Mga Batan-on Nangutana . . .

Nganong Mibiya si Papa Kanamo?

“Ako wala gayod makasabot kon nganong mibiya ang akong amahan. Ang ako lamang nahibaloan mao ang gisulti sa akong inahan kanako.”​—James. *

SA DIHANG ang usa ka amahan mamutos ug mobiya sa balay, kasagarang magbilin siyag kagubot gumikan sa kasakit ug kasilag. “Ako naaborido gayod sa dihang si mama ug si papa nagbulag,” miingon ang 14-anyos nga si James, nga gikutlo sa ibabaw. Ug sa panahon nga mobiya ang usa ka amahan nga walay bisan usa ka pulong nga gipatin-aw ug dayon mapakyas sa pakigkomunikar, ang iyang mga anak mobati sa pagkasad-an, pagkabiniyaan, ug kasilag sa umaabot nga katuigan. *

Kon ang imong amahan mobiya, ikaw tingali mapungot sa pagkasayod sa hinungdan. “Si Papa mibiya tungod sa laing babaye,” miingon ang usa ka batan-on nga si Michael. “Kas-a ako silang nakita, ug naglagot ako. Akong gibati nga si Papa nagluib kanamo.” Hinunoa, sa pipila ka kahimtang ang pagbiya maghatag ug kahupayan. Si Melissa, kansang amahan palahubog, miingon: “Kon siya nagpabilin sa balay, tingali mas makapalisod kini kanamo.”

Apan, sa daghang kahimtang, ang mga anak walay ideya kon nganong mibiya ang ilang amahan, ug ang iyang pagbiya tingali maghatag ug dugang kasakit. Tinuod, basin ikaw nasayod nga ang imong mga ginikanan adunay mga suliran, apan wala gayod nimo mahanduraw nga sila magbulag. Si Robert nahinumdom: “Sa dihang mibiya si Papa, wala gayod ako makasabot sa tanang butang nga nagakahitabo. Ang ako rang nasayran mao nga dunay grabeng suliran tungod kay kanunayng mag-away ang akong mga ginikanan.”

Nganong ang pipila ka amahan mobiya sa panimalay? Kon ang imong papa mibiya, imo bang hunahuna-on nga ikaw ang sinalikway? Ug nganong ang imong mga ginikanan nagduhaduha sa pagtug-an kanimog daghan bahin sa suliran? Dili ba angay silang mohatag kanimo ug katin-awan?

Kon Nganong Naghilom Sila

Ang mga rason maylabot sa pagbiya sa amahan maoy dili makapahimuot. Kasagaran, ang pagpanapaw maoy hinungdan​—di-maayong gawi nga kasagarang gitago pag-ayo gikan sa pamilya. Sa dihang madiskobrehan sa asawa ang buhat nga daotan, siya tingali modesidir nga diborsiyohan ang iyang bana. Siya tingali mohangyo kaniya nga mobiya sa hilom una pa mapayl ang kaso sa diborsiyo. Tingali ang mga anak sa bug-os wala masayod kon nganong kini nagakahitabo.

Bisan pa, sabta kon nganong ang imong mama  nagduhaduha sa pagpadayag sa tinuod nga panghitabo. Ang usa ka rason tingali mao nga siya mibati nga ang pagpadayag sa di-maayong gawi sa imong amahan mopahinabo lang ug kasakit. Labot pa, sabta kon unsa ka sakit alang sa usa ka babaye ang pagdiskitar nga ang iyang bana nagmaluibon. (Malaquias 2:​13, 14) Busa kon ang pagpanapaw maoy hinungdan nga nagbulag ang imong mga ginikanan, ayawg kahibulong kon ang imong inahan mobating sakit kaayo nga mohisgot niana.

Unsay pagbati sa imong amahan? Masabtan, kon siya nagmaluibon sa imong inahan, siya lagmit dili mosulti kanimo niana. Ang pipila ka lalaki mobati nga labihan ka sad-an sa ilang di-maayong gawi nga sila malisdan bisan sa pag-atubang sa ilang mga anak! Hinunoa, bisan pa sa ilang makauulaw nga panggawi, daghang amahan ang padayong nahigugma sa ilang mga anak ug naninguha sa pagpakigkontak pag-usab kanila.

