Ang Pagmaniobra sa Impormasyon

“Pinaagi sa mamugnaon ug malahutayon nga paggamit sa propaganda bisan ang langit mahimong ihulagway nga impiyerno ngadto sa mga tawo, ug sa kaatbang ang labing alaot nga kinabuhi ingong paraiso.”—ADOLF HITLER, MEIN KAMPF.

SAMTANG nagdaghan ang mga paagi sa pagpakigkomunikar​—gikan sa pag-imprenta ngadto sa telepono, radyo, telebisyon, ug Internet​—ang bul-og sa makapadaning mga mensahe miuswag pag-ayo. Kining dakong kausaban sa komunikasyon mitultol sa paghitak sa impormasyon, samtang ang mga tawo gisanapan sa daghan kaayong mensahe gikan kang bisan kinsa. Daghan ang misanong niini nga pagpit-os pinaagi sa pagdawat dayon sa mga mensahe ug pagdawat niana nga walay pag-usisa o pag-analisar niana.

Ang malipotong tigpropaganda gusto kaayo nianang laktod nga paghunahuna​—ilabina niadtong dili mogamit ug pangatarongan. Ang propaganda nagdasig niini pinaagi sa paghasol sa mga emosyon, pinaagi sa pagpahimulos sa mga pagduhaduha, pinaagi sa pagpamentaha tungod sa pagkadili-tin-aw sa pinulongan, ug pinaagi sa pagtuis sa mga lagda sa pangatarongan. Sa gipakita sa kasaysayan, ang maong mga taktika epektibo kaayo.

Kasaysayan sa Propaganda

Karong adlawa ang pulong “propaganda” dunay negatibong kahulogan, nga nagsugyot ug dili-matinud-anong mga taktika, apan sa sinugdan dili kana ang gihunahuna nga kahulogan sa maong termino. Ang “propaganda” dayag nga gikuha sa Latin nga ngalan sa usa ka grupo sa Romano Katolikong mga kardinal, ang Congregatio de Propaganda Fide (Kongregasyon Alang sa Pagpakaylap sa Pagtuo). Kining maong komite​—gitawag sa minubo ug Propaganda​—gitukod ni Papa Gregorio XV sa 1622 aron sa pagdumala sa mga misyonaryo. Sa hinayhinay, ang “propaganda” nahimong nagkahulogag bisan unsang paningkamot sa pagpakaylap sa pagtuo.

Apan ang ideya bahin sa propaganda wala magsugod sa ika-17ng siglo. Sukad pa sa kakaraanan, ang mga tawo migamit sa tanang mabatonan nga palaumagian sa pagpakaylap sa mga ideolohiya o sa pagpasamot sa pagkabantogan ug pagpadako sa gahom. Pananglitan, ang arte nagsilbi sa katuyoan sa propaganda sukad sa mga adlaw sa Ehiptohanong mga paraon. Kining mga haria nagdisenyo sa ilang mga piramide aron ipasundayag ang gahom ug pagkadumalayon. Sa susama, ang arkitektura sa mga Romano nagsilbig politikanhong katuyoan​—ang paghimaya sa estado. Ang terminong “propaganda” nakabaton ug kasagarang negatibong  kahulogan sa Gubat sa Kalibotan I sa dihang ang mga gobyerno nagsugod sa pagdula ug aktibong papel sa pag-impluwensiya sa impormasyon bahin sa gubat nga gipakaylap pinaagi sa palaumagian sa balita. Panahon sa Gubat sa Kalibotan II, si Adolf Hitler ug Joseph Goebbels nagpamatuod sa ilang kaugalingon nga batid nga mga tigpropaganda.

Human sa Gubat sa Kalibotan II, ang propaganda anam-anam nga nahimong dakong instrumento sa pagpasiugda sa nasodnong polisa. Ang Kasadpanhon ug Sidlakanhon nga grupo sa mga nasod nangampanya pag-ayo aron modapig kanila ang daghan kaayong pundok sa walay-gidapigang mga tawo. Ang matag bahin sa nasodnong kinabuhi ug polisa gipahimuslan alang sa mga katuyoan sa propaganda. Sa di pa dugayng katuigan ang nagkaanam ka modernong mga pamaagi sa propaganda dayag diha sa mga kampanya alang sa piniliay, maingon man usab sa panganunsiyo sa mga kompaniya sa tabako. Ang mga eksperto konohay ug ubang mga lider gigamit aron sa paghulagway sa pagpanigarilyo ingong madanihon ug makaayo sa lawas ug dili ingong kapeligrohan sa  panglawas sa publiko nga mao gayoy tinuod nga epekto niini.

