Pagduaw sa “Labing Karaang Siyudad sa Rusya”

ANG akong asawa, si Linda, ug ako miabot sa Moscow sa Hulyo 1998 alang sa usa ka asaynment sa trabaho. Wala pa kami makaadto sa Rusya sukad, ug mahinamon kaming mokat-on bahin sa nasod, sa pinulongan, ug sa mga tawo niini.

Wala madugay human sa among pag-abot, namatikdan nako ang makapaikag nga imprenta diha sa likod sa berdeng singko-rubles nga papel-de-bangko. Gipakita niini ang morag ika-14 o ika-15 nga siglong kuta nga tisa nga nag-umbaw sa usa ka suba, nga may isla ug usa ka lanaw diha sa luyo. Giimprenta diha sa daplin mao ang ngalan sa dapit: Novgorod.

Nangutana ako sa mga taga-Moscow bahin niini. Silang tanan nahibalo bahin sa Novgorod, apan usa lamang sa akong gipangutana ang aktuwal nga nakaadto didto. Giingnan ako nga kini wala pay 350 milyas gikan sa Moscow, usa ka gabiing panaw sa tren diha sa samang direksiyon padulong sa St. Petersburg. Ako ug ang akong asawa mihukom sa pag-adto.

Among Panaw Padulong sa Novgorod

Sanglit nakapalit na akog mga tiket padulong sa St. Petersburg kaniadto, nahibalo na ako kon asa kini paliton. Ang numero sa among bagon ug lawak sa tren gitimbre diha sa among mga tiket. Miabot kami sa estasyonan sa tren lapas lag diyutay sa alas nuybe usa ka gabii niana sa miaging Septiyembre ug unya mipahiluna sa among pribadong lawak sa bagon numero 5.

Duyog sa pagdaguhob ug sa kalit nga pag-ulpot, ang bagon misugod pagdagan. Balikbalik kining kahimtanga sa tibuok gabii, kay nagsigeg hunong sa estasyon ang tren nga among gisakyan. Mihunong kami, ug human sa pipila ka minutos, laing tren ang midahunog. Miagi pa ang pipila ka minutos samtang naghulat ang tren diha sa mubong riles nga sumpay sa dakong riles sa kamingaw sa kagabhion. Dayon gibuhian ang preno, ug ang among bagon arang sabaa ug, sa kataposan, milarga duyog sa ubang seksiyon sa tren. Dayon nakatulog ako pag-usab.

Ang babayeng konduktor sa tren nanuktok sa among pultahan sa hapit na kaming moabot sa Novgorod. Nagkisaw ang estasyonan sa tren, bisag alas siyete pa sa buntag. Diha sa baligyaanag-mantalaan, nakakita kami ug mapa sa siyudad ug gipangutana usab namo ang naninda kon pilay plete sa taxi padulong sa among sak-ang hotel. Sa kantidad nga 20 rubles (mga 70 cents) gihatod kami sa drayber sa taxi padulong sa hotel sakay sa iyang Lada nga hinimo sa Rusya, tabok sa Volkhov River​—ang suba diha sa imprenta sa papel-de-bangko.

Giingnan kami sa drayber nga dili siya Ruso kondili ang iyang asawa. Mao nga nagpuyo siya sa Rusya. Giresibe kami sa tig-abiabi sa hotel ug gipasulod kami sa kuwarto bisag alas 7:​30 pa sa buntag. Gisugyotan niya kami kon asa moadto. Mipaseyo kami sa tampi sa suba ug dayon namahaw.

Nakita namo ang parke nga hapsay pagkahabas ang mga sagbot ug mga kahoy nga pinul-ongan.  Ang paseyohanan diha sa kadaplinan sa suba matahom nga tan-awon tungod sa mabulokong kabulakan. Bisag dunay mga turista​—may panalagsang mga bus nga hinimo sa Korea nga magdalag grupo sa mga turista​—ang Novgorod dili usa ka lungsod nga duawanan sa mga turista. Ang kadaghanang tawo nga among nakita maoy mga Ruso.