Sa pipila ka kahimtang mobiya ang amahan tungod sa di-maayong gawi sa asawa, ug himoon niya ang tanan nga maarangan aron mamentinar ang kasuod uban sa iyang mga anak. Ugaling, sa ubang mga kahimtang ang pagbulag maoy, dili gayod resulta sa pagpanapaw, apan ang kinapungkayan sa dugay nang pag-awayay sa magtiayon. * (Proverbio 18:24) Tungod kay kini kasagarang mahitabo sa pribado, mahimong wala ka gayoy ideya kon unsa ang pabilo sa panag-away.

Ang Bibliya nag-ingon diha sa Proverbio 25:​9: “Labani ang imong kawsa batok sa imong isigkatawo, ug ayaw pag-ibutyag ang kompidensiyal nga sulti sa laing tawo.” Usahay ang mga panag-away sa magtiayon maglakip sa pribado, personal kaayong mga butang. Motuo ka o dili, mas maayo pang dili ka makadungog mahitungod nianang mga butanga. Labot pa, ang pagbutyag sa “kompidensiyal nga sulti” sagad maghimo sa kahimtang nga mas lisod. Basin ikaw mokiling sa pagdapig sa usa​—nga mopasamot lang sa pagkabahin sa imong pamilya. Busa sa ngadtongadto, mas makaayo kanimo kon ang imong mga ginikanan maglilong sa mga detalye sa ilang panaglalis.

Buntoga ang Kasuko Pinaagig Pagbaton ug Salabotan

Bisan pa niana, lisod gayod nga dili mobatig kasuko ug kasilag sa dihang ang imong amahan mobiya sa balay ug ikaw dili makatubag sa pangutana, Ngano man? Apan, ang Bibliya nag-ingon diha sa Proverbio 19:​11: “Ang hait nga salabotan sa usa ka tawo magpahinay gayod [dili kinahanglang maghanaw] sa iyang kasuko.” Ug dili na kinahanglanon nga ikaw masayod sa tanang detalye aron makabaton ug salabotan.

Pananglitan, ang Bibliya motabang kanato sa pagsabot nga ang atong mga ginikanan dili hingpit. Kini nag-ingon: “Ang tanan nakasala ug wala makaabot sa himaya sa Diyos.” (Roma 3:23) Ang pagdawat niining masakit nga kamatuoran makatabang kanimo sa pagdawat sa mga sayop nga nahimo sa imong mga ginikanan. Pananglitan, kon ang imong amahan wala magmatinumanon sa iyang mga panaad sa kaminyoon, seryoso kana nga sala​—diin siya manubag atubangan sa Diyos. (Hebreohanon 13:4) Apan wala kini magpasabot nga siya nagsalikway kanimo o nga siya wala na mahigugma kanimo.

Ang tanang magtiayon makaagom ug “kasakitan sa ilang unod.” (1 Corinto 7:28) Ug bisan pag walay ikapangatarongan sa ilang pagbuhat sa ingon, ang pipila ka lalaki ug babaye magpadala sa buhat nga daotan ilalom sa mga pagpit-os sa kinabuhi niining masamok nga kalibotan. Si Robert nahinumdom: “Si Papa nagtinguha ug labing maayo alang kanamo. Siya nagbalhin kanamo ngadto sa usa ka lugar nga sa iyang hunahuna mokita siyag maayo alang sa pangabuhian aron kami makabaton ug nindot nga balay ug unya magmalipayon.” Apan ang maayong tinguha sa iyang amahan sa pagpundar ug mas maayo nga kinabuhi alang sa iyang pamilya sa wala madugay nadaot. Si Robert misaysay: “Si Papa nawad-ag kadasig sa pagtambong  sa Kristohanong mga tigom. Dayon nawad-an siya ug trabaho. Human niana siya nahimong maabusohon sa akong inahan ug sa akong igsoong babaye.” Sa ngadtongadto migrabe ang situwasyon nga ang iyang amahan ug inahan nagdiborsiyo.

