalo gikan sa Diyos. Si Jehova naghatag kaniyag “maalamon ug masinaboton nga kasingkasing.” (1 Hari 3:12, 28) Apan komosta man kita? Mahimo bang makadawat usab kita sa kaalam sa Diyos? Oo, kay ubos sa paggiya sa Diyos, si Solomon misulat: “Si Jehova mismo ang mohatag ug kaalam.” (Proverbio 2:6) Si Jehova nagsaad nga mohatag ug kaalam—ang katakos sa paggamit pag-ayo sa kahibalo, pagsabot, ug katakos sa pag-ila—niadtong sinserong nangita niini. Sa unsang paagi makabaton kitag kaalam gikan sa langit? Ug sa unsang paagi ikapadapat nato kini sa atong kinabuhi?

4-7. Unsa ang upat ka kinahanglanon sa pagbaton ug kaalam?

⁴ Kinahanglan ba nga kita utokan o edukado kaayo aron makadawat sa kaalam sa Diyos? Dili. Si Jehova andam nga mohatag kanato sa iyang kaalam bisag unsa pay atong kagikan ug edukasyon. (1 Corinto 1:26-29) Apan kinahanglang kita ang unang molihok, kay ang Bibliya nag-awhag kanato: “Batoni ang kaalam.” (Proverbio 4:7) Busa unsay atong himoon?

⁵ Una, kinahanglang mahadlok kita sa Diyos. “Ang pagkahadlok kang Jehova mao ang sinugdanan sa kaalam  [“ang unang tikang ngadto sa kaalam,” The New English Bible],” matod sa Proverbio 9:10. Ang pagkahadlok sa Diyos mao ang pundasyon sa tinuod nga kaalam. Ngano man? Hinumdomi nga ang kaalam nalangkit sa paggamit sa kahibalo sa malamposong paagi. Ang pagkahadlok sa Diyos wala magpasabot sa pagpangurog sa kahadlok, kondili sa pagtahod, pagyukbo sa kahingangha, ug pagsalig kaniya. Ang maong kahadlok maayo ug makapalihok kanato. Kini modasig kanato nga ipahiuyon ang atong kinabuhi sa kahibalo bahin sa kabubut-on ug mga paagi sa Diyos. Walay mas maalamong dalan nga atong masubay, kay ang mga sukdanan ni Jehova mohatag gayod ug dakong kaayohan sa mga nagsunod niana.

⁶ Ikaduha, kinahanglan nga kita mahimong mapainubsanon ug makasaranganon. Ang kaalam sa Diyos dili mabatonan kon walay pagkamapainubsanon ug pagkamakasaranganon. (Proverbio 11:2) Ngano? Kay kon kita mapainubsanon ug makasaranganon, andam tang moangkon nga wala ta mahibalo sa tanang butang, nga ang atong mga opinyon dili kanunayng husto, ug nga kinahanglang mahibaloan nato ang hunahuna ni Jehova mahitungod sa mga butang. Si Jehova “mobatok sa mga mapahitas-on,” apan siya malipay sa paghatag ug kaalam niadtong mga mapainubsanon.—Santiago 4:6.

⁷ Ang ikatulong kinahanglanon mao ang pagtuon sa Pulong sa Diyos. Ang kaalam ni Jehova gipadayag diha sa iyang Pulong. Aron mabatonan ang maong kaalam, kinahanglang maningkamot kita sa pagpangita niana. (Proverbio 2:1-5) Ang ikaupat nga kinahanglanon mao ang pag-ampo. Kon sinsero kitang mangayo sa Diyos ug kaalam, siya dagayang mohatag niana. (Santiago 1:5) Ang atong mga pag-ampo alang sa tabang sa iyang balaang espiritu iya gyong tubagon. Ug pinaagi sa iyang  balaang espiritu, makaplagan nato ang mga bahandi diha sa iyang Pulong nga makatabang kanato sa pagsulbad sa mga problema, paglikay sa kapeligrohan, ug paghimog maalamong mga desisyon.—Lucas 11:13.

