Mga Mithi sa Olimpiada Anaa sa Krisis

SA DIHANG si Baron Pierre de Coubertin misugyot nga ipasig-uli ang Olimpiada, gipahiluna niya ang pipila ka hamiling mga mithi. Sa tinuoray, ang modernong kredo sa Olimpiada, nga gipahinungod kang Coubertin, nag-ingon: “Ang labing importanteng butang sa mga Dula sa Olimpiada dili ang pagdaog kondili ang pag-apil . . . Ang hinungdanong butang dili ang pagbuntog kondili ang pagdula ug maayo.”

Nagtuo si Coubertin nga ang pag-apil sa maayong indigay makaugmad sa ligdong nga pamatasan, makapausbaw sa hustong paghukom, ug makapalambo sa tul-id nga panggawi. Naghisgot pa gani siya ug ‘relihiyon sa esport.’ Siya nagtuo nga ang Olimpiada makatudlo sa mga tawo sa pagpuyo diha sa kalinaw.

Apan sa pagkamatay ni Coubertin sa 1937, ang bisan unsang mga paglaom bahin niini nahanaw. Ang mga dula gikanselar makausa tungod sa gubat sa kalibotan, ug nagtubo ang tensiyon alang sa lain pang dakong gubat. Karon, ang mga mithi sa Olimpiada anaa sa mas grabe pang krisis. Nganong ingon niini?

Ang Olimpiada ug mga Droga

Sulod sa mga dekada ang mga droga nga makapausbaw sa katakos sa pagdula gigamit sa mga atleta aron makabentaha sa indigay, ug ang mga Dula sa Olimpiada wala makalikay niining hampaka. Sa pagkatinuod, karon, 25 ka tuig na human sugdi ang giingong kuti nga pagtesting sa naggamit ug droga, ang paggamit sa gidiling mga droga taliwala sa mga atleta sa Olimpiada nagpadayong usa ka problema.

Ang ubang mga atleta mogamit ug mga steroid aron makabentaha. Ang uban mogamit ug mga stimulant. Ang mga droga sa pagpatubo sa mga hormone sa tawo maoy popular taliwala sa mga magdadagan ug mugbong mga distansiya ug sa ubang mga atleta nga nagkinahanglag dakong kusog tungod kay motabang kini sa mga atleta aron mobalik ug dali ang ilang kusog gikan sa sobrang pag-ensayo, ug magpausbaw kinig kusog sa kaunoran. Sa kasamtangan, ang gimaniobra sa henetikong-inhenyeriya nga matang sa erythropoietin maoy gipalabing droga sa daghang magdadagan ug lagyong distansiya, mga manlalangoy, ug mga skier sa banika tungod kay magpausbaw kini sa ilang paglahutay pinaagi  sa pagpauswag sa produksiyon sa pulang selula sa dugo.

Busa masabot nga si Dr. Robert Voy, kanhing direktor sa pagtesting sa paggamit ug droga alang sa Olympic Committee sa T.B., nagtawag sa mga atleta ingon nga “nagalakaw nga laboratoryo.” Siya midugang: “Ang Olimpiada nahimong dapit eksperimentohanan sa mga siyentipiko, mga kemista ug walay batasang mga doktor.” Unsa na man ang bahin sa pagtesting sa droga? Si Dr. Donald Catlin, direktor sa usa ka nagatesting sa naggamit ug droga nga laboratoryo sa Tinipong Bansa, nag-ingon: “Ang may-kasayorang atleta kinsa buot mogamit ug mga droga naggamit ug laing matang sa mga droga nga dili namo matiktikan.”

Panghiphip ug Korapsiyon

Sanglit pipila lamang ka siyudad ang makaarang sa pagpuhalay aron didto himoon ang Olimpiada, ang pipila kanila dili mohunong aron lamang makuha ang kontrata sa dula. Halos duha ka tuig kanhi, ang International Olympic Committee (IOC) nalimin sa eskandalo. Ang mga alegasyon sa mga panghiphip nga mokabat ug $400,000 nga gibayad ngadto sa mga membro sa IOC panahon sa malamposong pagpuhalay sa Salt Lake City para sa 2002 nga Winter Games nagpaduhaduha bahin sa etika sa mga tawong nalangkit sa proseso sa pagpili.

