1. Nganong nagbangotan ang Shilo?

NASAKITAN si Samuel sa kahimtang sa Shilo. Halos ang tanan sa lungsod nagbangotan. Nadungog niya sa kabalayan ang pagminatay sa mga babaye ug mga bata kay ilang nabalitaan ang pagkamatay sa ilang amahan, bana, anak, ug igsoon. Ang ato lang nasayran mao nga ang Israel nakalasan ug mga 30,000 ka sundalo kay giparot sa mga Filistehanon dili pa dugay human mamatay ang 4,000 sa lain pang gubat.—1 Sam. 4:1, 2, 10.

2, 3. Unsang sunodsunod nga trahedya ang miresulta sa kaulawan ug pagkawala sa himaya sa Shilo?

² Usa lamang kini sa sunodsunod nga mga trahedya. Ang hataas nga saserdoteng si Eli may duha ka daotang anak nga lalaki, si Hopni ug Pinehas, nga kauban niadtong nanggula sa Shilo dala ang sagradong arka sa pakigsaad. Kining bililhong arka nga pormag kahon, nga nagsimbolo sa presensiya sa Diyos, sagad ibutang diha sa balaang lawak sa tabernakulo—usa ka samag toldang templo. Gidala sa katawhan ang Arka didto sa panggubatan kay naghunahuna nga kini manalipod ug maghatag kanilag kadaogan. Apan nailog kini sa mga Filistehanon ug gipatay si Hopni ug Pinehas.—1 Sam. 4:3-11.

³ Sulod sa kasiglohan, ang tabernakulo sa Shilo gihatagag dakong pagtamod kay didto nahimutang ang Arka. Karon kini nawala na. Sa pagkadungog niini, ang 98-anyos nga si Eli natikay-ang sa iyang lingkoranan ug namatay. Ang iyang umagad nga babaye, nga nabalo nianang adlawa, namatay sa pagpanganak. Sa wala pa mamatay, siya miingon: “Ang himaya nahimulag sa Israel ngadto sa pagkadestiyero.” Oo, ang Shilo dili na gayod sama kaniadto.—1 Sam. 4:12-22.

4. Unsay atong hisgotan niining kapituloha?

⁴ Unsaon pagsagubang ni Samuel kining makapaluya nga mga suliran? Makabarog ba ang iyang pagtuo aron matabangan ang katawhan nga nawad-ag proteksiyon ug pabor ni Jehova? Atong tan-awon kon unsay atong makat-onan kang Samuel, kay kitang tanan usab may mga kalisdanan ug suliran nga makapaluya sa atong pagtuo.

5, 6. Sa unsa nasentro ang asoy sa Bibliya sulod sa 20 ka tuig, ug unsay gibuhat ni Samuel nianang panahona?

⁵ Niining tungora ang asoy sa Bibliya nasentro na sa sagradong Arka imbes kang Samuel, nga nagpakita sa pag-antos sa mga Filistehanon tungod sa ilang pag-ilog sa Arka, mao nga sila napugos sa pag-uli niini. Mga 20 pa ka tuig ang milabay sa dihang gihisgotan na pod si Samuel. (1 Sam. 7:2) Unsay iyang gihimo nianang mga panahona? Ang Bibliya nagtug-an kanato.

⁶ Atong nahibaloan nga sa wala pa kining yugtoa, “ang pulong ni Samuel nagpadayon sa pagdangat sa tibuok Israel.” (1 Sam. 4:1) Gipakita sa rekord nga human niini nga yugto, si Samuel molibot sa tulo ka siyudad sa Israel matag tuig, nga maghusay sa mga panagbangi ug mga problema. Dayon siya mopauli sa iyang lungsod sa Rama. (1 Sam. 7:15-17) Dayag nga kanunayng puliki si Samuel, ug nianang kal-ang nga 20 ka tuig daghan kaayo siyag buluhaton.

