Mahimong Maluwas ang Imong Kaminyoon!

Ang Bibliya daghan kaayog praktikal nga tambag nga makabenepisyo sa mga bana ug asawa. Dili gayod kini ikatingala, kay ang Usa nga nagdasig sa pagsulat sa Bibliya mao usab ang Tagmugna sa kahikayan sa kaminyoon.

ANG Bibliya naghulagway sa kaminyoon sa realistikong paagi. Giila niini nga ang bana ug asawa dunay “kasakitan” o, sumala sa paghubad niini sa New English Bible, “kasakit ug kagul-anan.” (1 Corinto 7:28) Bisan pa niana, ang Bibliya nag-ingon usab nga ang kaminyoon mahimo ug angay nga magpatungha ug kalipay, hilabihan pa gani nga kalipay. (Proverbio 5:​18, 19) Kining duha ka ideya wala magkasumpaki. Nagpakita lamang kini nga bisan pa sa bug-at nga mga suliran, ang magtiayon mahimong makabaton ug suod ug mahigugmaong relasyon.

Wala ba kana sa imong kaminyoon? Ang kasakit ug kahigawad ba maoy naglabi inay ang kasuod  ug kalipay nga maoy kahimtang kanhi sa inyong relasyon? Bisan pag ang imong kaminyoon wala nay gugma sulod sa daghang tuig, ang nawala mahimong makaplagan. Siyempre, kinahanglang realistiko ka. Walay dili-hingpit nga lalaki ug babaye nga makakab-ot ug hingpit nga kaminyoon. Bisan pa niana, dunay mga lakang nga imong mahimo aron usbon ang negatibong mga kiling.

Samtang magbasa sa mosunod nga impormasyon, sulayi pag-ila kon unsang mga puntoha ang ilabinang mapadapat sa imong kaminyoon. Inay magtumong sa pagtagad diha sa mga kahuyangan sa imong kapikas, pagpili ug pipila ka sugyot nga mahimo nimong buhaton, ug ipadapat ang Kasulatanhong tambag. Basin makaplagan nimo nga dunay labaw pang paglaom alang sa imong kaminyoon kay sa imong naamgohan.

Ang una natong hisgotan mao ang tinamdan tungod kay ang imong panglantaw sa pagkakomitido ug ang imong pagbati sa imong kapikas mao ang labing hinungdanon.

Ang Imong Panglantaw sa Pagkakomitido

Ang layog-abot nga panglantaw kinahanglanon aron mapaarang-arang nimo ang imong kaminyoon. Kon buot hunahunaon, ang kahikayan sa kaminyoon gidisenyo sa Diyos aron sa paghiusa sa duha ka tawo nga dili magbulag. (Genesis 2:​24; Mateo 19:​4, 5) Busa, ang imong relasyon sa imong kapikas dili sama sa usa ka trabaho nga mahimong hunongon nimo o usa ka apartment nga mahimong biyaan nimo pinaagi lamang sa pagputol sa kasabotan sa pag-abang ug pagbalhin. Hinunoa, sa dihang nagminyo, ikaw mihimog ugdang nga saad nga magpabilin uban sa imong kapikas, bisag unsay mahitabo. Ang dulot nga pagkakomitido maoy kaharmonya sa giingon ni Jesu-Kristo duolan sa 2,000 ka tuig kanhi: “Kon unsay giusag yugo sa Diyos ayaw ipabulag ni bisan kinsang tawo.”​—Mateo 19:6.

Ang uban moingon tingali, ‘Aw, wala pa man mi magbulag. Dili ba kini pamatuod nga kami dunay pagkakomitido?’ Tingali. Apan, sumala sa giingon sa sinugdan niining maong serye, ang ubang mga magtiayon nga wala magbulag nabara sa wala mag-agos nga katubigan, nabilanggo sa kaminyoon nga walay gugma. Ang imong tumong mao ang paghimo sa imong kaminyoon nga makalilipay, dili lamang kay maantos. Ang pagkakomitido kinahanglang magbanaag ug pagkamaunongon dili lamang ngadto sa institusyon sa kaminyoon kondili usab ngadto sa tawo nga imong gipanumpaan nga higugmaon ug mahalon.​—Efeso 5:33.

