Pahiyom—Makaayo Kana Kanimo!

SINULAT SA KORESPONSAL SA PAGMATA! SA HAPON

KON tim-os, kini makawala sa pagduda. Kini makahanaw sa daghang pagpihig nga naipon latas sa mga tuig. Kini makapahumok sa gikubalang mga kasingkasing gumikan sa kawalay-pagtuo ug kawalay-pagsalig. Kini makadalag kahupayan ug kasadya ngadto sa daghan. Kini moingon, “Nakasabot ko. Ayawg kabalaka.” Kini mohangyo, “ako naglaom nga kita magpabiling higala.” Ug unsa kining gamhanang himan? Kini mao ang pahiyom. Kini mahimong mao ang IMONG pahiyom.

Unsa ang pahiyom? Ang pahiyom sa katibuk-an gibatbat diha sa mga diksiyonaryo ingong ‘usa ka ekspresyon sa nawong diin ang mga ngilit sa baba mosakag diyutay, nga mopahayag ug kahimuot, pag-uyon, o kasadya.’ Mao kanay sekreto sa mainitong pahiyom. Ang pahiyom maoy usa ka hilom nga paagi sa pagpahayag sa pagbati o pagkomunikar sa mga emosyon sa usa ngadto sa uban. Siyempre, ang pahiyom mahimong magpahayag usab ug pagyubit o pagtamay, apan laing ulohan na kana.

May mahimo ba gayong kalainan ang pagpahiyom? Aw, may nahinumdoman ka ba nga ang pahiyom sa usa ka tawo nakahatag kanimog pagbati sa kahupayan o nagpabati kanimong relaks? O kaha sa dihang walay pahiyom mibati kag kakulba o sinalikway pa gani? Oo, ang pahiyom makahimog kalainan. Makaapektar kini sa nagpahiyom ug sa gipahiyoman. Ang karakter sa Bibliya nga si Job miingon bahin sa iyang mga kaaway: “Ako mipahiyom kanila​—wala sila motuo niana​—ug ang kahayag sa akong nawong wala nila isalikway.” (Job 29:24) “Ang kahayag” sa nawong ni Job mahimong nagtumong sa iyang kalipay ug kahimuot.

Ang positibong epekto sa usa ka pahiyom tinuod gihapon karon. Ang mainitong pahiyom motabang sa pagpuypoy sa nagtampoog nga tensiyon. Mahimo kining samag barbola sa pressure cooker. Sa dihang mobati kitag kakulba o kahigawad, ang pahiyom motabang kanato nga mahuwasan sa tensiyon ug masagubang ang atong kahigawad. Pananglitan, si Tomoko kanunayng makamatikod nga gipunayan siyag tan-aw sa uban. Abi niyag nanghinaway sila kaniya, tungod kay molingiw dayon sila inigkakita nila nga siya nakamatikod kanila. Mibatig kasubo ug kaguol si Tomoko. Usa ka adlaw niana misugyot ang usa ka higala nga pahiyoman niya ang mga tawo kon makita niya nga siya gitan-aw. Gisulayan kini ni Tomoko sulod sa duha ka semana ug nahibulong nga ang tanan mibalos pagpahiyom kaniya! Ang tensiyon nawagtang. “Nahimong mas malipayon ang kinabuhi,” siya miingon. Oo, ang pahiyom mopahimo kanatong  mas relaks ngadto sa uban ug motabang kanato nga mahimong mas mahigalaon.

Ang Maayong Epekto Diha Kanimo ug sa Uban

Ang pagpahiyom makaapektar sa usa ka tawo sa emosyonal nga paagi. Makatabang kini sa usa sa pagmentinar ug positibong panghunahuna. Maayo usab kini sa kahimsog sa lawas. Dunay panultihon, “Ang katawa maoy usa ka maayong tambal.” Sa pagkatinuod, ang mga doktor nag-ingon nga ang panghunahuna sa usa dunay dakong kalabotan sa kahimtang sa panglawas sa usa. Daghang pagtuon nagpakita nga ang dugayng kahigwaos, negatibong mga emosyon, ug maingon-ingon niana makapaluya sa atong sistema sa imyunidad. Sa laing bahin, ang pagpahiyom makapahayahay kanato, ug ang pagkatawa makapalig-on pa gayod sa atong sistema sa imyunidad.

Ang pahiyom adunay dakong epekto sa uban. Hunahunaa ang usa ka kahimtang sa dihang ikaw gitambagan o gimaymayan. Unsang klaseha sa panagway ang gusto nimong makita sa nawong sa nagtambag? Ang nagmug-ot o nagmuro nga panagway mahimong magpakitag kasuko, kalagot, pagsalikway, o bisan pagpakigbatok. Sa laing bahin, dili ba ang mainitong pahiyom sa nawong sa nagtambag tingali mopabati kanimong mas relaks ug sa ingon mas daling modawat sa tambag? Tinuod gayod, ang pahiyom motabang pagpakunhod sa mga di-pagsinabtanay diha sa kulba nga mga kahimtang.