7, 8. (a) Unsang mensahe ang gipahayag ni Samuel sa katawhan human sa 20 ka tuig nga paghago? (b) Unsay sanong sa katawhan sa pasalig ni Samuel?

⁷ Ang imoral ug daotang mga anak ni Eli nakapaluya sa pagtuo sa katawhan. Daw kini ang nakaingon nga daghan ang misimbag mga idolo. Apan, human sa 20 ka tuig nga paghago, kini ang mensahe ni Samuel sa katawhan: “Kon kamo mobalik kang Jehova uban sa bug-os ninyong kasingkasing, isalikway ninyo ang langyaw nga mga diyos sa inyong taliwala ug usab ang mga larawan ni Astoret, ug itumong ninyo nga walay pagtipas ang inyong kasingkasing ngadto kang Jehova ug mag-alagad kaniya lamang, ug siya magaluwas kaninyo gikan sa kamot sa mga Filistehanon.”—1 Sam. 7:3.

⁸ Ang “kamot sa mga Filistehanon” nagdaogdaog sa katawhan. Kay naparot nila ang kasundalohan sa Israel, gibati sa mga Filistehanon nga mahimo ra nilang daogdaogon ang katawhan sa Diyos. Apan gipasaligan ni Samuel ang katawhan nga sila luwason ni Jehova kon sila mobalik Kaniya. Andam ba sila? Nalipay si Samuel kay ilang gisalikway ang ilang mga idolo ug “nag-alagad kang Jehova lamang.” Gitigom ni Samuel ang katawhan didto sa Mizpa, usa ka lungsod sa bukirong dapit sa amihanan sa Jerusalem. Didto, sila nagtigom, nagpuasa, ug naghinulsol tungod sa ilang idolatrosong mga buhat.—Basaha ang 1 Samuel 7:4-6.

9. Unsang kahigayonan ang nakita sa mga Filistehanon, ug unsay reaksiyon sa katawhan sa Diyos sa maong kapeligrohan?

⁹ Hinunoa, kining dako nga panagkatigom nahibaloan sa mga Filistehanon ug sila nakakitag kahigayonan. Ilang gipasulong ang ilang  kasundalohan sa Mizpa aron patyon ang mga magsisimba ni Jehova. Nadunggan sa mga Israelinhon kining nagsingabot nga kapeligrohan. Sa tumang kahadlok, ilang gihangyo si Samuel nga mag-ampo alang kanila. Iya kanang gihimo uban ang usa ka halad. Samtang siya naghalad, ang Filistehanong kasundalohan miatake sa Mizpa. Unya gitubag ni Jehova ang pag-ampo ni Samuel. Sa kasuko ni Jehova, siya “nagpadalugdog sa usa ka makusog nga dahunog niadtong adlawa batok sa mga Filistehanon.”—1 Sam. 7:7-10.

10, 11. (a) Ngano kahang talagsaon ang dalugdog nga gipahinabo ni Jehova batok sa Filistehanong kasundalohan? (b) Unsay resulta sa gubat nga nagsugod sa Mizpa?

¹⁰ Maghunahuna ba kita nga ang maong mga Filistehanon samag gagmayng bata nga nanago sa likod sa ilang inahan kay nahadlok sa dahunog sa dalugdog? Dili. Kini nga mga sundalo bagis ug anad sa gubat. Busa wala pay ingon niana nga dalugdog sukad kay nangahadlok man sila. Tungod ba kaha sa kakusog kaayo sa “dahunog” niana? Nahitabo ba kana bisag walay dag-om, o kana ba milanog pag-ayo gikan sa kabakiliran? Bisan unsa pa man, nakapakugang gayod kana sa mga Filistehanon. Tungod sa dakong kaguliyang, kini nga mga tigdaogdaog kalit nga nahimong mga biktima. Ang mga Israelinhon miasdang gikan sa Mizpa ug giparot sila, ug gigukod sila hangtod sa habagatan-kasadpan sa Jerusalem.—1 Sam. 7:11.

