Maayong Pag-abot sa Copper Canyon
Maayong Pag-abot sa Copper Canyon
SINULAT SA KORESPONSAL SA PAGMATA! SA MEXICO
ANG Copper Canyon maoy usa ka natural nga katingalahan nga nahimutang sa amihanang kabukiran sa Mexico nga nailhang Sierra Madre Occidental, ug kini nagkobre sa duolag 50,000 kilometro kuwadrado, usa ka luna nga halos motumbas sa gidak-on sa Costa Rica.
Apan, ang ngalan daw makapahisalaag. Ang Copper Canyon dili lang kay usa ka dal-og kondili usa ka kutay sa 20 ka nagkanit nga mga dal-og. Usa niini mao ang Copper Canyon nga maoy gingalan sa tibuok kutay. Sumala sa eksplorador nga si Richard Fisher, labing menos tulo niining mga dal-oga ang mas lalom kay sa Grand Canyon sa Tinipong Bansa. *
Tungod sa talagsaong gidak-on sa Copper Canyon, ang kadaghanang turista makaduaw lamang sa pipila sa daghang natural nga mga lantawanan niini. Ang kinanindotang lantawon maoy patunong sa Copper, Sinforosa, ug Urique nga mga dal-og. Hinunoa, ang ubang mga tawo mibati nga ang kinanindotang lantawon anaa sa Divisadero, nga dunay matahom nga talan-awon sa nag-abot nga mga dal-og sa Copper, Urique, ug Tararecua.
Nagkadaiyang Klima
Ang kalit nga mga kausaban sa gihabogon moapektar sa klima ug mga pananom sa Copper Canyon. Si Miguel Gleason personal nga nakasinati niini sa dihang siya ug ang usa ka grupo milugsong sa Urique Canyon. Sa magasin nga México Desconocido, siya misulat: “Kami misugod pagbatig kaigang, ug ang kalasangan sa pino nawala, ug mitungha ang tropikal nga mga pananom nga mga saging, mga abokado, ug bisan gani mga kahel. Dili kami makatuo niadto. Igo na ang pag-ingon nga wala pa sukad sa akong kinabuhi nga ako milatas gikan sa bugnawng kalasangan ngadto sa igang nga subtropiko sa ingon niadto ka mubong panahon ug distansiya.”
Ang kapatagan sa ibabaw sa mga dal-og gituboan ug 15 ka espisye sa mga pino ug 25 ka espisye sa mga tugas. May mga poplar ug mga junipero usab sa Copper Canyon. Sa ting-init ang nagkadaiyang kabulakan mamukadkad sa tibuok sierra, ang uban niini gigamit isip pagkaon o natural nga tambal sa lokal nga mga molupyo, nga nailhan ingon nga Tarahumara. Sa gihabogong kapin sa 1,800 metros ibabaw sa lebel sa dagat, ang klima sa sierra mag-usab-usab gikan sa kasarangang kainit ngadto sa kabugnaw sa halos tibuok tuig. Ang tingtugnaw magdalag alindahaw ug bisan gani sa panalagsang pag-ulan ug yelo.
Sa paglugsong sa mga bisita, mamatikdan nila nga ang nagkalainlaing matang sa mga kahoy ug mga cactus mosugod sa pagtumaw. Sa ubos pa gayod ang subtropikal nga klima makaplagan nga may makapahayahay nga mga tingtugnaw nga ang aberids nga temperatura maoy 17 grado Celsius. Sa kasukwahi, ang mga ting-init igang kaayo niining dapita, samtang ang temperatura mag-usab-usab tali sa 35 ug 45 grado Celsius, nga kanunayng mag-ulan nga mopuno sa mga suba hangtod nga mobaha.
Ang katahom sa dapit gidayandayanan sa duha ka halangdong mga busay. Ang Piedra Volada, usa sa kinahabogang mga busay sa kalibotan, nagbuhagay sa 453 metros, ug ang Basaseachic nagbuhagay sa 246 metros.
Dangpanan sa Ihalas nga mga Hayop
Ang Copper Canyon maoy puy-anan sa dakong kadaiyahan sa ihalas nga mga hayop. Gikaingon nga 30 porsiyento sa mga hayop nga sus-an nga narehistro sa Mexico nanimuyo niining dapita. Naglakip kini sa itom nga oso, puma, otter, sprocket nga osa, Mexicanong lobo, baboy-ihalas, bobcat, raccoon, badger, ug ang may budlisbudlis nga skunk maingon man mga kuwaknit, squirrel, ug liebre.
Mga 400 ka espisye sa mga langgam ang nanimuyo sa Copper Canyon, lakip ang bulaw nga agila ug ang peregrinong banog. Ang mga dal-og nahimutang sa talagsaong dapit tali sa Amerika del Norte ug Sentral Amerika, mao nga ang tiglalin nga mga langgam moanhi dinhi aron magpalabay sa tingtugnaw. Ang uban mohapit aron lang mopahulay sa dili pa mopadayon sa ilang panaw.
Ang Copper Canyon sa pagkatinuod maoy usa ka dungog sa Maglalalang sa tanang kinaiyanhong mga kahibulongan, si Jehova nga Diyos. Sumala sa gipahayag kas-a ni Haring David, “imo, Oh Jehova, ang pagkadako ug ang pagkagamhanan ug ang katahom ug ang kahalangdon ug ang dignidad; tungod kay ang tanang butang sa mga langit ug sa yuta imo.”—1 Cronicas 29:11.
[Footnote]
^ Ang Urique Canyon adunay giladmon nga 1,879 metros; ang Sinforosa Canyon, 1,830 metros; ug ang Batopilas Canyon, 1,800 metros. Ang Grand Canyon maoy halos 1,615 metros ang giladmon.
[Kahon/Hulagway sa panid 18]
Paglantaw Gikan sa Tren
Ang Chihuahua-Pacific Railway misangkad sa 941 kilometros gikan sa Ojinaga sa utlanan sa T.B. ug Mexico ngadto sa pantalan sa Topolobampo sa Dagat Pasipiko—nga sa ingon nagtadlas sa Copper Canyon. Tungod sa mga kinaiyahan sa yuta niini, kini nga riles giisip nga usa ka dakong kahimoan sa inhenyeriya. Sa panaw niini ang tren motabok sa mga 37 ka dagkong mga taytayan, ang kinatas-an maoy 500 metros tabok sa Fuerte River. Ang kinahabogang tulay nagbuntaog nga 90 metros ibabaw sa Chínipas River.
Ang tren moagi usab ug 99 ka tunel. Ang kinatas-an gitawag nga El Descanso ug mosukod ug 1,810 metros. Sa ilang pagsakay ang mga turista makatagamtam sa madanihong talan-awon sa Copper Canyon.
[Mga mapa sa panid 15]
(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)
TINIPONG BANSA SA AMERIKA
MEXICO
CHIHUAHUA
Ojinaga
Chihuahua
LUNA SA COPPER CANYON
La Junta
Creel
Divisadero
Topolobampo
[Hulagway sa panid 15]
Busay sa Basaseachic
[Credit Line]
© Tom Till
[Hulagway sa panid 16, 17]
Talan-awon sa Divisadero
[Credit Line]
© Tom Till
[Hulagway sa panid 17]
Ang mga Tarahumara nanimuyo sa tibuok dal-og
[Credit Line]
George Hunter/H. Armstrong Roberts
[Hulagway sa panid 17]
Lake Arareco
[Picture Credit Line sa panid 15]
George Hunter/ H. Armstrong Roberts