Kalibotan nga Nagiyan sa Pagpanabako

SI Bill usa ka tawong maluloton, intelihente, kusgan. Gihigugma niya ang iyang pamilya. Apan, sa linghod nga pangedaron misugod siya pagpanigarilyo. Sa ulahing bahin sa kinabuhi gidumtan niya ang maong bisyo. Bisan samtang gibuga niya ang aso sa sigarilyo, mainiton niyang gipasidan-an ang iyang mga anak lalaki batok sa pagpanabako, nga nagsulti kon unsa ka binuang kana. Dihay mga panahong iyang kumoton ang usa ka paketeng sigarilyo sa iyang kusgang mga kamot ug ibalibag kini latas sa lawak, nga manaad nga mao na kadto ang iyang kataposang sigarilyo. Hinuon, sa di madugay madani siya nga mobalik pagpanabako​—sekreto una sa sinugdan, dayon diha sa dayag.

Namatay si Bill tungod sa kanser 15 ka tuig na kanhi, human ang mga bulan sa makahahadlok nga kasakit. Kon dili pa siya hinabako, lagmit buhi pa siya karong adlawa. May bana pa unta ang iyang asawa; may amahan pa unta ang iyang mga anak.

Dili talagsaon ang kamatayon ni Bill, bisag makapasubo kadto alang sa iyang pamilya. Sumala sa World Health Organization (WHO), ang langkit-tabako nga mga sakit mopatay ug halos upat ka milyong tawo matag tuig, o usa ka tawo sa matag walo ka segundo. Ang paggamit ug tabako mao ang pangunang malikayan-untang hinungdan sa sakit sa tibuok kalibotan. Kon magpadayon ang hilig karon, sa 20 ka tuig ang pagpanabako mao unya ang numero unong hinungdan sa kamatayon ug pagkainutil sa kalibotan, nga makapatay sa mas daghang tawo kay sa tingob nga nangamatay sa AIDS, tesis, pagkamatay sa mga inahan, mga aksidente sa sakyanan, paghikog, ug pagbuno.

Ang sigarilyo makapatay. Apan ang nanigarilyo niini anaa bisan diin. Sa tibuok kalibotan, labing menos 1.1 ka bilyong tawo ang hinabako, matod sa WHO. Nagpasabot kana sa duolan sa un-tersiya sa mga hamtong sa kalibotan.

Gibanabana sa mga tig-analisar nga bisag ang mga kompaniya sa tabako nagbayad karon ug ginatos ka minilyong dolyares gumikan sa mga asunto batok kanila, kining kantidara gamay ra kon itandi sa multibilyong dolyar nga mga ganansiya. Sa Tinipong Bansa lamang, gibanabana nga 1.5 ka bilyong sigarilyo ang magama diha sa mga pabrika sa tabako kada adlaw. Sa tibuok kalibotan, ang mga kompaniya sa tabako ug mga monopoliya sa kagamhanan nagbaligyag kapin sa lima ka trilyong sigarilyo kada tuig!

Nganong daghan kaayong tawo ang nagpadayon sa usa ka makamatay nga bisyo? Kon ikaw hinabako, sa unsang paagi ikaw makahunong? Tubagon sa mosunod nga mga artikulo kining mga pangutanaha.