¹¹ Kadto nga gubat nagpahinabog dakong kausaban kanila. Wala na mosulong ang mga Filistehanon sa nahibiling mga adlaw sa pagkamaghuhukom ni Samuel. Ang tanang siyudad nahibalik sa katawhan sa Diyos.—1 Sam. 7:13, 14.

12. Unsay gipasabot sa pamulong nga si Samuel “nagpatunhay sa pagkamatarong,” ug unsang mga hiyas ang nakatabang niya sa pagbuhat niana?

¹² Kasiglohan sa ulahi, gilakip ni apostol Pablo si Samuel sa matinumanong mga maghuhukom ug manalagna nga “nagpatunhay sa pagkamatarong.” (Heb. 11:32, 33) Nakatabang gayod si Samuel sa pagpatunhay kon unsay maayo ug matarong sa mata sa Diyos. Tungod kini kay siya mapailobong naghulat kang Jehova ug nagpadayon sa iyang buluhaton bisan pa sa makapaluyang mga suliran. Siya usab mapabilhon. Human sa kadaogan didto sa Mizpa, si Samuel nagtukod ug monyumento ingong handomanan sa pagtabang ni Jehova sa iyang katawhan.—1 Sam. 7:12.

13. (a) Unsang mga hiyas ang atong gikinahanglan aron masundog si Samuel? (b) Kanus-a kaha ang maayong panahon nga ugmaron ang maong mga hiyas?

¹³ Buot ba nimong ‘magpatunhay sa pagkamatarong’? Nan, makakat-on  ka sa pagkamapailobon, pagkamapaubsanon, ug pagkamapabilhon ni Samuel. (Basaha ang 1 Pedro 5:6.) Kinsa ba kanato ang wala magkinahanglan niini nga mga hiyas? Maayo gayod nga si Samuel nakaugmad sa maong mga hiyas samtang batan-on pa, kay siya nakaatubang ug mas makapaluyang mga suliran dihang natigulang na siya.

14, 15. (a) Unsang makapaluyang suliran ang giatubang ni Samuel dihang “natigulang na” siya? (b) Si Samuel ba usa ka konsentidor nga amahan sama kang Eli? Ipatin-aw.

¹⁴ Ang sunod natong mabasa bahin kang Samuel maoy sa panahon nga “natigulang na” siya. Niining tungora, dagko na ang duha niya ka anak nga si Joel ug Abias, ug iyang gitugyanan silag responsibilidad sa pagtabang kaniya sa paghukom. Apan ikasubo, nasayop siya sa iyang pagsalig. Bisag matinud-anon ug matarong si Samuel, ang iyang mga anak naggamit sa ilang posisyon sa hinakog nga paagi, nga nagtuis sa hustisya ug nagdawat ug hiphip.—1 Sam. 8:1-3.

¹⁵ Usa ka adlaw niana, ang mga ansiyano sa Israel miadto kang Samuel aron moreklamo. “Ang imong mga anak wala maglakaw sa imong mga dalan,” matod nila. (1 Sam. 8:4, 5) Nasayod ba niini si  Samuel? Ang asoy wala maghisgot. Apan, dili sama kang Eli, si Samuel dili konsentidor nga amahan. Si Jehova nagbadlong ug nagsilot kang Eli kay wala niya tul-ira ang pagkadaotan sa iyang mga anak, ug iyang gipasidunggan sila labaw kay sa Diyos. (1 Sam. 2:27-29) Kini nga sala wala gayod makita ni Jehova kang Samuel.

16. Unsay bation sa mga ginikanang may rebelyosong mga anak, ug sa unsang paagi ang mga ginikanan madasig ug makakat-on sa panig-ingnan ni Samuel?