Ang mga butang nga imong isulti sa imong kapikas magpadayag kon unsa ka lalom ang imong pagkakomitido. Pananglitan, sa kainit sa panaglalis, ang ubang mga bana ug asawa mohimog mahinaykong mga pahayag sama sa “Biyaan ti ka!” o “Mangita kog lain nga moapresyar nako!” Bisan pag ang maong mga komento dili nimo literal nga buhaton, kini makadaot sa pagkakomitido pinaagi sa pagpasabot nga kanunayng dunay posibilidad nga magbulag ug nga ang nagsulti kanunayng nanukad o andam nga mobiya.

Aron mapasig-uli ang gugma diha sa imong kaminyoon, wagtanga ang maong mga pamahad gikan sa inyong mga kabildohay. Kon buot hunahunaon, adornohan ba nimo ang usa ka apartment kon  nahibalo ka nga bisan unsang adlawa mobiya ka tingali niana? Nan, nganong dahomon nimo sa imong kapikas nga himoong arang-arang ang kaminyoon nga lagmit dili magdugay? Tinoa nga maningkamot ka pag-ayo sa pagsulbad sa mga suliran.

Mao kiniy gihimo sa usa ka asawa human makaagom sa malisod nga yugto uban sa iyang bana. “Bisan tuod ug may mga panahon nga maglagot ko niya, wala ako maghunahuna nga makigbulag,” matod niya. “Kon unsa man ang daot, maayo ra unya ni namo. Ug karon, human sa duha ka malisod kaayo nga katuigan, tinud-anay akong makaingon nga malipayon na usab kaayo kaming duha.”

Oo, ang pagkakomitido nagpasabot ug pagtambayayongay​—dili lamang pagpuyo nga magkauban kondili pagpaningkamot nga makab-ot ang susamang tumong. Apan, basin bation nimo nga niining puntoha ang pagbati lamang nga obligado ka mao ang nagbugkos sa inyong kaminyoon. Kon ingon niini, dili angayng mawad-an ka ug paglaom. Mahimong masinati pag-usab ang gugma. Sa unsang paagi?

Pagpasidungog sa Imong Kapikas

Ang Bibliya nag-ingon: “Himoang dungganon ang kaminyoon taliwala sa tanan.” (Hebreohanon 13:​4; Roma 12:10) Ang mga dagway sa Gregong pulong nga gihubad dinhi ug “dungganon” gihubad sa laing teksto sa Bibliya ingong “minahal,” “tinamod,” ug “bililhon.” Sa dihang gipabilhan nato pag-ayo ang usa ka butang, maningkamot kita pag-ayo sa pag-atiman niana. Tingali namatikdan nimo nga tinuod kana sa usa ka tawo nga nakapanag-iya ug mahalon nga bag-ong sakyanan. Ang iyang bililhong sakyanan kanunay niyang pasinawon ug mentinahon. Alang kaniya bisan ang gamay lamang nga garas maoy dakong katalagman! Ang ubang mga tawo naghimo sa susamang pag-atiman sa ilang panglawas. Ngano man? Tungod kay gipabilhan nila ang ilang maayong panglawas, ug busa buot nilang ampingan kana.

Ipakita ang susamang mapanalipdanong pag-atiman sa imong kaminyoon. Ang Bibliya nag-ingon nga ang gugma “nagalaom sa tanang butang.” (1 Corinto 13:7) Inay magpadala sa negatibong tinamdan​—tingali isalikway ang kalaoman nga mouswag pinaagi  sa pag-ingong, “Wala gayod kami magkahigugmaay,” “Bata pa kaayo kaming naminyo,” o “Wala mi mahibalo sa among gibuhat”​—nganong dili molaom sa mas maayong mga butang ug maningkamot nga moarang-arang ang kahimtang, nga mapailobong maghulat sa mga resulta? “Daghan kaayo sa akong mga kliyente ang akong nadungog nga moingon, ‘Dili na ko makaagwanta!’” matod sa usa ka magtatambag maylabot sa kaminyoon. “Inay analisahon ang relasyon aron makita kon unsang mga bahina niana ang kinahanglang pauswagon, ila dayong isalindot ang kahikayan sa kaminyoon, lakip na ang mga prinsipyo nga ilang giambitan, ang nangaging mga kasinatian nga mainampingon nilang gitagik, ug bisan unsang kalaoman sa umaabot.”