Si Robert nakasinati ug kagul-anan tungod sa mga kapakyasan sa iyang amahan. Apan ang pagsabot sa kahimtang sa iyang amahan naglukmay sa iyang kasuko. Bisan pag makapasubo ang pagkabungkag sa kaminyoon sa iyang ginikanan, kadto nagtudlo kang Robert ug hinungdanong butang. Si Robert miingon: “Sa dihang ako magsugod ug usa ka pamilya, kinahanglan gayod nga unahon ang espirituwal nga mga butang.”

Si Michael, nga gihisgotan kaganiha, nakaagom usab ug masakit nga mga pagbati. “Gusto kong pasakitan si papa tungod sa iyang gibuhat kanamo,” siya miangkon. Apan iyang gimentinar ang relasyon uban sa iyang amahan. Sa paglabay sa panahon, si Michael nakahimo pa gani sa pagpapas sa iyang kasuko ug pagpadayon sa iyang kinabuhi.

Ikaw tingali nagtinguha sa pagmentinar ug maayong relasyon uban sa imong amahan segun sa itugot sa situwasyon. Tinuod, siya nakapasakit kanimo ug sa imong mama. Apan lagmit ikaw walay kasayoran sa tanang butang. Ug bisan pag ikaw nasayod nga siya mao ang sad-an sa buhat nga daotan, siya gihapon ang imong amahan. Ikaw adunay obligasyon nga pakitaan siyag labing menos usa ka sukod sa pagtahod. (Efeso 6:​1-3) Likayi “ang kasuko ug kapungot ug sininggitay ug maabusohong sinultihan” sa dihang makiglabot kaniya. (Efeso 4:31) Kon posible, pabiling neyutral maylabot sa pribadong mga panaglalis sa imong mga ginikanan. Pinaagi sa pagpasalig pag-usab sa imong mga ginikanan nga ikaw nahigugma kanila, ikaw makapahimulos ug maayong relasyon uban kanila.

Dili Kana Imong Sayop

Ang pagbiya sa imong amahan sa inyong balay lagmit maoy labing masakit nga butang nga imong masinati sukad. Apan bisan pag wala nimo masabti ang tanang rason kon nganong siya mibiya, walay katarongan nga mobating imo kanang sayop. Tinuod, maorag bation nimong sinalikway ka. Apan tungod sa mga anak talagsa ra nga mabungkag ang mga kaminyoon. Ang imong mga ginikanan nanaad atubangan sa Diyos nga magpabiling maghiusa. Ilang kaakohan​—dili imoha—​nga magpabilin diha niana.​—Ecclesiastes 5:​4-6.

Bisan pa niana, kon ikaw mibating nasamok, sad-an, o responsable, nganong dili nimo sulayan nga suginlan sila? Tingali sila makigsulti ug maghatag kanimo sa pipila ka gikinahanglang pasalig pag-usab. Si James, nga gikutlo sa sinugdan, miangkon: “Ako kanunayng maghunahuna nga maoy mabasol, hangtod ang akong inahan ug amahan migahin ug panahon ug nakighisgot uban kanako.” Ang batan-ong si Nancy sa susama mibati nga sad-an sa dihang ang iyang amahan ug inahan nagbulag. Human ang daghang pakighisgot sa iyang mama, si Nancy nanghinapos: “Dili angayng basolon sa mga anak ang ilang kaugalingon kon unsa man ang nahimo sa ilang mga ginikanan.” Oo, ang pagtugot sa imong mga ginikanan nga ‘magpas-an sa ilang kaugalingong luwan’ sa kaakohan makatabang kanimo nga dili mobating nabug-atan sa emosyon. (Galacia 6:5) Apan unsaon nimo karon sa pagkinabuhi diha sa panimalay nga walay amahan? Ang umaabot nga artikulo niining mga seryeha mohatag ug pipila ka tubag.

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 15]

Ayawg basola ang imong kaugalingon tungod sa mga suliran sa kaminyoon sa imong mga ginikanan