Paghimo sa Biyahe sa Kahanginan nga Mas Hilwas

GIDUSO sa kapitan ang mga kontrol, ug ang kaubang piloto miingon nga nadawat niya ang pagtugot gikan sa air traffic control. Nga naglingkod luyo sa mga piloto ingong tig-obserbar diha sa kabin sa piloto, nabatyagan nakong mikuba ang akong dughan samtang ang mga makina sa ayroplano medyo midahunog. Nahasandig ako sa akong lingkoranan samtang ang Boeing 747 mipasaka. Unya, nga hanoy kaayo, anaa na kami sa kahanginan, ug ang Runway Num. 34 sa New Tokyo International Airport nagkaanam na ka gamay sa likod ug sa ubos namo.

Kapeligrohan Diha sa Kahanginan!

Pipila ka yugto sa ulahi, nadungog namo ang kusog nga buto, ug ang ayroplano nauyog ug kalit nga miliko. Ang makabungog nga tingog milukop sa kabin sa piloto. Kadto maoy pang-alarma nga kampanilya! Ubay-ubayng pula ug kapehon ug kolor nga mga sugang pasidaan ang nagdan-ag sa mga instrumento samtang ang kaubang piloto naningkamot nga tarongon ang pagliko.

“Nasunog ang numero tres nga makina!” misinggit ang kapitan samtang gipislit niya ang boton nga nagpatay sa alarma. “Dili motuyok, walay presyur sa aseite, walay hydraulics sa numero tres nga makina,” matod pa sa kaubang piloto. “Isira ang balbula sa numero tres. Putla ang suplay sa gasolina sa numero tres. Patya ang numero tres.” Human ikasinggit ang matag mando, ang angayang aksiyon gihimo sa usa ka piloto ug dayon gikompirmar sa lain. Nga morag dunay nagdirihir sa ilang mga lihok, duyog nilang gipaningkamotan nga makontrolar ang maong kahimtang. Natingala ako sa paagi nga sila nagpabiling kalmado ug bisan pa niana desididong makontrolar ang maong kahimtang.

Sunod, giradyohan sa kaubang piloto ang air traffic control nga nangayog pagtugot nga motugpa dihadiha ug naghangyo nga andamon daan ang mga kahimanan alang sa emerhensiya. Dayon iyang gipahibalo ang mga flight attendant nga andamon ang kabin alang sa dihadihang pagtugpa.

Sa dihang natapos sa mga tripulante ang mga buhatonon nila panahon sa emerhensiya, gisulayan ko pagpahid ang singot diha sa akong kilay samtang nangupot pag-ayo sa akong lingkoranan! Nahupayan ko pag-ayo sa dihang ang ayroplano hanoy nga mitugpa. Mibati sab kog kaulaw nga nahadlok pag-ayo. Abi nimo, dili tinuod ang  gihisgotan sa ibabaw. Wala ako magsakay sa ayroplano ibabaw sa Hapon. Naglingkod ako diha sa usa ka modernong flight simulator (susama sa gipakita sa ibabaw) sa United Airlines Flight Center, sa Denver, Colorado, T.B.A. Ang mga tripulante sa ayroplano nag-ensayo lamang. Alang kanako​—nga eksperyensiyado maylabot sa flight simulator diha sa desktop nga kompiyuter​—kadto maoy usa ka kulbahinam nga kasinatian.

Pagsundog Alang sa Kahilwas

Ang susamang mga hitabo dulaon sa mga tripulante gatosan ka beses kada adlaw diha sa mga simulator nga sama niini. Ngano man? Aron sa pagbansay kanila ug alang sa kahilwas sa mga biyahedor​—alang sa imong kahilwas. Apan nganong ang maong pagbansay himoon man diha sa mga simulator inay kay sa tinuod nga mga ayroplano? Dunay daghang rason, apan sa dili pa nato konsiderahon kana, susihon una nato kon sa unsang paagi naugmad ang flight simulation.

Sa una ug ikaduhang mga gubat sa kalibotan, ang mga eskuylahan nga naggamit ug yanong mga flight simulator gitukod aron makatabang sa nagdakong panginahanglan alang sa kuwalipikadong mga piloto. Sa ulahing bahin sa katuigang 1960, ang simulation diha sa abyasyon dako kaayog kausaban, samtang ang mga simulator nahimong realistikanhon kaayo. Nagsugod gani sila sa pagkopya sa makuting mga detalye, sama sa linuparan sa ayroplano sumala sa gibug-aton niini ug kon unsa ka daghang gasolina ang karga niini. Ang maong mga butang mag-apektar sa paglupad niini. Unya, panahon sa biyahe, ang gasolina masunog ug ang linuparan sa ayroplano mausab. Ang bag-ong mga kaplag sa natad sa electronics ug sa mga kompiyuter nagpaposible nga masundog kini ug ang daghan pang ubang mga kahimtang.

