Mga Batan-on Nangutana . . .

Sa Unsang Paagi Masagubang Nako ang Seksuwal nga Panghasi?

“Taghoyan o sitsitan ko sa mga lalaki.”​—Carla, Irlandia.

“Ang mga babaye magsigeg tawag sa telepono. Maningkamot sila sa pagpahuyang sa imong baroganan.”​—Jason, Tinipong Bansa.

“Sigean niyag hikap ang akong bukton ug maningkamot siya nga magunitan ang akong kamot.”​—Yukiko, Hapon.

“Ang mga babaye mosulting matentalon kanako.”​—Alexander, Irlandia.

“Singgitan ko pirme sa usa ka lalaki gikan sa bus sa eskuylahan. Sa pagkatinuod dili niya gustong makigdeyt nako. Gihasi lang niya ako.”​—Rosilyn, Tinipong Bansa.

ANG maibid-ibiron nga tinan-awan, “pagdayeg” nga nagsugyot ug pakigsekso, law-ay nga komedya, paghikaphikap nga dayag nga nagsugyot ug pakigsekso​—ang maong pagtratar, kon wala kaangayi ug gisublisubli, kasagarang mahisama ra sa gitawag ug seksuwal nga panghasi. Bisan tuod ang estadistika sa tibuok yuta lisod mahuptan, ang mga surbi nagpakita nga kadaghanang batan-on nga nagtungha sa Tinipong Bansa nakasinati niana.

Unsa ba gayod ang seksuwal nga panghasi? Ang librong Coping With Sexual Harassment and Gender Bias, ni Dr. Victoria Shaw, naghubit niana ingong “paghasol sa usa ka tawo sa seksuwal nga paagi . . . Kini mahimong sa pisikal (sama sa paghikaphikap sa usa ka tawo nga nagsugyot ug pakigsekso), binaba (sama sa pagsultig wala kaangaying mga komento bahin sa panagway sa usa), o dili-binaba.” Usahay ang panghasi nag-apil sa mahilas nga mga pangamoral.

Kadaghanan sa panghasi sa eskuylahan gihimo sa imong mga isigkaingon. Apan, sa pipila ka kaso ang makalagot nga panggawi gihimo sa mga hamtong, sama sa mga magtutudlo. Usa ka artikulo sa magasing Redbook nagbanabana nga ang pipila ka magtutudlo nga aktuwal nga nakombikto tungod sa seksuwal nga mga sala “lagmit naghawas ug gamay lamang nga porsiyento sa tinuod nga gidaghanon sa mga sad-an.”

Ang mga babaye​—ug usahay mga lalaki​—nakasinati sa maong sayop nga pagtratar bisan sa kapanahonan sa Bibliya. (Genesis 39:​7; Ruth 2:​8, 9, 15) Ug ang Bibliya naghimo niining makahahadlok nga panagna: “Duna unyay malisod nga mga panahon sa kataposang mga adlaw. Ang mga tawo unya maoy hakog, dalo, hambogiro, ug garboso; sila manginsulto . . . ; sila dili-maluluton, walay-kaluoy, tigpasipala, mapintas, ug mabangis.” (2 Timoteo 3:​1-3, Today’s English Version) Busa posible, kalagmitan gani, nga makasinati ka mismo ug seksuwal nga panghasi.

 Ang Panglantaw sa Diyos

Tinuod, dili tanang batan-on ang hasolan sa agresibong seksuwal nga panggawi. Ang uban nag-isip tingali niana nga makalingaw​—o makapadako pa gani sa atay. Usa ka makahahadlok nga surbi sa T.B. nagpakita nga sa mga biktima sa seksuwal nga panghasi, 75 porsiyento ang miangkon nga sila mismo nanghasi sa uban. Ang ubang mga hamtong magpasamot tingali sa problema pinaagi sa pagpakawalay-bili sa pagkaseryoso sa agresibong seksuwal nga panggawi, nga mag-isip lamang niana ingong binata nga pag-eksperimento. Apan unsay panglantaw sa Diyos niini?