Kami gisultihan sa daghang lokal nga molupyo nga ang Novgorod mao ang labing karaang siyudad sa Rusya. Giingon nga kini maoy kapin na sa 1,100 ka tuig ang edad. Nagpamatuod sa relihiyosong napanunod niini mao ang daghang karaang simbahan sa tibuok siyudad. Diha sa mapa, nakaihap si Linda ug 25 ka simbahan diha lamang sa palibot sa hotel.

Nakakita kamig torre sa sulod sa kremlin​—dili ang Kremlin sa Moscow; ang “kremlin” maoy pulong nga Ruso alang sa “kinutaang siyudad.” Mahimong sak-on ang torre hangtod sa tumoy. Sa kantidad nga 5 rubles (halos 20 cents), gitugotan kami sa pagsaka sa naglikoslikos nga hagdanan hangtod sa tumoy. Gitandi nako ang talan-awon diha sa hulagway sa singko-rubles nga papel-de-bangko. Nanagko na ang mga kahoy, ug giatpan na ang agianan sa paril sa kremlin. Apan, atua ang Volkhov River​—ang mao gihapong suba ug mao gihapong isla ug lanaw sa luyo. Ang crane nga nagkalot sa suba mao ray wala diha sa imprenta sa papel-de-bangko.

Nakamatikod kamig talagsaong butang sa among ikaduhang adlaw sa Novgorod. Bisan  tuod giisip sa mga Ruso nga ang siyudad gamay​—bisan pa sa populasyon niining 250,000​—ang mga tawo dinhi nakahinumdom namo maingon man ang mga detalye bahin namo! Ang silbidora sa hotel nakahinumdom kanamo nga nagkita na kami sa miaging adlaw. Nahinumdom siya nga gusto kamig kape, ug kanunay niya kaming dad-an niana. Nakahinumdom usab siya nga dili kami gustog juice ug busa wala na mangutana sa ikaduhang adlaw kon gusto ba kami niana. Sa gipangayo nako ang listahan sa bayranan, si Olga​—nahinumdom ko sa iyang ngalan​—mipahiyom ug miingon, nga nagtan-aw nako, “Sa lawak 356, dili ba?”

Sa pagka-Dominggo libolibong tawo ang miadto sa kremlin, sa gamayng taytayan latas sa Volkhov River, sa kadalanan, ug sa paseyohanan. Mipalit si Linda ug popcorn sa naninda sa dalan duol sa gamayng taytayan, ug​—wala ka masayop!​—nakahinumdom pa gihapon kaniya nga nagkita na sila sa miaging adlaw.

Sa among pagsakag balik sa torre aron sa paglantaw pag-usab sa talan-awon, ang babayeng nangolektag bayad sa pagsulod mipahiyom kanamo ug miingon: “Dinhi na mo gahapon, dili ba? Aw, mibayad na man mo gahapon, di na mo mobayad pag-usab.”

Nahimamat namo si David, usa ka higala nga among nakaila mga tuig na kanhi didto sa New York. Naminyo siyag taga-Rusya, si Alyona, ug nanimuyo sila karon sa Novgorod, nga nag-alagad ingong mga ministro sa usa ka kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova. Nagkita kami atubangan sa Detinets Restaurant, nga gitukod diha mismo sa paril sa ibabaw sa kremlin. Didto gidulotan kamig lamian kaayo nga pagkaong Ruso nga sukad among natilawan. Ang pagkabarato sa pagkaon dako nang bentaha. Ang tulo ka dalit sa pagkaon (ensalada, sabaw, sud-an, kape, ug panam-is) mikantidad lamag $6.

Ang Novgorod maoy usa ka siyudad nga may mahigalaong mga tawo nga nahinumdom kanamo, may lamiang pagkaon, ug igo lamang nga kasaysayan ug panagkadaiya nga nakapahimo niining makaiikag. Nagplano kami sa pagbalik didto pag-usab.​—Tinampo.

[Mga hulagway sa panid 22, 23]

Ang singko-rubles nga papel-de-bangko sa Rusya, ug usa ka hulagway nga may samang talan-awon sa Novgorod

[Hulagway sa panid 23]

Ang kremlin, nga makita gikan sa Volkhov River

[Hulagway sa panid 24]

Pagtabok sa taytayan ibabaw sa Volkhov River

[Hulagway sa panid 24]

Ang relihiyon dayag kaayo sa Novgorod sulod sa daghang siglo