Pulos Kabakakan!

Tino, ang labing daling magamit nga bitik sa tigpropaganda mao ang paggamit ug lunlon kabakakan. Tagda, pananglitan, ang mga bakak nga gisulat ni Martin Luther sa 1543 bahin sa mga Hudiyo sa Uropa: “Sila dunay hiniloang mga atabay, nagpamatay, nangidnap ug mga bata . . . Sila madinaoton, palaaway, mapanimaslon, malinglahong mga bitin, mga mamumuno, ug mga anak sa yawa kinsa mosakit ug mohimog kadaot.” Ang iyang tambag ngadto sa gitawag-konohay nga mga Kristohanon? “Sunoga ang ilang mga sinagoga o mga eskuylahan . . . Ang ilang mga balay [kinahanglan] usab gub-on ug wagtangon.”

Usa ka propesor sa gobyerno ug katilingbanong mga pagtuon nga nag-estudyo bahin sa maong yugto miingon: “Ang pagkontra sa mga Hudiyo sa sukaranan walay kalabotan sa mga buhat sa mga Hudiyo, ug busa sa sukaranan walay kalabotan sa nahibaloan sa usa ka kontra-Hudiyo bahin sa tinuod nga kinaiya sa mga Hudiyo.” Miingon usab siya: “Ang mga Hudiyo naghawas sa tanan nga salikwaot, mao nga ang naandang reaksiyon ngadto sa kinaiyanhon o katilingbanong kasamok mao ang pagpasangil niana sa mga Hudiyo.”

Paghimog Malangkobong mga Opinyon

Ang laing malamposon kaayong taktika sa propaganda mao ang malangkobong opinyon. Ang malangkobong mga opinyon mokiling sa pagpahanap sa hinungdanong mga impormasyon bahin sa tinuod nga mga isyu nga gilantugian, ug kini kasagarang gigamit sa pagpakaulaw sa enterong mga grupo sa mga tawo. Pananglitan, ang pahayag nga “ang mga hitano [o mga tiglalin] maoy mga kawatan” kasagarang madungog diha sa pipila ka nasod sa Uropa. Apan tinuod ba kana?

Si Richardos Someritis, usa ka kolumnista, nag-ingon nga sa usa ka nasod ang maong mga hunahuna nagpahinabo ug usa ka matang sa “kahadlok ug pagdumot sa mga langyaw ug kasagaran kaayo sa rasistang pagpanggubot” batok sa mga estranyo. Apan, gipakita nga maylabot sa mga paglapas, managsama ra ang purohan nga ang mga sad-an sa maong nasod mga lumad o kaha estranyo. Pananglitan, miingon si Someritis nga ang mga surbi nagpakita nga sa Gresya, “96 sa 100 ka krimen ang gihimo sa [mga Grego].” “Ang mga hinungdan sa kriminal nga kalihokan maoy ekonomikanhon ug katilingbanon,” matod niya, “dili ‘rasanhon.’” Gibasol niya ang palaumagian sa balita “tungod sa sistematikong pag-ugmad sa kahadlok ug pagdumot sa mga langyaw ug sa rasismo” pinaagi sa pagtuis sa ilang pagbalita sa krimen.

Pagpanginsulto

Ang ubang mga tawo manginsulto niadtong dili mouyon kanila pinaagi sa pagkuwestiyon sa kinaiya o mga motibo inay kay isentro ang pagtagad diha sa mga hitabo. Ang pagpanginsulto maghatag ug negatibo, daling-mahinumdomang pangdaot sa usa ka tawo, grupo, o ideya. Ang nanginsulto naglaom nga magpabilin ang pangdaot. Kon ang mga tawo magsalikway sa usa ka tawo o ideya pinasukad sa pangdaot inay kay timbangtimbangon ang ebidensiya mismo, ang estratehiya sa nanginsulto misaler.