Positibong Panghunahuna Makapasayon sa Pagpahiyom

Siyempre, ang kadaghanan kanato dili samag propesyonal nga mga aktor nga daling makapahiyom sa bisan unsang yugto; ni gusto kita nga mahimong ingon niana. Gusto nato nga ang atong mga pahiyom maoy natural ug tim-os. Usa ka instruktor sa tunghaan sa komunikasyon mikomento: ‘Hinungdanon nga morelaks ug kinasingkasing nga mopahiyom, kay kon dili ang imong pahiyom mahimong taphaw tan-awon.’ Sa unsang paagi kita makapahiyom nga kinasingkasing? Ang Bibliya makatabang kanato niini. Bahin sa atong sinultihan kini nagsulti kanato sa Mateo 12:​34, 35: “Gikan sa kadagaya sa kasingkasing ang baba mosulti. Ang maayong tawo gikan sa iyang maayong bahandi magpagulag maayong mga butang, apan ang tawong tuman-kadaotan gikan sa iyang tuman-kadaotang bahandi magpagulag tuman-kadaotang mga butang.”

Hinumdomi, ang pahiyom maoy usa ka hilom nga paagi sa pagkomunikar sa atong pagbati. Ang paghinumdom nga kita mosulti “gikan sa kadagaya sa kasingkasing” ug nga ang “maayong mga butang” maggikan sa “maayong bahandi,” nagpadayag nga ang yawi sa tim-os nga pahiyom nahiluna diha sa atong mga hunahuna ug mga emosyon. Oo, kon unsay anaa sa atong mga kasingkasing sa walay duhaduha madayag, sa madugay o sa madali, dili lamang sa atong mga pulong ug mga buhat kondili sa atong mga panagway usab. Busa, kinahanglang mopadayon kita sa pagpaningkamot sa paghupot  ug positibong panghunahuna. Ang atong panagway maapektohan ug dako sa atong panghunahuna bahin sa uban. Busa maningkamot kita sa pagpabili sa mas maayong mga hiyas sa mga membro sa pamilya, sa mga tawo sa atong kasilinganan, ug sa atong suod nga mga higala. Atong makaplagang mas masayon ang pagpahiyom ngadto kanila. Kini unya maoy usa ka tim-os nga pahiyom, kay ang nagpaluyo niana mao ang usa ka kasingkasing nga puno sa kaayo, kaluoy, ug kalulot. Ang atong mga mata mogilak, ug mahibal-an sa uban nga tininuod gayod ang atong pahiyom.

Apan, angayng ilhon nga tungod sa ilang gigikanan o palibot, ang ubang mga tawo mas malisdan sa pagpahiyom kay sa uban. Bisan kon sila puno sa maayong kabubut-on sa ilang mga silingan, wala lamang gayod sila maanad sa pagpahiyom kanila. Pananglitan, ang mga lalaking Hapones sa naandan gidahom nga magmaligdong pag-ayo ug maghilom sa tanang panahon. Busa, daghan kanila wala maanad sa pagpahiyom niadtong giisip nga mga estranghero. Mahimong tinuod usab kana sa ubang mga kultura. O ang ubang mga indibiduwal tingali kinaiyanhong maulawon ug malisdan sa pagpahiyom ngadto sa uban. Busa, dili gayod nato hukman ang uban pinaagi sa gidak-on sa ilang pahiyom o kon kanunay ba silang mopahiyom. Magkalahi ang mga tawo, ingon man ang ilang mga kinaiya ug mga paagi sa pagkomunikar sa uban.

Bisan pa niana, kon malisdan ka sa pagpahiyom ngadto sa uban, nganong dili maningkamot sa pagbuntog niana? Ang Bibliya nagtambag: “Dili kita moundang sa pagbuhat kon unsay maayo . . . Buhaton nato ang maayo ngadto sa tanan.” (Galacia 6:​9, 10) Ang usa ka paagi sa pagbuhat “kon unsay maayo” ngadto sa uban mao ang pagpahiyom ngadto kanila​—ug mahimo nimo kini! Busa unahi pagtimbaya ang uban ug hatagig pulong sa pagdasig uban ang pahiyom. Kini pabilhan gayod pag-ayo. Usab, imong makaplagan nga ang pagpahiyom mahimong mas sayon samtang imong maugmad ang batasan.

[Kahon sa panid 12]

Pasidaan

Makapasubo ang kamatuoran nga dili tanang pahiyom nga atong makita maoy tim-os. Ang mga mangingilad, ang walay prinsipyong mga tawo nga namaligyag mga butang, ug uban pa tingali mopahiyom nga makabibihag kaayo. Nahibalo sila nga ang usa ka pahiyom makapalukmay sa mga tawo ug maghimo kanilang dili makabantay. Ang mga tawong katahapan ang moral o hugawg mga motibo tingali mopahiyom usab nga makapahaylo. Apan, ang ilang mga pahiyom maoy pagpakaaron-ingnon; sila malimbongon. (Ecclesiastes 7:6) Busa bisan tuod dili sobrang magduda sa uban, angay natong sabton nga sa pagkinabuhi sa “kataposang mga adlaw,” nga lisod sagubangon, kita angayng ‘magpamatuod sa atong kaugalingon nga mabinantayon ingon sa mga halas apan inosente ingon sa mga salampati,’ sama sa girekomendar ni Jesus.​—2 Timoteo 3:​1; Mateo 10:16.

[Hulagway sa panid 13]

Unahi pagtimbaya ang uban pinaagi sa usa ka pahiyom