Nagalupad nga mga Linalang sa Dagat

HANOY lang sila nga mopadailos sa katubigan duol sa baybay ug sa palibot sa mga isla sa kadagatan. Makita sila sa kalaworan, bugnaw man o init, ug bisan diha sa pipila ka linaw ug mga suba. Unsa kini sila? Sila maoy mga sakop sa pamilya sa pagi, mga linalang sa dagat nga morag naglupad tan-awon!

Dili kinahanglang mananalom ka o mangingisda aron kalingawan ang matahom nga paglupad sa pagi, ug dili kinahanglang anaa ka sa tubig. Sumala sa giingon ni Bart, usa ka biologo sa dagat, ang mga tig-adto ug dagat kasagarang makakitag pak-an nga mga pagi nga manglukso gikan sa tubig.

Gatosgatos ang matang sa mga pagi, nga lainlain ug gidak-on gikan sa pipila ka pulgada lamang ngadto sa daghang metros. Imong makita nga kaamgid silag dagway sa ilang paryente nga iho. Ang mga bihod sa pagi, dili sama sa kadaghanang ubang isda, pertilisahon sulod sa lawas sa baye. Ang mga skate, nga mga sakop sa pamilya sa pagi, magpagawas ug pertilisadong mga bihod, samtang ang mga bihod sa ubang pagi mapusa sulod sa tiyan sa baye ug ang mga nati buhi nga ipanganak​—mga gagmayng hulad sa ilang mga ginikanan.

Ang ilado sa tanan mao ang mga stingray, nga walay bukog ang lawas nga pulos lang kartilago, dunay kapay sa matag kilid gikan sa ulo ngadto sa punoan sa ikog. Ang mga stingray mahimong diamante-ug-korte o linginon, o morag tabanog silang tan-awon nga dunay ikog. Ang ilang lapad nga lawas modailos lang sa tubig. Ang pagbalodbalod sa ilang mga kapay magpakusog kanila sa paglangoy sa dagat nga morag naglupad sa dakong kasayon. Kon dili maglangoy, ang mga pagi mag-urong nga matabonan sa balasong salog sa ilalom sa tubig.

Ang mga mata sa stingray anaa ibabaw sa ilang ulo, samtang ang ilang baba anaa sa ilalom. Sila gahig ngipon ug kusgag apapangig, nga naghatag kanila ug kusog sa pagbuak sa mga kinhason. Maoy hinungdan nga dili maayong anaa sila diha sa talabahan, sanglit kinaham nilang pagkaon ang mga kinhason. Ang mga stingray makaon sa mga tawo ug usahay gamiton ingong kapuli sa mga kinhason diha sa mga resipe.

 Ang ilang nagpaila nga ngalang stingray naggikan sa makahilo nga mga tunok ibabaw sa ilang taas nga ikog. Ang ikog makahatag ug hapdos, makahilong kangutngot kon ang pagi matumban, dili hustong pagkahawid, o mameligro sa mga kaaway. Ang mga tunok kasagarang mabali ilalom sa samad, nga lisod kaayong kuhaon, ug kini mohatag ug grabeng impeksiyon kon ang samad dili maayong pagkatambal. Kon ugaling maigo ka sa tunok sa pagi, hugasig maayo ang naigo nga lugar ug tubig​—tubig sa dagat kon mahimo. Sa labing madali, ihulom ang samad sa init nga tubig, init nga igong maagwanta nimo. Ang init nga tubig makapatay sa hilo ug makaalibyo sa sakit. Unya adto dayon sa doktor.

Bisan tuod ang ilang may sima nga mga ikog makapukaw kanimo ug kahadlok, ang mga stingray dili isog ug sagad mogamit lamang sa ilang mga ikog kon mameligro. Si Bart, nga gihisgotan sa sinugdanan niining artikuloha, nakakita nga mahigalaon ang mga stingray sa dihang siya ug ang iyang asawa milangoy uban nila sa Cayman Islands sa lokal nga lugar nga nahibaloang lugar nga pakan-an sa mahigalaong mga pagi. Siya nagtaho: “Nangluhod kami sa salog sa dagat, sa mga 5 metros ilalom sa tubig. Sa dihang nagsugod kami sa pagpakaon kanila, gihugopan kami sa mga stingray! Tingali dihay mga 30 o 40 ka stingray sa tanang gidak-on nga naglibot sa among grupo. Nangitag pagkaon, ang mga pagi nagsugod gikan sa among mga tuhod ug mipaingon sa among atubangan ug sa likod ug sa among mga ulo, nga hinayng naglangoy ug gidusoduso kami nga nangayog bisag gamayng pagkaon. Katingalahan gayod ang kaaghop niining matahom nga mga linalang. Gipahapohap pa gani kami nila sa ilang mga tiyan sa dihang miagi sila ibabaw namo.” Si Bart miingon nga anad na kaayo kining maong mga pagi nga sa tanang tuig nga ang mga tawo nakalangoylangoy uban nila, walay narekord nga may giatake.

Kita nga dili hanas nga mga mananalom makaduladula sa mga pagi sa mabaw nga tubig o sa mga akuwaryum sa tibuok kalibotan. Daghang akuwaryum dunay linaw sa mga stingray nga maduladula nimo, apan ang ilang mga sima gikuha na agig panagana. Si Ron Hardy, tag-iya sa Gulf World, sa Panama City, Florida, miingon: “Ang usa sa kinamaayohang pananglitan sa gahom sa pagpasundayag ug buhi nga mga mananap mao ang among linaw sa stingray nga imong maduladula. Ang mga tawo morag mahadlok sa mga stingray​—sobrang kahadlok​—apan tan-awa ang kausaban sa ilang hunahuna sa dihang mahibaloan nila ang mga kamatuoran tungod sa among estorya! Human nga makahikap sila ug usa niini, sila nakadayeg sa hanoyng paglangoy ug sa kaanindot sa pagi. Sa pagkatinuod, sayloan sa uban ang pasundayag sa lumod, nga maoy mosunod, aron lang makahikap ug mga stingray.”

Tingali sa pagkakaron nga duna ka nay nakat-onan bahin sa mga pagi, ang imong kahadlok namenosan. Apan, hinumdomi nga sila sagad magtago sa balasong salog sa mabaw, mainit nga katubigan. Busa samtang mag-ubog-ubog niining mga dapita, isagodsod ang imong tiil imbes itaak kini. Niining paagiha imong gipaalinggat ang mga pagi sa imong pagduol ug sa ingon dili nimo matumban ang pagi ug tingali mabati ang kahapdos sa lala niining matahom nga nagalupad nga linalang sa dagat.

[Hulagway sa panid 16]

Stingray

[Hulagway sa panid 16]

Ang mga tawo morag mahadlok sa mga stingray, apan ang ilang tinamdan mausab sa dihang mahibalo sila sa kamatuoran bahin niini

[Hulagway sa panid 17]

Manta ray

[Credit Line]

© Francois Gohier/ Photo Researchers