Ang tumong mao ang paghimo ug mga simulator nga mosundog gayod sa tinuod nga paglupad kutob sa maarangan. Tungod niini, ang modernong mga simulator dunay dagko, puwersadong hydraulic nga mga pundasyon nga mohatag ug unom ka paagi sa paglihok. Ang maong sistema gipalihok sa dagkong mga hydraulic pump nga temporaryong magpailalom sa mga tripulante sa usa ka sukod sa paglupad nga mopatunghag puwersa nga gikan sa +1 ngadto sa -1 g. *

Samtang ang mga piloto mag-adyas sa mga kontrol, mabatyagan nila ang mga resulta sa tinuod nga gidugayon​—sama ra gayod sa mabatyagan nila diha sa usa ka ayroplano. Ang pagpatulin, pagpahinay, pagpatuyok, pagpatihulog o pagpasaka, pagtugpa ug pagkasagalsalon sa tugpahanan, ug ang mga klima ngatanan mabatyagan dili lamang sa sulod nga bahin sa dalunggan sa piloto kondili usab sa tibuok niyang lawas.

Gipauswag ang paggamit ug gimugna-sa-kompiyuter nga mga visual system nga maghulagway sa espesipikong mga erport sa kalibotan ug sa yuta sa palibot niini. Kining tinuod-kinabuhi nga mga hulagway ipakita diha sa mga eskrin nga  naglibot sa atubangan sa kabin sa piloto sa simulator. Ang anggulo sa hulagway maoy taman sa 180 ka grado ang gilapdon ug 40 ka grado ang gitas-on. Ang mga simulator magtugot sa mga piloto sa “paglupad” bisag unsay klima​—mag-ulan ug niyebe, mag-ulan, magkilat, mag-ulan ug yelo, ug may gabon—​ug sa maadlaw, sa kilumkilom, o sa gabii.

Pag-adto sa Usa ka Simulator

Ang agianan paingon sa simulator nga akong giadtoan maoy usa ka metal nga taytayan nga nagtulay sa unom ka metros nga kal-ang tali sa “yuta” ug sa usa ka dako, puti nga lawak nga walay bentana nga gipatong sa usa ka dakong mairog-irog nga tungtonganan. Ang himan morag behikulo nga motugpa sa bulan o usa ka higanteng lawalawa.

Inigsulod na, bation nimo nga morag misulod ka na sa kabin sa piloto sa tinuod nga ayroplano. Makita nimo ang tanang dayal, mga suga nga magpaila, instrumento nga mosukod, swits, ug mga kontrol nga gipahimutang sama gayod sa pagkapahimutang niini diha sa ayroplano nga maoy gisundogan niana. Si Terry Bansept, ang akong giya sa paglibot ug usa ka teknisyan sa flight simulator, miingon nga daghang seksiyon ug mga instrumento niini ang tinuod nga mga piyesa sa ayroplano.

Misaysay si Terry nga ang mga flight simulator gipadak-an na nga sama sa tinuod nga ayroplano, bug-os nga moobra, eksaktong mga hulad sa kabin sa piloto sa lainlaing mga modelo sa ayroplano. Samtang nagkadaghan ang mogamit sa flight simulation, ang mga tawong nalangkit sa abyasyon nakakat-on nga ang mga simulator magtagana  ug dekalidad nga pagbansay sa pagpalupad ug ayroplano. Gawas pa sa pagtudlo sa mga piloto sa pagpalupad, ang gisundog nga instruksiyon nag-apil usab ug pagbansay sa mga pamaagi enkasong dunay emerhensiya.

Kon ang usa ka simulator makaabot sa usa ka sukdanan sa pagkakasaligan, ang mga piloto mahimo ganing molista sa panahon nga gigugol diha niana, sama sa ilang buhaton kon nagpalupad sila ug tinuod nga ayroplano. Ubos sa pipila ka kahimtang, ang pagbansay ug pagtesting sa piloto mahimong mahitabo halos diha lamang sa usa ka simulator.

Nganong Mogamit ug mga Simulator?

Ang mga simulator adunay daghang praktikal nga mga katuyoan. Makadaginot ug gasolina ug aseite kon kini ang gamiton imbes ang tinuod nga ayroplano. Makapamenos usab kini sa paghuot sa trapiko sa kahanginan, sa kasaba ug polusyon sa kahanginan, ug sa mga galastohan sa pagbansay ug sa mga palakaw. Ang “pagpahagsa” sa usa ka simulator walay gasto, ug walay maangol.