Unsang nangaging mga kasinatian ang giambitan ninyong duha? Bisan pa sa mga kalisdanan sa inyong relasyon, seguradong makahunahuna ka ug malipayong mga panahon, mga kalamposan, ug mga suliran nga inyong giatubang nga magkauban. Palandonga kining mga panahona, ug ipakita nga imong gipasidunggan ang imong kaminyoon ug ang imong kapikas pinaagi sa sinserong pagpaningkamot nga moarang-arang ang inyong relasyon. Gipakita sa Bibliya nga si Jehova nga Diyos interesado kaayo kon sa unsang paagi ang mga kapikas magtratar sa usag usa. Pananglitan, sa adlaw ni manalagnang Malaquias, gibadlong ni Jehova ang Israelinhong mga bana nga nagmaluibon sa ilang mga asawa pinaagi sa pagpakigbulag kanila tungod lamang sa gagmayng mga hinungdan. (Malaquias 2:​13-16) Buot sa mga Kristohanon nga ang ilang kaminyoon magpasidungog kang Jehova nga Diyos.

Panagbangi​—Unsa ka Seryoso?

Ang dakong hinungdan nga mawala ang gugma diha sa mga kaminyoon morag mao ang kawalay-katakos sa bana ug asawa sa paghusay sa panagbangi. Sanglit walay duha ka tawo nga bug-os nga magkapareho, ang tanang kaminyoon dunay mga kabingkilan matag karon ug unya. Apan ang mga magtiayon nga kanunayng dili magkasabot makakaplag tingali nga latas sa katuigan ang ilang gugma mibugnaw. Tingali makahinapos pa gani sila, ‘Dili lang gayod kami maayong pagkaparis. Kanunay ming mag-away!’

Bisan pa niana, ang pagkaanaay panagbangi dili kinahanglang maoy magtapos sa usa ka kaminyoon. Ang pangutana mao, Sa unsang paagi sulbaron ang panagbangi? Sa usa ka malamposong kaminyoon, ang bana ug asawa makakat-on sa paghisgot bahin sa ilang mga suliran nga dili mahimong, sumala sa pagtawag niini sa usa ka doktor, “suod nga magkaaway.”

Ang “Gahom sa Dila”

Ikaw ba ug ang imong kapikas nahibalo kon unsaon paghisgot ang inyong mga suliran? Kamong duha kinahanglang andam nga hisgotan kana. Tinuod, kini usa ka kahanas​—usa nga mahimong lisod nga makat-onan. Ngano man? Ang usa ka hinungdan mao nga matag karon ug unya kitang tanan “mapandol sa pulong” tungod sa pagkadili-hingpit. (Santiago 3:2) Unya, usab, ang uban gimatuto diha sa mga panimalay diin ang kasuko sa usa ka ginikanan kanunayng gipahungaw. Sukad pa sa pagkabata, sila, sa usa ka diwa, nabansay sa pagtuo nga ang mga pagsilaob sa kasuko ug masakit nga sinultihan maoy normal. Ang usa ka batang lalaki nga gimatuto sa ingon  nianang palibot tingali modako nga mahimong “tawo nga masuk-anon,” usa nga “maligutgoton.” (Proverbio 29:22) Sa susama, ang usa ka batang babaye nga gimatutong ingon niana mahimong “makantalitahon ug masuk-anon nga babaye.” (Proverbio 21:​19, The Bible in Basic English) Malisod lukahon ang nakagamot pag-ayong mga sumbanan sa paghunahuna ug pagpakiglabot. *

Nan, ang paghusay sa panagbangi naglakip sa pagkat-on ug bag-ong mga paagi sa pagpahayag sa mga hunahuna sa usa. Dili kini gamayng butang, kay ang usa ka proverbio sa Bibliya nag-ingon: “Ang kamatayon ug kinabuhi anaa sa gahom sa dila.” (Proverbio 18:21) Oo, bisag wala sa imong buot, ang paagi nga ikaw makigsulti sa imong kapikas posibleng makadaot o mopalambo sa inyong relasyon. “Adunay nagapamulong nga walay paghunahuna sama sa mga dunggab sa espada,” matod sa laing proverbio sa Bibliya, “apan ang dila sa mga maalamon makaayo.”​—Proverbio 12:18.