¹⁶ Wala ibutyag sa asoy ang dakong kaulawan, kabalaka, o kahigawad ni Samuel dihang iyang nasayran ang daotang panggawi sa iyang mga anak. Apan, daghang ginikanan karon ang makasabot sa iyang gibati. Niining daotang panahon, kaylap ang pagrebelde batok sa awtoridad sa mga ginikanan. (Basaha ang 2 Timoteo 3:1-5.) Ang mga ginikanan nga nakasinati sa maong matang sa kaguol madasig ug makakat-on sa panig-ingnan ni Samuel. Wala gayod niya tugoting makatibhang sa iyang pagkamatinumanon ang pagkarebelyoso sa iyang mga anak. Hinumdomi, bisan pag dili modulot sa kasingkasing ang pagmaymay ug disiplina, ang panig-ingnan sa mga ginikanan maoy usa gihapon ka epektibong magtutudlo. Ug ang mga ginikanan kanunayng may kahigayonan nga himoong mapasigarbohon ang ilang Amahan, si Jehova nga Diyos—sama kang Samuel.

17. Unsay gipangayo sa mga ansiyano sa Israel kang Samuel, ug unsay iyang reaksiyon?

¹⁷ Ang mga anak ni Samuel wala gayod maghunahuna kon unsay epekto sa ilang kahakog. Ang mga ansiyano sa Israel miingon kang Samuel: “Karon pagtudlo alang kanamo ug usa ka hari aron sa paghukom kanamo sama sa tanang kanasoran.” Kana ba maoy pagsalikway kang Samuel? Total, nahimo na siyang maghuhukom ni Jehova alang sa maong katawhan sulod na sa daghang katuigan. Karon dili na nila buot ug usa ka manalagna lang sama kang Samuel, kondili usa ka hari aron maghukom kanila. Ang mga nasod sa palibot nila may mga hari, ug ang mga Israelinhon buot usab niana! Unsay reaksiyon ni Samuel? Atong mabasa nga “ang maong butang daotan sa mga mata ni Samuel.”—1 Sam. 8:5, 6.

18. Sa unsang paagi gihupay ni Jehova si Samuel ug sa samang higayon gibutyag ang kabug-at sa sala sa Israel?

¹⁸ Matikdi ang sanong ni Jehova sa dihang nag-ampo si Samuel: “Pamatia ang tingog sa katawhan labot sa tanan nga ilang gisulti kanimo; kay dili ikaw ang ilang gisalikway, kondili ako ang ilang gisalikway ingon nga hari sa ibabaw nila.” Makapahupay gayod kini kang Samuel, apan ang gihimo sa katawhan dakong insulto sa Labing Gamhanang Diyos! Gisugo ni Jehova si Samuel nga pasidan-an ang mga Israelinhon sa kaalaotan nga ilang maangkon tungod sa ilang pagpangayog hari. Sa dihang gituman kini ni Samuel, sila miinsistir: “Dili,  apan magbaton kami ug usa ka hari sa ibabaw kanamo.” Kay masinugtanon sa iyang Diyos, si Samuel milakaw ug gidihogan ang hari nga gipili ni Jehova.—1 Sam. 8:7-19.

19, 20. (a) Sa unsang mga paagi gituman ni Samuel ang sugo ni Jehova nga dihogan si Saul ingong hari sa Israel? (b) Sa unsang paagi si Samuel padayong nagtabang sa katawhan ni Jehova?

¹⁹ Kontra-gusto ba ang pagtuman ni Samuel? Gitugotan ba niya ang makapaluyang mga suliran o kayugot nga maoy maghari sa iyang kasingkasing? Sa maong kahimtang, daghan tingali ang mohimo sa ingon, apan wala kana himoa ni Samuel. Gidihogan niya si Saul ug iya kining giila nga maoy pinili ni Jehova. Siya mihalok kang Saul, usa ka timailhan sa pagdawat ug pagpasakop sa bag-ong hari. Ug iyang gisultihan ang katawhan: “Nakita ba ninyo ang gipili ni Jehova, nga walay sama kaniya taliwala sa tibuok katawhan?”—1 Sam. 10:1, 24.