8. Kon kita tinuod nga nakabaton sa kaalam sa Diyos, sa unsang paagi madayag kini?

⁸ Sumala sa atong nahisgotan sa Kapitulo 17, ang kaalam ni Jehova maoy praktikal. Busa kon tinuod kitang nakabaton sa kaalam sa Diyos, kini madayag diha sa atong panggawi. Ang tinun-ang si Santiago naghisgot sa mga bunga sa kaalam sa Diyos sa dihang siya misulat: “Ang kaalam nga gikan sa langit maoy una sa tanan putli, unya makigdaiton, makataronganon, andam mosunod, puno sa kaluoy ug maayong mga bunga, dili mapihigon, dili salingkapaw.” (Santiago 3:17) Samtang atong hisgotan ang matag bunga sa kaalam sa Diyos, atong pangutan-on atong kaugalingon, ‘Makita ba sa akong kinabuhi ang kaalam nga gikan sa langit?’

9. Unsay ipasabot nga mahimong putli, ug nganong haom nga ang kaputli mao ang unang hiyas sa kaalam?

⁹ “Una sa tanan putli.” Ang pagkaputli nagpasabot nga wala mahugawi dili lang sa panggawas kondili sa pangsulod usab. Ang Bibliya naglangkit sa kaalam uban sa kasingkasing, apan ang langitnong kaalam dili makasulod sa kasingkasing nga nahugawan sa daotang hunahuna, tinguha, ug motibo. (Proverbio 2:10; Mateo 15:19, 20) Bisan pa niana, kon putli ang atong kasingkasing—kutob sa maarangan sa dili hingpit nga mga tawo—atong ‘isalikway ang daotan ug buhaton kon unsay maayo.’ (Salmo 37:27; Proverbio 3:7) Dili ba haom nga ang kaputli mao ang unang hiyas sa kaalam? Kon buot sabton, kon kita dili hinlo sa moral ug espirituwal, sa unsang paagi  kita tinuod nga makapakita sa ubang hiyas sa kaalam nga gikan sa langit?

10, 11. (a) Nganong importante nga mahimo tang makigdaiton? (b) Kon nakamatikod ka nga imong napasakitan ang usa ka igsoon, unsaon nimo pagpamatuod nga makigdaiton ka? (Tan-awa usab ang footnote.)

¹⁰ “Unya makigdaiton.” Ang langitnong kaalam magpalihok nato nga makigdait, nga bahin sa bunga sa espiritu sa Diyos. (Galacia 5:22) Maningkamot kita nga dili madaot ang ‘pakigdait’ nga naghiusa sa katawhan ni Jehova. (Efeso 4:3) Maningkamot usab kita nga mapasig-uli ang pakigdait sa dihang matugaw kini. Nganong importante kini? Ang Bibliya nag-ingon: “Padayon . . . sa pagpuyo nga may pakigdait; ug ang Diyos sa gugma ug sa kalinaw mag-uban kaninyo.” (2 Corinto 13:11) Busa samtang kita magpadayon sa pagpuyo nga makigdaiton, ang Diyos sa  kalinaw magauban kanato. Ang atong paagi sa pagtratar sa mga igsoon dakog epekto sa atong relasyon kang Jehova. Sa unsang paagi nato mapamatud-an nga kita makigdaiton? Tagda ang usa ka pananglitan.

¹¹ Unsay angay nimong buhaton kon namatikdan nimo nga nakapasakit ka sa usa ka igsoon? Si Jesus miingon: “Busa kon magdala ka sa imong gasa ngadto sa halaran ug didto mahinumdom ka nga ang imong igsoon may kahiubos kanimo, biyai ang imong gasa atubangan sa halaran, ug lakaw. Pakigdait una sa imong igsoon ug human niana, balik ug ihalad ang imong gasa.” (Mateo 5:23, 24) Mapadapat nimo ang maong tambag pinaagi sa pag-una ug duol sa imong igsoon. Unsay tumong? Aron ‘makigdait’ kaniya. b Sa pagkab-ot niana, kinahanglan nimong ilhon, dili ilimod, nga nasakitan siya. Kon moduol ka niya uban ang tumong nga ipasig-uli ug mentinahon ang pakigdait, lagmit nga mahusay ang bisan unsang dili pagsinabtanay, makapangayog pasaylo kon gikinahanglan, ug makapasaylo sa usag usa. Kon maningkamot ka nga makigdait, imong ginapakita nga ikaw gigiyahan sa kaalam sa Diyos.