Bisan pag ang imong kapikas morag mao ang dakog sala niining bahina, hunahunaa ang mga butang nga imong isulti panahon sa panagsumpakiay. Ang imo bang mga pulong makapasakit, o kini makapaalim? Kini ba makapukaw sa kayugot o makahupay niana? “Ang pulong nga makapasakit makapukaw sa kasuko,” matod sa Bibliya. Sa kasukwahi, “ang tubag, kon malumo, makapahilayo sa kaaligutgot.” (Proverbio 15:1) Ang mga pulong nga makapasakit​—bisan pag kini kalmadong gisulti​—makapasamot sa kasuko.

Siyempre, kon dunay nakatugaw nimo, duna kay katungod sa pagpahayag sa imong hunahuna. (Genesis 21:​9-12) Apan makahimo ka niana nga dili kinahanglang mangantalita, manginsulto, ug mosultig makapakaulaw nga mga komento. Paghimog lig-ong mga utlanan alang sa imong kaugalingon​—pipila ka butang nga tinoon nimo nga dili nimo isulti sa imong kapikas, sama sa “Naglagot ko nimo” o “Maayo pag wala gayod kita magminyo.” Ug bisan tuod ang Kristohanong apostol nga si Pablo dili espesipikong naghisgot sa kaminyoon, maalamon nga likayang mabitik sa iyang gitawag ug “mga debate bahin sa mga pulong” ug “grabeng paglalisay sa gagmayng mga butang.” * (1 Timoteo 6:​4, 5) Kon ang imong kapikas naggamit nianang maong mga paagi, dili kinahanglang motubag ka sa samang paagi. Kutob sa imong maarangan, magmakigdaiton.​—Roma 12:​17, 18; Filipos 2:14.

 Tinuod, sa dihang mosilaob ang kasuko, malisod kontrolahon ang sinultihan sa usa. “Ang dila usa ka kalayo,” matod pa sa magsusulat sa Bibliya nga si Santiago. “Walay usa sa katawhan nga arang makapanton niini. Usa ka dili-pamando makadaot nga butang, kini puno sa makamatay nga lala.” (Santiago 3:​6, 8) Nan, unsay imong mahimo sa dihang magsugod pagsilaob ang kasuko? Sa unsang paagi makapakigsulti ka sa imong kapikas sa paagi nga makapahupay sa panagbangi inay makasugnod niana?

Pagpakalma sa Init nga mga Paglalisay

Nakaplagan sa uban nga mas sayon ang pagpuypoy sa kasuko ug paghisgot sa nagpahiping mga isyu kon ilang itumong ang pagtagad sa ilang mga pagbati inay kay sa mga lihok sa ilang kapikas. Pananglitan, ang “Nasakitan ko tungod sa imong giingon” mas epektibo kay sa “Gipasakitan ko nimo” o “Gihunahuna unta nimong daan ang imong gisulti.” Siyempre, sa dihang magpahayag sa imong gibati, ang tonada sa imong tingog angay nga dili sagolan ug kayugot o pagyubit. Ang imong tumong angayng mao ang pagpasiugda sa suliran inay kay sa pag-atake sa maong tawo.​—Genesis 27:​46–​28:1.

Dugang pa, hinumdomi kanunay nga dunay “panahon sa pagpakahilom ug panahon sa pagsulti.” (Ecclesiastes 3:7) Sa dihang ang duha ka tawo magdungan pagsulti, walay usa kanila nga naminaw, ug walay mapalampos. Busa sa dihang imo nang turno sa pagpaminaw, “magmaabtik sa pagpaminaw, magmahinay sa pagsulti.” Hinungdanon usab nga “magmahinay sa kapungot.” (Santiago 1:19) Ayawg literala pagsabot ang tanang masakit nga pulong nga gisulti sa imong kapikas; ni “magdalidali sa imong espiritu sa pagkasuko.” (Ecclesiastes 7:9) Hinunoa, sulayi sa pagsabot ang mga pagbati nga nagpaluyo sa gisulti sa imong kapikas. “Ang hait nga salabotan sa usa ka tawo magpahinay gayod sa iyang kasuko,” matod sa Bibliya, “ug katahom sa iyang bahin ang pagpalabay sa kalapasan.” (Proverbio 19:11) Ang hait nga salabotan makatabang sa bana o asawa sa pagsusi kon unsay hinungdan sa dili-pag-uyonay.