²⁰ Wala tan-awa ni Samuel ang kasaypanan, kondili ang maayong hiyas sa tawo nga gipili ni Jehova. Bahin kang Samuel, iyang gihatagag pagtagad ang iyang pagkamatinumanon sa Diyos inay ang pag-uyon sa mabalhinog-hunahuna nga mga tawo. (1 Sam. 12:1-4) Siya nagmatinumanon sa iyang asaynment, nga nagtambag sa mga tawo sa espirituwal nga kapeligrohan nga ilang giatubang ug nagdasig kanila nga magmatinumanon kang Jehova. Ang iyang tambag midulot sa ilang kasingkasing, ug ang mga tawo nagpakiluoy kang Samuel sa pag-ampo alang kanila. Iyang gihatag kanila kining makapadasig nga tubag: “Halayo ra sa akong hunahuna ang pagpakasala batok kang Jehova pinaagi sa pag-undang sa pag-ampo alang kaninyo; ug ako magatudlo kaninyo sa maayo ug sa matarong nga dalan.”—1 Sam. 12:21-24.

21. Sa unsang paagi ang panig-ingnan ni Samuel makatabang kon ikaw nahigawad sa dihang ang uban hatagag pribilehiyo?

²¹ Mibati ka na bag kahigawad dihang lain ang gihatagag pribilehiyo? Ang panig-ingnan ni Samuel maoy maayong pahinumdom nga dili gyod nato tugotang ang kasina o kayugot mogamot sa atong kasingkasing. (Basaha ang Proverbio 14:30.) Ang Diyos daghag makapalipayng buluhaton alang sa tanan niyang matinumanong alagad.

22. Nganong husto si Samuel sa pagtan-aw sa maayong hiyas ni Saul?

²² Husto ang gihimo ni Samuel nga iyang gitan-aw ang maayong hiyas ni Saul. Si Saul usa ka talagsaong lalaki kay siya taas, ambongan,  isog, ug abilidaran. Sa sinugdan siya mapainubsanon. (1 Sam. 10:22, 23, 27) Gawas pa sa maong mga gasa, siya may kagawasan sa pagpili kon unsay buhaton niya sa iyang kinabuhi. (Deut. 30:19) Gipabilhan ba niya kini nga gasa?

23. Unsang bililhong hiyas ang unang nawala kang Saul, ug nganong makaingon kita nga siya nahimong mapahitas-on?

²³ Ikasubo nga kon ang usa makabaton na ganig gahom, sagad unang mawala ang pagkamapainubsanon. Wala madugay, si Saul nahimong mapahitas-on. Gisupak niya ang mga mando nga gihatag ni Jehova pinaagi kang Samuel. Kas-a, si Saul wala makahulat ug nagtanyag sa halad nga ihalad unta ni Samuel. Kinahanglan siyang badlongon ni Samuel ug sultihan nga ang pagkahari dili magpabilin sa iyang banay. Inay magbag-o, misamot hinuon ang pagkadili-masinugtanon ni Saul.—1 Sam. 13:8, 9, 13, 14.

24. (a) Sa unsang paagi gisupak ni Saul si Jehova sa iyang pagpakiggubat sa mga Amalekanhon? (b) Unsay sanong ni Saul sa pagtul-id, ug unsay hukom ni Jehova?

²⁴ Pinaagi kang Samuel, gisugo ni Jehova si Saul sa pagpakiggubat sa mga Amalekanhon. Lakip sa mga sugo ni Jehova mao ang pagpatay sa daotang hari nga si Agag ug sa mga mananap. Apan wala patya ni Saul si Agag ug ang kinamaayohang mga hayop nga inagaw. Dihang gitul-id siya ni Samuel, dako na kaayo ang kausaban ni Saul. Imbes mapaubsanong modawat sa pagtul-id, siya nangatarongan, naghimog pasangil, nagpakamatarong sa iyang gihimo, naglikay sa isyu, ug nagbasol sa katawhan. Dihang gipakamenos ni Saul ang disiplina pinaagi sa pag-ingon nga ang uban sa inagaw gigahin aron ihalad kang Jehova, gipahayag ni Samuel kining iladong mga pulong: “Tan-awa! Ang pagsunod mas maayo pa kay sa halad.” Si Samuel maisogong nagbadlong kang Saul ug nagbutyag sa paghukom ni Jehova: Ang pagkahari kuhaon kang Saul ug ihatag sa mas takos nga tawo. *—1 Sam. 15:1-33.