12, 13. (a) Unsa ang kahulogan sa pulong nga gihubad “makataronganon” sa Santiago 3:17? (b) Sa unsang paagi nato mapakita nga kita makataronganon?

¹² “Makataronganon.” Unsay kahulogan nga mahimong makataronganon? Sumala sa mga eskolar, ang orihinal nga Gregong pulong nga gihubad “makataronganon” sa  Santiago 3:17 lisod hubaron. Kini nga pulong nagpasiugda sa ideya sa pagkaandam mopahiuyon. Gigamit sa mga maghuhubad ang mga termino sama sa “malumo,” “mapailobon,” ug “buotan.” Sa unsang paagi makita sa atong kinabuhi ang maong bunga sa kaalam nga gikan sa langit?

¹³ “Ipakita sa tanan ang inyong pagkamakataronganon,” matod sa Filipos 4:5. Ang laing hubad mabasa: “Pagbaton ug reputasyon sa pagkamakataronganon.” (The New Testament in Modern English, ni J. B. Phillips) Matikdi nga kini dili kon unsay pagtan-aw nato sa atong kaugalingon; kini maoy kon unsay pagtan-aw sa uban kanato, kon unsay atong reputasyon. Ang tawong makataronganon dili mamugos nga estriktong sundon ang balaod o ang iyang gusto. Hinunoa, siya andam mamati sa uban ug, kon angay, mopahiuyon sa ilang mga gusto. Siya malumo usab, dili isog, sa iyang pagpakiglabot sa uban. Bisan pag kinahanglanon kini sa tanang Kristohanon, kini ilabinang hinungdanon alang sa mga ansiyano. Ang pagkamalumo makapadani, nga maghimo sa mga ansiyano nga daling duolon. (1 Tesalonica 2:7, 8) Maayo nga kitang tanan mangutana sa atong kaugalingon, ‘Nailhan ba ko nga buotan, mapailobon, ug lumo?’

14. Sa unsang paagi nato mapasundayag nga kita “andam mosunod”?

¹⁴ “Andam mosunod.” Ang Gregong pulong nga gihubad “andam mosunod” dili makita sa ubang bahin sa Kristohanon Gregong Kasulatan. Sumala sa usa ka eskolar, kining pulonga “sagad gamiton bahin sa pagbansay sa mga sundalo nga mosunod sa mga mando.” Kini naghatag sa ideya nga “mapinasakopon.” Ang usa nga gigiyahan sa kaalam nga gikan sa langit mosunod dayon sa ginaingon sa Kasulatan. Siya wala mailhi nga modesisyon ug unya  dili kana usbon bisag sayop. Hinunoa, siya daling mag-usab sa dihang ipadayag kaniya ang tin-awng ebidensiya sa Kasulatan nga siya nakahimog sayop nga baroganan o sayop nga mga konklusyon. Kana ba ang imong reputasyon?