Pananglitan, ang reklamo sa asawa nga ang iyang bana dili mogugol ug panahon uban kaniya lagmit nga dili mahitungod sa mga oras ug mga minutos. Basin may kalabotan kini sa iyang pagbati nga gipasagdan o wala pabilhi. Sa susama, ang pagmulo sa bana bahin sa wala hunahunaa daang pagpamalit sa iyang asawa lagmit dili tungod lamang sa iyang paggasto ug salapi. Basin ang hinungdan niini mao ang iyang pagbati nga wala siya apila sa paghimog desisyon. Ang bana o asawa nga dunay hait nga salabotan mosusi gayod sa kinauyokan sa suliran.​—Proverbio 16:23.

Kini ba sayon rang isulti apan lisod buhaton? Tinuod gayod! Usahay, bisan pa sa pagpaningkamot pag-ayo, ang dili-malulotong mga pulong masulti ug mosilaob ang kasuko. Sa dihang makita mo kining nagsugod na, tingali kinahanglang sundon nimo ang tambag sa Proverbio 17:​14: “Sa dili pa moulbo ang away, biya na.” Walay daotan sa pag-oktaba sa panaghisgot hangtod nga mokalma na ang kasuko. Kon lisod ang pagkontrolar sa kasuko sa dihang  hisgotan kana, maalamon tingali nga ang usa ka hamtong nga higala moduyog kaninyong duha ug tabangan kamo sa paghusay sa inyong kabingkilan. *

Hupti ang Realistikong Panglantaw

Ayaw kahigawad kon ang imong kaminyoon dili mao ang imong gihanduraw panahon sa panagtratohay. Matod sa usa ka tem sa mga eksperto: “Ang walay-kataposang kalipay dili maoy kahimtang sa kaminyoon sa kadaghanang tawo. May mga panahong kini maanindot ug sa laing mga panahon kini malisod.”

Oo, ang kaminyoon dili tingali usa ka nobela sa gugma, apan dili usab kinahanglang mahimo kining trahedya. Bisan tuod dunay mga panahon sa dihang ikaw ug ang imong kapikas kinahanglang mag-inantosay sa usag usa, dunay mga higayon usab sa dihang kalimtan ninyo ang inyong kabingkilan ug malipay nga magkauban lamang, maglingawlingaw, ug mag-estoryahanay ingong managhigala. (Efeso 4:2; Colosas 3:13) Mao kiniy mga panahon sa dihang mahaling nimo pag-usab ang gugma nga milubad na.

Hinumdomi, ang duha ka dili-hingpit nga mga tawo dili makabaton ug hingpit nga kaminyoon. Apan makakaplag sila ug usa ka sukod sa kalipay. Sa pagkatinuod, bisan pag may mga suliran, ang relasyon tali nimo ug sa imong kapikas mahimong tuboran sa dakong katagbawan. Usa ka butang ang tino: Kon ikaw ug ang imong kapikas maningkamot ug andam nga mahimong mapasiboon ug magtinguha sa kaayohan sa kapikas, dunay maayong katarongan nga motuo nga ang imong kaminyoon mahimong maluwas.​—1 Corinto 10:24.

[Mga footnote]

[Blurb sa panid 12]

Ang imo bang mga pulong makapasakit, o kini makapaalim?

[Kahon/Mga hulagway sa panid 10]

HINAYA PAGLABAY ANG BOLA

Ang Bibliya nag-ingon: “Himoa ang inyong pamulong nga kanunay may pagkamadanihon, tinimplahan ug asin, aron mahibaloan kon sa unsang paagi angay kamo magahatag ug tubag ngadto sa matag usa.” (Colosas 4:6) Tinong mapadapat kini sa kaminyoon! Sa pag-ilustrar: Sa dula nga salusalu sa bola, imong ilabay ang bola sa paagi nga sayon ra kining saluon. Dili nimo kini ilabay nga labihan ka kusog nga masakitan ang imong kaparis. Ipadapat ang susamang prinsipyo sa dihang makigsulti sa imong kapikas. Ang pagsulti ug masakit nga mga pulong makapahinabo lamang ug kadaot. Hinunoa, sulti sa malumong paagi​—may pagkamadanihon​—aron ang imong kapikas makasabot sa imong buot ipasabot.

