Mas Maayong Panglawas—Usa ka Bag-o nga Direksiyon?

Alang sa katawhan diyutay rang ulohan ang mas hinungdanon kay sa panglawas. Usahay, mopatim-aw nga ang mga opinyon sama ka daghan sa mga mananambal. Inay may pagadapigan, ang Pagmata! naningkamot sa pagtaho bahin sa mausbawong paggamit sa mga panambal nga kasagarang gitawag nga kapuli pinaagi niining maong serye sa mga artikulo. Dili kami moduso sa bisan hain sa mga panambal nga among pagahisgotan o sa uban pa. Daghang matang sa panambal ang wala hisgoti​—ang pipila may pagkapopular, ang pipila lantugionon. Nagtuo kami nga ang edukasyon bahin sa mga isyu sa panglawas sa katibuk-an mapuslanon; ang mga desisyon bahin sa mga isyu sa panglawas bug-os nga personal.

ANG tanan gusto nga makabatog maayong panglawas. Apan ang maayong panglawas mahimong maidlas, ingon nga makita sa gidaghanon sa mga tawong adunay mga reklamo bahin sa panglawas. Alang sa pipila mopatim-aw nga mas daghang tawo ang masakiton karon kay sukad masukad.

Aron mapukgo ang sakit, daghang doktor nagsalig kaayo diha sa pagreseta sa mga medisina nga gigama ug gianunsiyo sa agresibong paagi sa mga kompaniyang tiggama ug tigbaligyag mga tambal. Makahuloganon, nagsulbong ang baligyaan sa kalibotan sa maong mga droga sa dili pa dugayng katuigan, gikan sa pipila ka bilyong dolyares lamang sa usa ka tuig ngadto sa ginatos ka bilyong dolyares kada tuig. Unsay usa ka resulta?

Ang mga drogang gireseta sa doktor nakatabang sa daghang tawo. Bisan pa, nagpabiling way-kausaban o migrabe hinuon ang panglawas sa pipila nga nagagamit sa mga droga. Busa, karong bag-o ang pipila namalhin ngadto sa paggamit sa ubang mga metodo sa medikal nga panambal.

Kon Asa Nagabalhin ang Daghan

Sa mga dapit diin ang moderno, naandan nga panambal mao ang sumbanan sa pag-atiman, daghan karon ang namalhin ngadto sa gitawag nga kapuli, o katimbang nga mga terapiya. “Morag nagakatumpag ang Paril sa Berlin nga dugay nang nagbulag sa kapuli nga mga terapiya gikan sa kaylap-gigamit nga pagpanambal,” matod sa Consumer Reports sa Mayo 2000.

Ang The Journal of the American Medical Association (JAMA), sa Nobyembre 11, 1998, miingon: “Ang kapuli nga medikal nga mga terapiya, nga sa paagi sa obra niini gibatbat nga maoy mga pagsamok nga wala itudlo nga kaylap diha sa mga tunghaang medikal ni kasagarang mabatonan diha sa mga ospital sa TB, nakadanig dakong nasodnon nga pagtagad gikan sa media, medikal nga komunidad, mga ahensiya sa gobyerno, ug sa publiko.”

Bisan pa niana, sa pagmatikod sa bag-ong mga uso, ang Journal of Managed Care Pharmacy mipatin-aw sa 1997: “Sa nangagi, ang tradisyonal nga mga doktor maduhaduhaon bahin sa kapuli nga mga pagpanambal, apan 27 ka tunghaang medikal sa Tinipong Bansa [ang mas bag-ong taho nag-ingong 75] sa pagkakaron nagtanyag sa mapili nga kurso bahin sa kapuli nga pagpanambal, lakip ang Harvard, Stanford, University of Arizona, ug Yale.”

Ang JAMA nagmatikod kon unsay ginabuhat sa daghang pasyente sa paningkamot nga moarang-arang ang ilang panglawas. Mitaho kini: “Sa 1990, ang gibanabanang 1 (19.9%) sa 5 ka tawo nga mikonsultag doktor tungod sa usa ka seryosong sakit migamit usab sa usa ka kapuli nga terapiya. Ang maong porsiyento mitubo ngadto sa halos 1 (31.8%) sa 3 sa 1997.” Ang artikulo miingon usab: “Ang nasodnong mga surbi nga  gihimo sa gawas sa Tinipong Bansa nagpaila nga ang kapuli nga pagpanambal popular sa tibuok industriyalisadong kalibotan.”

Sumala sa JAMA, ang proporsiyon sa populasyon nga migamit sa kapuli nga mga pagpanambal sulod sa bag-o pang 12-bulan nga yugto maoy 15 porsiyento sa Canada, 33 porsiyento sa Pinlandia, ug 49 porsiyento sa Australia. “Ang gidak-on sa panginahanglan sa kapuli nga terapiya takos tagdon,” miila ang JAMA. Kini ilabinang tinuod tungod sa kamatuoran nga ang kapuli nga mga terapiya talagsa rang ilakip diha sa mga benepisyo sa insyurans. Busa ang artikulo sa JAMA mihinapos: “Ang presenteng paggamit niini lagmit dili eksaktong mga hawas sa aktuwal nga paggamit sa kapuli nga mga terapiya kon mas daghan ang kobrehan sa insyurans sa umaabot.”

Ang uso sa pagkombinar sa kapuli nga mga terapiya uban sa naandang mga terapiya dugay nang ginahimo diha sa daghang nasod. Si Dr. Peter Fisher, sa Royal London Homeopathic Hospital, nag-ingon nga ang pangunang mga matang sa katimbang nga pagpanambal nahimong “naandan na gayod sa daghang dapit. Wala na ang duha ka matang sa pagpanambal, ang naandan ug katimbang,” miangkon siya. “Aduna na lamay maayong pagpanambal ug dili-maayong pagpanambal.”

Busa daghang medikal nga mga propesyonal karon nagaila sa bili sa naandang pagpanambal ug kapuli nga mga terapiya. Inay ipugos nga dawaton sa usa ka pasyente ang usa ka matang sa pagpanambal o ang lain, irekomendar nila nga pahimuslan kon unsay makaayo sa pasyente gikan sa tanang lainlaing mga matang sa pagpanambal.

Unsay pipila ka metodo sa pagpanambal sa gitawag nga kapuli, o katimbang, nga pagpanambal? Kanus-a ug diin gikan ang pipila niini? Ug nganong daghan kaayo ang nagagamit niini?