Pananglitan, sa di pa dugayng katuigan usa ka gamhanan kontra-sekta nga hunahuna ang milukop sa daghang nasod sa Uropa ug bisan asa. Kining maong kiling nagpukaw sa mga emosyon, nagmugna sa dungog sa usa ka kaaway, ug nagpalig-on sa naglungtad nga mga pagpihig batok sa relihiyosong mga minoriya. Kasagaran, ang “sekta” mahimong maghawas sa maong pundok. “Ang ‘sekta’ maoy laing pulong alang sa ‘erehes,’” misulat ang Alemang Propesor nga si Martin Kriele sa 1993, “ug ang usa ka erehes karon sa Alemanya, sama sa kanhiayng mga panahon, [pagahukmang patyon]​—kon dili pinaagi sa kalayo . . . , nan pinaagi sa pagpasipala, pagpalain ug pagdaot sa kahinguhaan.”

Ang Institute for Propaganda Analysis nag-ingon nga ang “nagpakaulawng mga ngalan nagdula ug gamhanan kaayong papel diha sa kasaysayan sa kalibotan ug sa atong tagsatagsa ka kaugmaran. Kini nagdaot sa mga dungog, . . . nagpabilanggo [sa mga tawo], ug nagpasuko pag-ayo sa mga tawo nga makiggubat na sila ug mopatay sa ilang isigkatawo.”

Pagmaniobra sa mga Emosyon

Bisan tuod ang mga pagbati wala tingaliy kalabotan kon bahin sa tinuoray nga mga pangangkon o sa pagkamakataronganon sa usa ka argumento, kini nagdula ug hinungdanong papel diha sa pagpangdani. Ang mga paningkamot sa pagpukaw sa emosyon gimugna sa eksperyensiyadong mga tigpublikar, kinsa momaniobra sa mga pagbati nga  sama ka batid sa pagtugtog sa usa ka eksperto sa piano.

Pananglitan, ang kahadlok maoy emosyon nga mopalubog sa panghukom. Ug, sama sa kasina, ang kahadlok mahimong maniobrahon. Ang mantalaan sa Canada nga The Globe and Mail, sa Pebrero 15, 1999, nagtaho sa mosunod gikan sa Moscow: “Sa dihang tulo ka babaye ang naghikog sa Moscow sa miaging semana, ang palaumagian sa balita sa Rusya misugyot dihadiha nga sila maoy panatiko nga mga sumusunod sa mga Saksi ni Jehova.” Matikdi ang pulong “panatiko.” Siyempre, ang mga tawo mahadlok sa usa ka panatikong relihiyosong organisasyon nga nagtukmod konohay sa mga batan-on sa paghikog. Tinuod ba gayod nga kining makaluluoyng mga batan-ong babaye konektado sa mga Saksi ni Jehova sa usa ka paagi?

Ang Globe nagpadayon: “Ang polis sa ulahi miadmitir nga ang mga batan-ong babaye walay kalabotan sa [mga Saksi ni Jehova]. Apan nianang tungora usa ka estasyon sa telebisyon sa Moscow nagpahayag na ug bag-ong pag-atake bahin sa maong sekta, nga nagsulti sa mga tumatan-aw nga ang mga Saksi ni Jehova nakigkunsabo kang Adolf Hitler sa Nazi nga Alemanya​—bisan pa sa makasaysayanhong ebidensiya nga linibo sa ilang mga membro ang nabiktima sa Nazi nga mga kampo sa kamatayon.” Sa hunahuna sa nakadawat ug sayop nga impormasyon ug posible mahadlokon nga publiko, ang mga Saksi ni Jehova maoy kulto nga posibleng maghikog o kaha mga kakunsabo sa Nazi!

Ang pagdumot maoy kusganong emosyon nga gipahimuslan sa mga tigpropaganda. Ang mga pahayag nga dunay tinago o sayop nga kahulogan ilabinang epektibo sa pagtukbil niana. Morag dunay daghan kaayong suplay sa makadaot nga mga pulong nga magpalambo ug magpahimulos sa pagdumot ngadto sa usa ka rasanhon, etniko, o relihiyoso nga mga grupo.