Ang kalainan tali sa pagkamaabiabihon ug sa laktod nga panghiphip kasagarang dili makita samtang ang potensiyal nga mga siyudad nga himoan sa dula motanyag ug naghingaping mga gasa ngadto sa mga tawo nga maoy mopili sa dapit. Mikabat ug 20 ka membro  sa IOC ang nalanggikit sa eskandalo sa Salt Lake City, ug ngadtongadto 6 kanila ang gitangtang. Kon bahin sa 2000 Games sa Australia, ang tanang paningkamot aron mahuptang walay tatsa ang ngalan niini nahanaw sa dihang ang presidente sa Australian Olympic Committee miadmitir: “Buweno, wala kami modaog [sa pagpuhalay] gumikan lamang sa katahom sa siyudad ug sa mga pasilidad sa dulaanan nga among gitanyag.”

Ang maluhong mga estilo-sa-kinabuhi sa pipila ka tag-as ug ranggong mga membro sa IOC nagsugnod pag dugang pagduhaduha. Ang Swisong pangulo sa International Rowing Federation, si anhing Tommy Keller, kas-a miingon nga sa iyang panglantaw ang ubang mga opisyales sa esports nag-isip sa Olimpiada ingong usa ka paagi sa “pagtagbaw sa ilang personal nga garbo.” Siya midugang nga ang panukmod morag mao “ang pagpangagpas sa salapi ug ang katagbawan sa personal nga mga ambisyon.”

Kusog nga Negosyo

Walay makalimod nga ang Olimpiada naglangkit sa dakong salapi. Sa naandan, kini nakadani sa daghang tumatan-aw sa telebisyon ug dagkog-kitang mga serye sa panganunsiyo, nga naghimo sa pag-esponsor sa mga dula ingon nga usa ka talagsaong himan sa negosyo.

Tagda ang 1988 Olympics, nga niana siyam ka multinasyonal nga mga kompaniya ang mibayad sa total nga kapin sa $100 milyones ngadto sa IOC alang sa mga katungod sa negosyo sa tibuok kalibotan. Ang 1996 Summer Games sa Atlanta nakahakgom sa total nga $400 milyones alang sa mao gihapong mga katungod. Ug kana wala maglakip sa mga katungod sa pagpasalida niini sa telebisyon. Ang usa ka Amerikanhong network sa TV mibayad ug kapin sa $3.5 bilyones alang sa mga katungod sa pagsibya sa mga Dula sa Olimpiada tali sa katuigang 2000 ug 2008, ug gikataho nga kapin sa upat ka tuig nga yugto, ang 11 ka esponsor sa tibuok-kalibotan kinahanglang mobayad ug $84 milyones ang matag usa. Busa, ang ubang mga tawo mipahayag nga samtang ang Olimpiada kanhi nagsimbolo sa mithi sa tawhanong pagkahamili, ang mga dula karon sa pangunang paagi nahimo nang kahigayonan sa pagpanapi nga maoy nagsimbolo sa tawhanong kadalo.

Unsay Nakadaot?

Ang pipila ka eksperto nag-ingon nga ang krisis sa Olimpiada makita diha sa duha ka yawing kalamboan nga nagsugod sa sayong katuigan sa 1980.  Ang una mao ang desisyon nga hatagag katungod ang tagsa ka internasyonal nga mga pederasyon sa esports sa pagtino kon kinsa sa mga atleta ang mokuwalipikar sa Olimpiada. Bisan tuod ang IOC kanhi nagpaapil lamang sa mga bag-ohan, ang mga pederasyon niadtong panahona nagsugod sa pagpaapil sa propesyonal nga mga atleta aron makig-indig diha sa ilang giapilang mga dula sa Olimpiada. Apan ang propesyonal nga mga atleta nagdala usab sa ilang propesyonal nga mga tinamdan. Ang yanong ‘pagdula ug maayo’ dili magpaseguro nga ang usa makakuhag dagkog-kitang mga panganunsiyo sa produkto, ug sa wala madugay ang pagdaog nahimo nang mao ang labing importante. Dili ikatingala, nagpalambo kana sa paggamit ug mga droga nga makapausbaw sa katakos sa pagdula.

