DST—Usa ka Ideya sa Dili pa ang Panahon Niini?

Nganong daghang tawo ang kinahanglang mag-adyas sa ilang mga relo kaduha sa usa ka tuig? Makapahasol gayod alang sa pipila sa dihang ang mga relo kinahanglang iadyas paabante ug paatras. Ug kanus-a man nimo himoon ang pag-adyas? Sa Iningles ang praseng “spring forward (sa literal, paabante sa tingpamulak) ug fall back (paatras sa tinghunlak)” magpahinumdom sa mga tawo kon kanus-a mahitabo ang matag kausaban, sa tingpamulak ug sa tinghunlak. Sa unsang paagi nagsugod ang daylight saving time (DST)? Kinsay nagsugod niini?

Ang Encyclopædia Britannica nag-ingon nga si Benjamin Franklin unang nagsugyot sa ideya bahin sa pagdaginot ug kahayag sa adlaw sa 1784. Kapin sa usa ka siglo sa ulahi, usa ka Ingles nga ginganlag William Willett aktibong nangampanya alang niana. Apan, si Willett namatay una pa maaprobahi sa Parliamento ang balaod.

Sumala sa Britanikong magsusulat nga si Tony Francis, si Willett, usa ka batid nga magtutukod nga taga-Chislehurst, Kent, nakadiskobre sa kamapuslanon sa pag-adyas sa oras samtang siya nagsakay sa iyang kabayo sayo sa usa ka buntag sa ting-init sa Petts Wood. Samtang nagdagan ang kabayo iyang namatikdan nga sirado pa ang mga bentana sa daghang balay. ‘Pagkaanugon sa kahayag sa adlaw!’ lagmit mao gayoy iyang gihunahuna. Iyang gisugdan ang pagkampanya alang sa usa ka balaodnon diha sa Britanikong Parliamento aron iadyas ang relo. Ang yanong pagpaabante ug 80 minutos sa tanang relo, sa upat ka beses nga pagdugang ug 20 minutos matag adyas, panahon sa mga bulan sa tingpamulak ug sa ting-init ug dayon paatras sa tinghunlak, motugot sa mga tawo sa pagkabaton ug mas taas nga kahayag sa adlaw sa gabii.

Si Francis mitaho nga si Willet misulat diha sa usa sa iyang mga leaflet: “Ang kahayag mao ang usa sa kinadak-ang mga gasa sa Maglalalang ngadto sa tawo. Samtang ang kahayag sa adlaw mosanag kanato, ang kasadya maoy maghari, ang mga kabalaka dili kaayo bug-at ug ang kaisog motungha alang sa pagpakigbisog sa kinabuhi.”

Si Haring Edward VII wala maghulat sa balaod gikan sa Parliamento. Iyang gideklarar ang Sandringham, ang iyang harianong mansiyon nga may 7,900 ka ektarya, nga usa ka sona sa pagdaginot sa kahayag sa adlaw. Gipadapat niya sa ulahi ang samang kausaban sa harianong mga propiedad sa Windsor ug Balmoral.

Sa kataposan unsay nag-aghat sa mga politiko sa pagpahiuyon ug pagsagop sa DST? Buot nilang magdaginot ug sugnod panahon sa Gubat sa Kalibotan I pinaagi sa pagkunhod sa panginahanglan alang sa artipisyal nga kahayag! Sa wala madugay ang ubang mga kanasoran midawat sa ideya tungod sa susamang mga rason. Bisan gani ang dobleng panahon sa ting-init gipatuman sa Inglaterra panahon sa Gubat sa Kalibotan II. Kini nagtugot sa kalainan nga duha ka oras sa ting-init ug usa ka oras sa tingtugnaw.

Adunay monyumento ni William Willet sa Petts Wood, nga gihulagway sa tuo. Kini gipahinungod sa “walay-paglunga nga tigpaluyo sa ‘oras sa ting-init.’” Ang sinulat ilalom sa sundial nag-ingon: “Horas non numero nisi aestivas,” nga nagkahulogang, “Wala ako mag-ihap ug mga oras gawas kon [kini] mga oras sa ting-init.”

[Picture Credit Line sa panid 31]

Mga pasalamat ngadto sa National Trust