Ang Pulong sa Diyos, ang Bibliya, klarong nagsaway sa tanang matang sa seksuwal nga panghasi. Kita giingnan nga dili ‘molapas sa mga katungod’ sa uban pinaagi sa paglapas sa seksuwal nga mga limitasyon. (1 Tesalonica 4:​3-8) Sa pagkatinuod, ang batan-ong mga lalaki espesipikong gisugo nga trataron ang “mas batan-ong mga babaye ingong igsoong mga babaye uban sa bug-os nga kaputli.” (1 Timoteo 5:​1, 2) Dugang pa, ang Bibliya nagsaway sa “law-ayng pagpanistis.” (Efeso 5:​3, 4) Busa, may katungod ka nga mobatig kasuko, kapikal, kalibog, ug kaulaw pa gani sa dihang ikaw gihasi!

Unsay Akong Isulti?

Nan, unsay angay nimong reaksiyon kon dunay mosamok nimo niining paagiha? Usahay ang huyang o dili klaro nga tubag magtukmod lamang sa manghahasi nga mosamot pa pagpanghasi. Giingnan kita sa Bibliya nga sa dihang si Jose gihangyo sa asawa sa iyang amo nga makigsekso kaniya, dili lang kay basta wala niya tagda ang babaye. Hinunoa, hugot niyang gidumilian ang iyang imoral nga mga pagbirigbirig. (Genesis 39:​8, 9, 12) Karon, ang puwersado ug way-lipudlipod nga tubag mao gihapon ang kinamaayohang paagi sa pagsumpo sa panghasi.

Tinuod, ang usa nga nagsamok kanimo wala tingaliy tuyo nga palagoton ka. Ang maora tingalig panghasi tan-awon mahimong sa pagkatinuod maoy dili-pinong pagsulay sa pagdani sa imong pagtagad. Busa ayawg batia nga kinahanglang magbinagis ka aron santaon ang wala-kaangaying pagbirigbirig. Ang pag-ingon lamang ug, ‘Wala ko makauyon nianang matanga sa sinultihan’ o, ‘Palihog, ayaw kog hikapa’ mahimong igo na nga makasabot siya sa imong panglantaw. Apan, bisag giunsa nimo pagsulti kini, himoang puwersado ang imong mensahe. Himoa ang imong dili nga magpasabot ug dili! Ang batan-ong si Andrea nagpahayag niana niining paagiha: “Kon dili sila makasabot sa imong malulotong mga pasumbingay, kinahanglang sultian mo sila nga way-lipodlipod. Kasagaran, kinahanglang moprangka ka.” Ang puwersadong ‘Hunonga na!’ basin mosaler.

 Kon mograbe ang kahimtang, ayaw sulayi nga dumalahon kini nga ikaw-ikaw ra. Sulayi ang paghisgot niana uban sa imong mga ginikanan o sa ubang mga hamtong. Basin duna silay praktikal nga mga sugyot sa pagsagubang sa maong kahimtang. Ingong kataposang paagi, basin bation pa gani nilang kinahanglan kining ipahibalo sa mga opisyal sa tunghaan. Bisan tuod ug maulaw ka tingali niini, makapanalipod kini kanimo batok sa dugang panghasi.

Pagsanta sa Panghasi

Siyempre, labing maayo nga dili unta hasion. Unsa tingaliy makatabang niining bahina? Si Andrea mitambag: “Ayaw gayod ipakita nga maorag interesado ka. Ang uban makadungog bahin niana, ug ang pagpit-os magpadayon.” Ang imong sininaan dakog bahin. Ang batan-ong si Mara nag-ingon: “Dili ko magsul-ob ug kinaraan, apan likayan ko gayod ang mga sinina nga makadanig pagtagad sa akong lawas.” Ang pagsalikway sa seksuwal nga mga pagbirigbirig samtang sa samang higayon nagsul-ob ug mga sinina nga makapukaw sa seksuwal nga gana mahimong maghatag ug magkalahi nga mensahe. Ang Bibliya nagsugyot nga magsinina “uban ang kaligdong ug pagkamabuot sa hunahuna.”​—1 Timoteo 2:9.

Ang imong pagpilig mga higala makaapekto usab kon sa unsang paagi trataron ka. (Proverbio 13:20) Si Rosilyn miingon: “Sa dihang ang pipila ka babaye diha sa usa ka grupo gustong tagdon sa mga lalaki, ang mga lalaki maghunahuna tingali nga ang tanang babaye sa maong grupo gusto usab niana.” Mao gihapon kiniy giingon ni Carla: “Kon makig-uban ka sa mga babaye nga magpadala sa mga komento o kinsa malipay sa maong pagtagad, nan hasion ka usab.”