15. Unsa ang kaluoy, ug nganong haom nga ang “kaluoy” ug “maayong mga bunga” gidungan paghisgot diha sa Santiago 3:17?

¹⁵ “Puno sa kaluoy ug maayong mga bunga.” c Ang kaluoy maoy importanteng bahin sa kaalam nga gikan sa langit, kay ang maong kaalam giingon nga “puno sa kaluoy.” Matikdi nga ang “kaluoy” ug “maayong mga bunga” gidungan paghisgot. Haom kini, kay diha sa Bibliya, ang kaluoy kasagarang nagtumong sa aktibong pagkabalaka alang sa uban, kaluoy nga mopatunghag daghang maayong binuhatan. Ang usa ka reperensiya naghisgot sa kaluoy ingong “pagbati sa kaguol tungod sa daotang kahimtang sa usa ka tawo ug pagtinguha nga mahupayan ang maong tawo.” Busa ang kaalam sa Diyos dili kay walay kadasig, walay pagbati, o kutob lang sa daghang kahibalo. Hinunoa, kini madasigon, sinsero, ug sensitibo. Sa unsang paagi ikapakita nato nga kita puno sa kaluoy?

16, 17. (a) Gawas pa sa gugma alang sa Diyos, unsay mopalihok kanato nga makigbahin sa buluhatong pagsangyaw, ug ngano? (b) Sa unsang mga paagi ikapakita nato nga kita puno sa kaluoy?

¹⁶ Segurado nga ang usa ka importanteng paagi mao ang pagsangyaw sa maayong balita sa Gingharian sa Diyos ngadto sa uban. Unsay mopalihok kanato aron buhaton kini? Ang panguna mao ang gugma alang sa Diyos. Apan gipalihok usab kita sa kaluoy alang sa uban.  (Mateo 22:37-39) Daghan karon ang “pinanitan ug nagkatibulaag samag mga karnero nga walay magbalantay.” (Mateo 9:36) Sila gipasagdan ug gibutaan sa espirituwal nga paagi sa bakak nga mga lider sa relihiyon. Ingong resulta, wala sila mahibalo sa maalamong giya nga makaplagan diha sa Pulong sa Diyos o sa mga panalangin nga duol nang himoon sa Gingharian dinhi sa yuta. Busa sa dihang pamalandongon nato ang espirituwal nga mga panginahanglan sa mga tawo sa atong palibot, ang atong sinserong kaluoy mopalihok kanato sa pagbuhat sa tanan natong maarangan sa pagsulti kanila bahin sa mahigugmaong katuyoan ni Jehova.

¹⁷ Unsa pa ang ubang paagi nga ikapakita nato nga kita puno sa kaluoy? Hinumdomi ang ilustrasyon ni Jesus bahin sa Samarianhon nga nakakaplag ug usa ka tawo nga  nagbuy-od daplin sa dalan, nga gitulis ug gikulata. Kay naluoy, ang Samarianhon nagbugkos sa mga samad sa biktima ug nag-atiman kaniya. (Lucas 10:29-37) Wala ba kini mag-ilustrar nga ang kaluoy naglakip sa paghatag ug praktikal nga tabang niadtong nanginahanglan? Ang Bibliya nag-awhag nga “buhaton nato ang maayo ngadto sa tanan, apan ilabina sa atong mga igsoon sa pagtuo.” (Galacia 6:10) Tagda ang pipila ka posibilidad. Ang usa ka tigulang nga igsoon mahimong nagkinahanglag kasakyan paingon ug pauli sa mga tigom. Usa ka biyuda diha sa kongregasyon tingali nagkinahanglag tabang sa mga ayohonon sa iyang balay. (Santiago 1:27) Ang usa ka tawong naluya basin nagkinahanglag “maayong pulong” sa pagpalig-on kaniya. (Proverbio 12:25) Sa dihang ipakita nato ang kaluoy sa maong mga paagi, gipakita nato nga gigiyahan kita sa kaalam nga gikan sa langit.

18. Kon kita gigiyahan sa kaalam nga gikan sa langit, unsay atong paningkamotan nga wad-on sa atong kasingkasing, ug ngano?

¹⁸ “Dili mapihigon.” Ang kaalam sa Diyos dili maapektohan sa pagpihigpihig sa rasa ug sa nasodnong garbo. Kon kita gigiyahan sa maong kaalam, kita maningkamot nga wad-on ang bisan unsang kiling sa paboritismo sa atong kasingkasing. (Santiago 2:9) Dili nato palabihon pagtagad ang uban kay sila edukado, dato, o may responsibilidad sa kongregasyon; ni tamayon nato ang atong mga igsoon, bisan kon unsa sila ka ubos tan-awon. Kon si Jehova nagpakita sa iyang gugma kanila, angay gayong isipon nato sila ingong takos sa atong gugma.

