PANGUNANG TOPIKO | ANG BIBLIYA—SA UNSANG PAAGI NAPRESERBAR KINI?
Ang Bibliya Napreserbar Gikan sa Pagkadunot
ANG PROBLEMA: Ang papiro ug pergamino mao ang komon nga sulatanan nga gigamit sa mga magsusulat ug mga magkokopya sa Bibliya. * (2 Timoteo 4:13) Nganong nameligrong mahanaw ang Bibliya tungod sa maong mga materyales?
Ang papiro daling magisi, molubad, ug madugta. “Ang panid sa papiro sa ngadtongadto madugta nga maglanotlanot ug mapolbos,” miingon ang mga Egyptologist nga si Richard Parkinson ug Stephen Quirke. “Kon ipondo, ang linukot agup-opon o madugta dihang maumogan, ug kon ilubong, kini posibleng kitkiton sa ilaga o insekto, ilabina sa mga anay.” Ang ubang papiro, human madiskobrehi, naladlad sa init o naumogan, nga nakapadali sa pagkadaot niini.
Ang pergamino mas lig-on kay sa papiro, apan kini usab madaot kon dili ampingan o kon iladlad sa sobrang kainit, kabugnaw, kaumogon, o kahayag. * Ang pergamino dugokon usab ug mga insekto. Busa daghang karaang manuskrito ang nangahanaw. Kon nadugta pa ang Bibliya, ang mensahe niini nahanaw na unta.
KON SA UNSANG PAAGI NAPRESERBAR ANG BIBLIYA: Ang balaod sa mga Hudiyo nagsugo sa mga hari sa ‘pagsulat diha sa usa ka basahon ug kopya sa balaod,’ nga mao ang unang lima ka basahon sa Bibliya. (Deuteronomio 17:18) Dugang pa, ang propesyonal nga mga tigkopya nakakopyag daghan kaayong manuskrito nga sa pag-abot sa unang siglo C.E., ang Kasulatan makita diha sa mga sinagoga sa tibuok Israel ug bisan sa halayong Macedonia! (Lucas 4:16, 17; Buhat 17:11) Sa unsang paagi napreserbar hangtod karon ang ubang karaang manuskrito?
Ang Mga Linukot nga Basahon sa Patayng Dagat napreserbar sa daghang siglo diha sa mga banga nga gitipigan diha sa ugang mga langob
“Naandan sa mga Hudiyo nga itago diha sa tibod o banga ang mga linukot nga basahon sa Kasulatan aron kini mapreserbar,” matod ni Philip W. Comfort, eskolar nga nagtuon sa Bag-ong Tugon. Gisunod sa mga Kristohanon ang maong pamaagi. Busa, ang ubang karaang manuskrito sa Bibliya nadiskobrehan sa mga banga, gagmayng lawak, langob, ug sa init nga mga lugar.
ANG RESULTA: Linibo ka bahin sa manuskrito sa Bibliya—ang uban kapin nag 2,000 ka tuig—ang napreserbar hangtod karon. Walay laing karaang sinulat nga daghan kaayog manuskrito nga gikan pa sa karaang panahon.
^ par. 3 Ang papiro maoy sulatanan nga hinimo gikan sa tanom nga papiro. Ang pergamino hinimo gikan sa panit sa mananap.
^ par. 5 Pananglitan, ang pinirmahang opisyal nga kopya sa U.S. Declaration of Independence gisulat diha sa pergamino. Wala pay 250 ka tuig ang milabay, kini hanap na ug halos dili na mabasa.
Basin Ganahan Pod Ka
ANG BANTAYANANG TORRE
Karaang Mutya nga Gisalbar sa Basurahan
Ang tipik sa Ebanghelyo ni Juan nga naa sa Rylands maoy labing karaang manuskrito sa Bibliya sa Kristohanon Gregong Kasulatan nga nakaplagan sukad.
ANG BANTAYANANG TORRE
Bahandi nga Natago Sulod sa Kasiglohan
Sayra kon sa unsang paagi nadiskobrehan ang labing karaang hubad sa Bibliya sa Georgian nga pinulongan.