[Kahon/Hulagway sa panid 11]

PAGHANDOM!

Basaha ang mga sulat ug mga kard sa nangagi. Tan-awa ang mga hulagway. Pangutan-a ang imong kaugalingon, ‘Unsay nakapadani nako sa akong kapikas? Unsang mga hiyas ang gidayeg nako pag-ayo? Unsang mga kalihokan ang among giambitan? Unsay nakapakatawa namo?’ Dayon hisgoti kining maong mga handomanan uban sa imong kapikas. Ang usa ka kabildohay nga magsugod sa mga pulong “Nahinumdom ka ba sa panahon . . . ?” mahimong motabang kanimo ug sa imong kapikas sa pagbuhi pag-usab sa mga pagbati nga giambitan ninyo kanhi.

[Kahon sa panid 12]

BAG-ONG KAPIKAS, MAO GIHAPONG MGA SULIRAN

Ang ubang mga kapikas nga mibating nabilanggo sa usa ka kaminyoon nga walay gugma matental sa pagsugod pag-usab uban sa usa ka bag-ong kapikas. Apan ang Bibliya nagsaway sa panapaw, nga nag-ingon nga ang usa ka tawo nga nagbuhat niining salaa maoy usa “kansang kasingkasing nakulangan [“maoy usa ka buangbuang,” New English Bible]” ug “nagalaglag sa iyang kaugalingong kalag.” (Proverbio 6:32) Sa kataposan, ang dili-mahinulsolong mananapaw dili makaangkon sa pag-uyon sa Diyos​—ang kinadak-ang matang sa kadaot nga mahitabo.​—Hebreohanon 13:4.

Ang tumang pagkabinuang sa pagpanapaw gipakita usab diha sa ubang mga paagi. Sa usa ka bahin, ang mananapaw nga maminyog lain lagmit nga mag-atubang sa mao gihapong mga suliran nga naghasol sa iyang unang kaminyoon. Si Dr. Diane Medved naghisgot sa laing butang nga konsiderahon: “Ang unang butang nga nahibaloan sa imong bag-ong kapikas bahin kanimo,” matod niya, “mao nga andam kang magluib. Siya nasayod nga ikaw mahimong manglimbong sa usa nga imong gisaaran nga unongan. Nga ikaw batid kaayong mohimog mga pasangil. Nga mahimong mawala kanimo ang pagkakomitido. Nga ang pagtagbaw sa pagbati o pagtagbaw sa garbo maoy mga paon nga imong tukbon. . . . Unsaon pagkahibalo sa ikaduhang kapikas nga dili ka mahaylo pag-usab?”

[Kahon sa panid 14]

KAALAM GIKAN SA MGA PROVERBIO SA BIBLIYA

• Proverbio 10:​19: “Sa daghang mga pulong tino nga adunay kalapasan, apan siya nga nagapugong sa iyang mga ngabil nagalihok nga maalamon.”

Kon ikaw masuko, basin makasulti ka ug labaw pa kay sa imong gusto untang isulti​—ug sa ulahi basolan kana.

• Proverbio 15:​18: “Ang usa ka masuk-anong tawo nagasugnib sa panaglalis, apan siya nga mahinay sa kasuko nagapalinaw sa panag-away.”

Ang masakit nga mga akusasyon lagmit mag-aghat sa imong kapikas sa pagdepensa sa kaugalingon, samtang ang mapailobong pagpamati motabang ninyong duha sa pagpangitag solusyon.

• Proverbio 17:​27: “Si bisan kinsa nga nagapugong sa iyang mga pulong may kahibalo, ug ang tawo nga may katakos sa pag-ila may mabugnaw nga espiritu.”

Sa dihang mamatikdan nimo nga ang kasuko nag-anam ka init, mas maayong magpakahilom aron malikayan ang grabeng sinukmatay.

• Proverbio 29:​11: “Nagpagula ang hungog sa tibuok niyang espiritu, apan siya nga maalamon nagpakalma niini hangtod sa kataposan.”

Ang pagpugong-sa-kaugalingon hinungdanon. Ang pagsilaob sa kasuko inubanan sa masakit nga mga pulong magdaot lamang sa imong relasyon sa imong kapikas.