19, 20. (a) Asa naggikan ang Gregong pulong alang sa “salingkapaw”? (b) Sa unsang paagi atong ikapasundayag ang “sinserong inigsoong pagmahal,” ug nganong hinungdanon kini?

¹⁹ “Dili salingkapaw.” Ang Gregong pulong alang sa “salingkapaw”  mahimong magtumong sa “usa ka aktor nga naay gidula nga papel.” Sa karaang panahon, ang Grego ug Romanong mga aktor nagsul-ob ug dagkong mga maskara dihang magpasundayag. Busa ang Gregong pulong alang sa “salingkapaw” nagtumong sa usa ka tawo nga nagpakaaron-ingnon, o sa tawong nagtakoban. Ang pagkadili-salingkapaw, nga bunga sa kaalam sa Diyos, angayng mag-impluwensiya dili lamang sa atong pagtagad sa mga igsoon kondili sa ato usab nga pagbati kanila.

²⁰ Si apostol Pedro nag-ingon nga ang atong “pagsunod sa kamatuoran” angayng moresulta sa “sinserong inigsoong pagmahal.” (1 Pedro 1:22) Oo, ang atong pagbati alang sa atong mga igsoon kinahanglang dili salingkapaw. Dili kita mosul-ob ug mga maskara o magpakaaron-ingnon aron limbongan ang uban. Ang atong pagbati kinahanglang sinsero, kinasingkasing. Kon himoon nato kini, mabatonan nato ang pagsalig sa mga igsoon kay nahibalo sila nga kita sinsero. Ang maong pagkasinsero moresulta sa matinud-anong relasyon tali sa mga Kristohanon ug motabang nga mabatonan ang pagsalig sulod sa kongregasyon.

21, 22. (a) Sa unsang paagi si Solomon napakyas nga ampingan ang kaalam? (b) Sa unsang paagi maampingan nato ang kaalam, ug sa unsang paagi makabaton kitag kaayohan sa pagbuhat niana?

²¹ Ang kaalam sa Diyos maoy usa ka regalo gikan ni Jehova, usa nga angay natong ampingan. Si Solomon miingon: “Anak ko, . . . ampingi ang praktikal nga kaalam ug ang katakos sa panghunahuna.” (Proverbio 3:21) Ikasubo, si Solomon napakyas sa paghimo niana. Siya nagpabiling maalamon samtang siya naghupot ug masinugtanong  kasingkasing. Apan kadugayan, ang iyang daghang langyaw nga mga asawa nag-impluwensiya sa iyang kasingkasing palayo sa putling pagsimba kang Jehova. (1 Hari 11:1-8) Ang nahitabo kang Solomon nagpakita nga ang kahibalo gamay rag bili kon dili nato kini gamiton sa hustong paagi.

²² Sa unsang paagi maampingan nato ang praktikal nga kaalam? Dili lamang nga kita regular nga magbasa sa Bibliya ug sa binase sa Bibliya nga mga publikasyon nga giandam sa “matinumanon ug maalamong ulipon” kondili kinahanglang maningkamot usab kita sa pagpadapat kon unsay atong nakat-onan. (Mateo 24:45) Kita aduna gayoy rason sa pagpadapat sa kaalam sa Diyos. Nagpasabot kini sa mas maayong kinabuhi karon. Makatabang kini kanato nga “makapangupot pag-ayo sa tinuod nga kinabuhi”—kinabuhi sa bag-ong kalibotan. (1 Timoteo 6:19) Ug labing hinungdanon, ang pag-ugmad sa kaalam nga gikan sa langit mas makapasuod kanato sa Tinubdan sa tanang kaalam, si Jehova nga Diyos.