25, 26. (a) Nganong nagbangotan si Samuel tungod kang Saul, ug unsay gipahimangno ni Jehova sa Iyang manalagna? (b) Unsang leksiyon ang nakat-onan ni Samuel dihang miadto siya sa balay ni Jese?

²⁵ Naguol kaayo si Samuel sa kapakyasan ni Saul. Tibuok gabii siyang naghilak samtang nag-ampo kang Jehova. Gani, siya nagbangotan  tungod kaniya. Nakita unta ni Samuel ang dakong potensiyal ni Saul, apan karon nahugno ang iyang paglaom. Ang tawo nga iyang nailhan kaniadto nausab—nahanaw ang maayong mga hiyas niini ug mitalikod kang Jehova. Wala na gayod makigkita pag-usab si Samuel kang Saul. Apan sa ulahi, gipahimangnoan ni Jehova si Samuel: “Hangtod kanus-a nga ikaw magbangotan tungod kang Saul, samtang ako, sa laing bahin, nagsalikway kaniya sa pagmando ingong hari ibabaw sa Israel? Sudli ug lana ang imong sungay ug lakaw. Paadtoon ko ikaw kang Jese nga taga-Betlehem, tungod kay nagtagana ako taliwala sa iyang mga anak ug usa ka hari alang sa akong kaugalingon.”—1 Sam. 15:34, 35; 16:1.

²⁶ Ang katuyoan ni Jehova wala magdepende sa dili hingpit nga mga tawo nga dili kanunayng maunongon. Kon ang usa dili magmatinumanon, si Jehova mangitag kapuli aron tumanon ang Iyang kabubut-on. Busa ang tigulang nga si Samuel mihunong sa iyang pagbangotan kang Saul. Gipaadto ni Jehova si Samuel sa balay ni Jese sa Betlehem diin iyang nakita ang ambongang mga anak niini. Apan sa sinugdan, gipahinumdoman ni Jehova si Samuel sa dili pagtan-aw sa pisikal nga panagway ug pamarog. (Basaha ang 1 Samuel 16:7.) Sa kataposan, iyang nahimamat ang kamanghoran, si David, ug mao kini ang gipili ni Jehova!

27. (a) Unsay nakapalig-on sa pagtuo ni Samuel? (b) Unsay imong pagbati bahin sa panig-ingnan nga gipakita ni Samuel?

²⁷ Sa kataposang mga tuig ni Samuel, mas nasabtan niya nga husto ang desisyon ni Jehova nga si Saul pulihan ni David. Tungod sa kasina ni Saul, buot niyang patyon si David, ug nahimo sab siyang apostata. Apan, gipasundayag ni David ang maayong mga hiyas—ang kaisog, integridad, pagtuo, ug pagkamaunongon. Sa hapit nang mamatay si Samuel, misamot ka lig-on ang iyang pagtuo. Iyang nakita nga walay hagit o suliran nga dili masulbad ni Jehova, o puwede pa gani niya kining himoon nga panalangin. Sa kataposan, si Samuel namatay ug nagbilin ug talagsaong rekord sa pagkinabuhi nga miabot ug halos usa ka siglo. Dili ikahibulong nga ang tibuok Israel nagbangotan sa pagkamatay nianang matinumanong tawo! Karon, angayng mangutana ang mga alagad ni Jehova, ‘Sundogon ko ba ang pagtuo ni Samuel?’