Ang ubang mga tigpropaganda momaniobra sa garbo. Kasagaran mamatikdan nato ang mga pagpukaw sa garbo pinaagi sa pagpangita sa yawing mga prase sama sa: “Si bisan kinsang intelihenteng tawo nahibalo nga . . . ” o, “Ang usa ka tawo nga sama nimog edukasyon makasabot gayod nga . . . ” Ang binali nga pagpukaw sa garbo momaniobra sa atong kahadlok nga morag bugo tan-awon. Ang mga propesyonal sa pagpangdani nahibalo kaayo niana.

Mga Eslogan ug mga Simbolo

Ang mga eslogan maoy dili-tin-aw nga mga pahayag nga kasagarang gigamit sa pagpahayag ug mga baroganan o mga tumong. Tungod sa pagkadili-tin-aw niini, dali ra kining uyonan.

Pananglitan, sa mga panahon sa nasodnong krisis o paggubatay, ang mga lider mogamit tingali sa mga eslogan sama sa “Akong nasod, husto o sayop,” “Yutang Natawhan, Relihiyon, Pamilya,” o “Kagawasan o Kamatayon.” Apan ang kadaghanan bang tawo nagsusi pag-ayo sa tinuod nga mga isyu nga nalangkit sa krisis o paggubatay? O gidawat ba lamang nila ang gisulti kanila?

Sa pagsulat bahin sa Gubat sa Kalibotan I, si Winston Churchill miingon: “Usa ka senyas lang ang gikinahanglan sa pag-usab niining panon sa malinawong mga magbabaol ug mga mamumuo aron mahimong gamhanang kasundalohan nga mokuniskunis sa usag usa.” Mipadayon siya pag-ingon nga sa dihang sultian kon unsay buhaton, kadaghanang tawo mosanong nga walay paghunahuna bahin niana.

Ang tigpropaganda dunay daghan usab kaayong simbolo ug mga senyas nga magamit sa pagpasa sa mensahe​—21 ka beses nga pagpasalba sa mga pusil, usa ka militaryong pagsaludar, usa ka bandera. Ang gugma alang sa mga ginikanan mahimong gamiton usab. Busa, ang maong paggamit ug mga simbolo sama sa yutang natawhan, inahang nasod, o inahang simbahan maoy bililhong mga galamiton nga gihuptan sa malipotong tigpangdani.

Busa ang sinuwitik nga paagi sa propaganda mopahunong sa paghunahuna, mopugong sa tin-aw nga paghunahuna ug pagsabot, ug magkondisyon sa mga tawo nga molihok nga tiningob. Unsaon nimo pagpanalipod ang imong kaugalingon?

[Blurb sa panid 8]

Ang sinuwitik nga paagi sa propaganda mopahunong sa paghunahuna ug mopugong sa tin-aw nga paghunahuna

 [Kahon/Mga hulagway sa panid 7]

PROPAGANDA BA ANG BULUHATON SA MGA SAKSI NI JEHOVA?

Ang pipila ka kaaway sa mga Saksi ni Jehova nag-akusar kanila nga nagpakaylap ug Zionistang propaganda. Ang uban nagsumbong nga ang ministeryo sa mga Saksi nagpasiugda ug Komunismo. Ang uban pa nag-angkon nga ang buluhaton sa mga Saksi ni Jehova nagpasiugda sa mga mithi ug mga intereses sa “Amerikanhong imperyalismo.” Ug anaa kadtong nag-angkon nga ang mga Saksi maoy mga tigpasiugda ug anarkiya, nga naghulhog ug kasamok sa tuyo nga usbon ang katilingbanon, ekonomikanhon, politikanhon, o legal nga kahikayan. Dayag, kining magkasumpaking mga akusasyon dili mahimong parehas nga tinuod.