“Ang mga simulator mahimong magpamenos sa gidaghanon sa mga aksidente gumikan sa pagbansay,” matod ni Terry. “Magpaposible kini sa pagbansay kon sa unsang paagi dumalahon ang mga emerhensiya, sama sa pagkasunog sa makina, pagkaguba sa mga himan sa pagpatugpa sa ayroplano, paghiyos sa ligid, bug-os nga pagkawala sa puwersa nga magpalupad sa ayroplano, dili-maayong klima, kalit nga kausaban sa gikusgon ug direksiyon sa hangin, pagkaputos sa yelo, ug pagkadili-makita sa palibot.” Dugang pa, ikahatag ang masangkarong pagbansay kon unsaon pagdumala ang mekanikal nga mga sistema, ug ang mga daot ug dili-pag-obra sa sistema mahimong dumalahon nga dili-mameligro ang ayroplano o ang kinabuhi sa tawo.

Nagkomento bahin niini, ang eksperyensiyadong piloto nga si J. D. Whitlatch nag-ingon: “Ang mga panghitabo nga among gigamit diha sa mga simulator naghawas sa 6 ka milyong posibleng mga kombinasyon sa mga hitabo ug mga kahimtang. Walay laing paagi nga mabansay namo ang mga tripulante sa ingon ka daghang kasinatian diha sa tinuod nga ayroplano.”

Sa Tinipong Bansa, ang mga simulator mismo mainampingong gisusi ug giaprobahan sa Federal Aviation Administration (FAA), sa mga piloto nga batid sa pagtesting ug mga ayroplano, ug sa mga teknisyan. Sa dili pa ang matag adlaw nga pagbansay, ang mga teknisyan mag-ayo, magsusi, ug “magpalupad” sa ilang mga simulator aron matino nga kini nagsubay sa mga sukdanan sa tinuod nga ayroplano. Sa dihang himoon ang mga pagbag-o diha sa tinuod nga ayroplano, kining maong mga kausaban kinahanglang ilakip usab diha sa mga simulator. Matag unom ka bulan, ang mga hawas sa FAA “magpalupad” sa mga simulator aron pagtino nga kini tukma.

Pagkat-on Gikan sa Nangaging mga Trahedya

Pinaagi sa paggamit sa impormasyon diha sa mga rekorder sa flight data sa ayroplano ug sa mga rekorder sa tingog gikan sa kabin sa piloto nga makuha gikan sa mga dapit nga nahitaboan sa aksidente, ang mga inhenyero makaprograma sa mga simulator aron sundogon ang eksaktong mga kahimtang ug mga daot nga nahitabo sa tinuod ug espesipiko nga mga aksidente sa ayroplano. Kining maong impormasyon ug pagsundog magamit gilayon isip himan sa pagtabang sa mga imbestigador sa pagtino sa hinungdan sa matag aksidente. Dugang pa, ang maong impormasyon makatabang sa pagtudlo sa umaabot nga mga henerasyon sa mga piloto kon sa unsang paagi mosanong sa wala-damhang mga suliran. Gamiton usab kini sa mga tiggama ug ayroplano ug mga piyesa aron matino kon unsaon pagdisenyo ug paghimo ug mas maayong ayroplano ug mga piyesa sa umaabot.

Kon mapadayag sa usa ka imbestigasyon nga sayop sa piloto ang nakaingon sa aksidente o sa mahitabo unta nga aksidente, nan ang pagbansay mahimong sugdan aron ang susamang mga sayop malikayan sa umaabot. Si Lew Kosich, usa ka eksperyensiyado nga piloto, nag-ingon: “Ang mga panghitabo nga among ipakita dili tinumotumo; kini tinuod nga nahitabo sa usa ka dapit.” Sa paningkamot nga mapauswag ang mga reaksiyon sa piloto, mga programa sa pagbansay, ug labing hinungdanon ang kahilwas sa publiko, ang mga eksperto sa industriya sa abyasyon padayong nagtimbangtimbang ug nagmugna-pag-usab ug tinuod-kinabuhi nga mga kahimtang ug nagtuon sa mga reaksiyon sa piloto niini.

Samtang gisulayan na nako “pagpatugpa” ang “Boeing 747” sa “Charles de Gaulle Airport”​—ubos sa pagdumala sa akong kaubang piloto nga si Terry​—gidahom nakong madungog ang maanindot nga sagitsit sa mga ligid nga mitugpa diha sa tugpahanan. Pastilan, tungod sa sayop nga pagmaniobra mihunong paglihok ang eskrin sa simulator! Nabangga nako ang ayroplano ngadto sa air traffic control tower!

Pagkamalipayon natong tanan nga ang mga piloto nga aktuwal nga magpalupad sa mga ayroplanong de pasahero maoy tinuod nga mga eksperto​—sa bahin tungod sa mga flight simulator. Sa sunod higayon nga mosakay ka ug ayroplano, makasalig ka nga ikaw ug ang imong kaubang mga pasahero anaa sa nabansay pag-ayong mga kamot.​—Tinampo.

[Footnote]

[Mga hulagway sa panid 26]

Gisundog nga paglupad gikan sa San Francisco

ug paglupad ibabaw sa New York City

[Hulagway sa panid 26]

Flight simulator, Denver, Colorado