Ang Bibliya nag-asoy bahin sa usa ka dalagita nga ginganlag Dina kinsa nakig-uban sa mga babayeng Canaanhon​—diin ang mga babaye nailado sa ilang luag nga panggawi. Misangpot kini sa paglugos kaniya. (Genesis 34:​1, 2) Dunay maayong katarongan nga ang Bibliya nag-ingon: “Padayong magbantay pag-ayo nga ang inyong paglakaw dili ingon sa dili-maalamon kundili ingon sa maalamon nga mga tawo.” (Efeso 5:15) Oo, ang ‘pagkamabinantayon’ sa imong sininaan, sa imong sinultihan, ug kon kinsay imong pakig-ubanan dakog mahimo sa pagpanalipod kanimo batok sa panghasi.

Apan, alang sa Kristohanong mga batan-on, usa sa labing epektibong mga paagi sa pagsumpo sa panghasi mao lamang ang pagpahibalo sa uban sa imong relihiyosong baroganan. Ang batan-ong si Timon, usa sa mga Saksi ni Jehova, nahinumdom: “Ang mga batan-on nahibalo nga ako usa ka Saksi, busa nagpahunong kana sa halos tanang panghasi.” Si Andrea miingon: “Ang pagsulti kanila nga ikaw usa ka Saksi dakog ikatabang. Sila makaamgo nga sa daghang paagi ikaw lahi kanila ug nga ikaw dunay estriktong moral nga mga sukdanan.”​—Mateo 5:​15, 16.

Kon Ikaw Gihasi

Bisan tuod maningkamot ka pa pag-ayo, ikaw dili bug-os nga makalingkawas sa bastos, maabusohong mga tawo. Busa kon ikaw gihasi, walay katarongan nga mahasol ang imong tanlag​—basta migawi ka samag usa ka Kristohanon. (1 Pedro 3:​16, 17) Kon ang kahimtang nakapaguol kanimo, pangayog pagpaluyo sa imong mga ginikanan o sa mga hamtong na diha sa Kristohanong kongregasyon. Si Rosilyn miangkon nga lisod mahimuot sa imong kaugalingon sa dihang ikaw ginahasi. “Ang pagkaaduna lamay kauban,” matod niya, “usa ka tawo nga imong kaestoryahan, makatabang kaayo.” Hinumdomi, usab, nga “si Jehova haduol niadtong tanan nga nagasangpit kaniya.”​—Salmo 145:​18, 19.

Ang pagbarog nga malig-on batok sa sayop nga pagtratar dili sayon, apan takos kini niini. Tagda, pananglitan, ang asoy sa Bibliya bahin sa usa ka batan-ong babaye nga taga-Shunem. Bisan tuod sa tinuoray wala siya hasia ingon sa komon nga pagsabot sa maong termino karon, apan nakasinati siya ug wala-kaangaying mga pagbirigbirig gikan kang Solomon, ang adunahan ug gamhanang hari sa Juda. Tungod kay nahigugma siya sa laing lalaki, wala niya dawata kadtong maong mga pagbirigbirig. Busa mapasigarbohon siyang makaingon bahin sa iyang kaugalingon, “ako usa ka paril.”​—Awit ni Solomon 8:​4, 10.

Ipakita mismo ang susamang moral nga kalig-on ug determinasyon. Mahimong usa ka “paril” kon atubangon sa wala-kaangaying mga pagbirigbirig. Ipatin-aw ang imong Kristohanong baroganan ngadto sa tanan diha sa imong palibot. Sa pagbuhat niana, ikaw makapabiling “walay-ikasaway ug inosente” ug masaligon nga ikaw nakapahimuot sa Diyos.​—Filipos 2:15. *

[Footnote]

[Hulagway sa panid 26]

Ang pagpahibalo sa tanan mahitungod sa imong Kristohanong mga pagtulon-an mahimong panalipod

[Hulagway sa panid 26]

Pinaagi sa dili pagpakig-uban sa dili-maayong grupo, mahimong malikayan nimo ang panghas

i