Ang ikaduha nga yawing kalamboan nahitabo sa 1983 sa dihang ang IOC naghinamhinam sa pagpahimulos sa butang nga matod pa  sa eksperto sa negosyo niini nga mao “ang labing bililhon nga wala kapahimusling simbolo sa kalibotan”​—ang mga sirkulo sa Olimpiada. Nagduso kini sa klima sa way-kontrol nga komersiyalismo nga maoy nahimong timaan sa Olimpiada. Matod pa ni Jason Zengerle: “Bisan pa sa tanang panaghisgot bahin sa pagpalambo sa kalinaw ug panaghiusa sa mga tawo sa kalibotan . . . , ang Olimpiada wala gayoy kalainan gikan sa . . . bisan unsang mapasigarbohong pagpasundayag sa dula.” Apan, nagpasabot ba kini nga ang mga mithi nga gipahiluna sa kalihokan sa Olimpiada dili makab-ot?

[Kahon/Hulagway sa panid 5]

MGA IMPORMASYON BAHIN SA OLIMPIADA

→ Ang simbolo sa Olimpiada nalangkoban sa lima ka sirkulo, nga naghawas sa mga kontinente sa Amerika del Norte ug Amerika del Sur, Aprika, Asia, Australia, ug Uropa. Gidugtong kini aron sa pagsimbolo sa panaghigalaay diha sa mga dula sa tanang tawo.

→ Ang panultihon sa Olimpiada mao ang Citius, Altius, Fortius​—Latin nga mga pulong sa “mas paspas, mas taas, mas isog.” Ang alternatibong hubad maoy, “mas tulin, mas taas, mas kusgan” nga gimugna sa usa ka edukador nga taga-Pransiya.

→ Ang kalayo sa Olimpiada nagdilaab diha sa halaran ni Zeus panahon sa karaang mga dula. Karong adlawa, ang sulo duslitan pinaagig mga bidlisiw sa adlaw sa Olympia, ug dayon dad-on ngadto sa dulaanan.

→ Ang tradisyon sa Olimpiada nagpangedaron nag kaliboan ka tuig. Ang unang natalang mga Dula sa Olimpiada gihimo niadtong 776 W.K.P., apan daghan ang nag-ingon nga ang sinugdanan sa mga dula mobalik sa labing menos lima ka siglo una pa niana.

[Credit Line]

AP Photo/Eric Draper

[Kahon/Hulagway sa panid 6]

DAPIT SA OLIMPIADA SA SYDNEY

Sukad sa Septiyembre 1993, sa dihang ang Sydney nakadaog sa pagpuhalay alang sa 2000 Olympic Games, ang siyudad nagkarakara sa pagpangandam aron sa pagdawat sa mga bisita nga mokabat sa tinagpulo ka libo. Dakong trabaho ang gihimo sa paghinlo sa dapit, pagtukod ug dekalidad nga mga lugar, ug paghimo sa daang mga labayanag basura ngadto sa kutay sa mga lamakan, mga parke, ug mga bokana sa suba, nga nagkobreg 760 ka ektarya.

Ang Sydney Olympic Village, nga gitukod aron mapuy-an sa tanang atleta ug mga opisyales, mao ang kinadak-ang balangay sa kalibotan nga naggamit ug enerhiya sa adlaw. Ang SuperDome​—ang kinadak-ang sentro sa esports ug kalingawan nga anaa ra sa sulod sa tinukod diha sa Habagatang Hemispera​—adunay kinadak-ang pribadong sistema sa elektrisidad nga gikuha sa enerhiya sa adlaw sa Australia, ug kini naghatag ug enerhiya nga halos walay mga binugang greenhouse nga gas.

Tataw nga makita sa kalangitan luyo sa SuperDome mao ang nagkurbakurba ug nag-ekis-ekis nga mga sagbayan sa Olympic Stadium. Ang pagtukod niini mikostar ug $435,000,000 ug kini ang kinadak-ang estadyum sa Olimpiada sa kalibotan, nga malingkoran ug 110,000. Upat ka Boeing 747 nga mga ayroplano ang makaparada nga magtapad ilalom sa pangunang arko sa estadyum! Sa ibabaw, anaa ang sihag nga mga baldosang kisame nga mopanalipod sa mga tumatan-aw gikan sa ultraviolet nga mga silaw sa adlaw. “Sulod sa pipila ka bulan sa tuig 2000,” matod ni Alan Patching, hepeng ehekutibo sa estadyum, “kining dapita mahimo unyang labing hinungdanong dapit sa Australia.” Dayon siya nanagna: “Human niana mahimo unya kining usa ka simbolo, sama sa Opera House.”

[Hulagway sa panid 4]

Baron Pierre de Coubertin

[Credit Line]

Culver Pictures

[Picture Credit Line sa panid 7]

AP Photo/ACOG, HO