Ang tatawng kamatuoran mao nga ang mga Saksi ni Jehova dili sama nianang gihisgotan sa ibabaw. Ang buluhaton sa mga Saksi gibuhat ingong matinumanong pagsugot sa sugo ni Jesu-Kristo sa iyang mga tinun-an: “Kamo mahimong mga saksi nako . . . ngadto sa kinalay-ang dapit sa yuta.” (Buhat 1:8) Ang ilang buluhaton nasentro diha lamang sa maayong balita sa langitnong Gingharian​—ang galamiton sa Diyos sa pagpahinabo ug pakigdait sa tibuok yuta.​—Mateo 6:​10; 24:14.

Ang mga tigpaniid sa mga Saksi ni Jehova wala makakaplag ug pamatuod nga kining maong Kristohanong komunidad maoy nakaingon sa pagkabungkag sa kahusay sa bisan unsang nasod.

Daghang magsusulat, maghuhukom, ug uban pa ang mikomento bahin sa positibong mga kontribusyon nga nahimo sa mga Saksi ni Jehova ngadto sa mga komunidad nga ilang gipuy-an. Tagda ang pipila ka pananglitan. Human motambong sa usa ka kombensiyon sa mga Saksi ni Jehova, usa ka tigbalita nga taga-habagatang Uropa mikomento: “Kini maoy mga tawo nga dunay lig-ong mga bugkos sa pamilya, sila gitudloan sa paghigugma ug pagsunod sa ilang tanlag aron dili makadaot sa uban.”

Ang laing magsusulat, nga kanhi negatibo bahin sa mga Saksi, miingon: “Sila nagkinabuhi ingong mga sulondan. Sila dili molapas sa mga sukdanan sa kon unsay subay sa moral ug husto.” Usa ka politikanhong siyentipiko sa susama mikomento bahin sa mga Saksi: “Sila nagagawi ngadto sa ubang mga tawo uban ang dakong kalulot, gugma ug kalumo.”

Ang mga Saksi ni Jehova nagtudlo nga husto ang pagpasakop sa awtoridad. Ingong masinundanon-sa-balaod nga mga lungsoranon, sila nagsunod sa mga sukdanan sa Bibliya sa pagkamatinud-anon, pagkamatinuoron, ug kahinlo. Ilang gitudloan ug maayong pamatasan ang ilang mga pamilya, ug ilang gitabangan ang uban nga makakat-on kon sa unsang paagi mahimo nila ang ingon niana. Sila nagkinabuhi nga makigdaiton sa tanang tawo, nga dili mag-apil-apil sa makapagubot nga mga demonstrasyon o politikanhong mga rebolusyon. Ang mga Saksi ni Jehova naningkamot nga mahimong sulondan sa pagsugot sa mga balaod sa tawhanong labaw nga mga awtoridad, samtang sila mapailobong nagpaabot sa Supremong Awtoridad, ang ­Soberanong Ginoong Jehova, aron ipasig-uli ang hingpit nga pakigdait ug matarong mga kagamhanan niining yutaa.

Sa samang higayon, ang buluhaton sa mga Saksi maoy edukasyonal. Naggamit sa Bibliya ingong pasukaranan, sila nagtudlo sa mga tawo sa tibuok kalibotan sa pagpangatarongan pinasukad sa mga prinsipyo sa Bibliya ug busa makaugmad ug hustong mga sukdanan sa panggawi ug moral nga integridad. Sila nagpasiugda ug mga prinsipyo nga mopaarang-arang sa pamilyahanong kinabuhi ug motabang sa mga batan-on sa pagsagubang sa ilang talagsaong mga suliran. Sila nagtabang usab sa mga tawo sa pagkakaplag ug kusog sa pagbuntog sa daotang mga batasan ug sa pag-ugmad sa katakos nga makabatog maayong relasyon sa uban. Ang maong buluhaton dili gayod matawag ug “propaganda.” Matod pa sa The World Book Encyclopedia, sa usa ka kahimtang diin ang mga ideya libreng mosirkular, “ang propaganda lahi kay sa edukasyon.”

[Mga hulagway]

Ang mga publikasyon sa mga Saksi ni Jehova nagpasiugda ug mga prinsipyo sa pamilya ug taas nga moral nga mga sukdanan

[Mga hulagway sa panid 5]

Ang propaganda nga nagpasiugda sa gubat ug pagpanigarilyo nakaamot sa daghang kamatayon