Pagsumpo sa Kakulian sa Panglawas Pinaagi sa Paghimog mga Tumong

ANG usa ka apartment duol sa LaGuardia Airport sa New York maoy pinuy-anan ni William (Bill) Meiners ug sa iyang asawa, si Rose. Didto si Rose, usa ka mahigalaong tagbalay nga nag-edad na ug mga 75, malipayong nag-abiabi sa iyang bisita. Sulod sa apartment dili malikayang mamatikdan ang komportableng sala nga nagpabanaag sa iyang masadyaon nga kinaiya. Ang nindot pagkaareglar nga mga bulak duol sa pultahan ug ang mabulokong mga dibuho diha sa mga bungbong naghatag ug pagbati sa kalipay ug kaikag sa kinabuhi.

Sunod sa sala mao ang usa ka hayag nga lawak diin si Bill, 77 anyos, naghigda sa katre, nga gipasandig sa mapiko-piko nga kutson. Sa dihang nakita ang iyang bisita, ang iyang malulotong mga mata midan-ag ug ang iyang mga ngabil nagpasundayag ug usa ka dakong pahiyom. Gusto gayod niyang mobangon, makiglamano, ug mohalog, apan dili niya kana mahimo. Gawas sa iyang walang bukton, si Bill paralisado gikan sa iyang liog paubos.

Tungod kay nagsagubang si Bill ug mga suliran sa panglawas sukad sa edad nga 26 anyos, gipangutana siya kon unsay nakatabang kaniya sa pagsagubang sa mga sakit sulod sa kapin sa tunga sa siglo. Nahimuot nga nagtinan-away si Bill ug Rose. “Duna ba diay masakiton dinhi!” matod ni Rose, samtang ang iyang kusog nga katawa milanog sa lawak. Ang mga mata ni Bill mikidlap sa kahimuot; mikatawa siya ug miyango sa iyang ulo sa pag-uyon. “Walay masakiton dinhi,” naghunong-hunong siyang misulti sa hagubhob nga tingog. Nagpulihay si Rose ug Bill sa pagsultig makapakatawang mga pulong, ug wala madugay, ang lawak milanog sa pagkinataw-anay. Tin-aw, ang gugma nga gibati ni Bill ug Rose alang sa usag usa sa dihang nagkahimamat sila niadtong Septiyembre 1945 maoy buhi gihapon kaayo. Gipangutana pag-usab si Bill: “Bitaw, unsang kakulian sa panglawas ang imong naatubang? Ug unsay nakatabang kanimo sa pagsagubang ug sa paghupot ug mangayaong panglantaw sa kinabuhi?” Human sa gamayng pag-aghat, misugot si Bill sa pag-asoy sa iyang sugilanon. Ang mosunod maoy mga kinutlo gikan sa ubay-ubayng panaghisgot sa Pagmata! uban kang Bill ug sa iyang asawa.

Nagsugod ang Kakulian sa Panglawas

Sa Oktubre 1949​—tulo ka tuig human maminyo kang Rose ug tulo ka bulan human matawo  ang ilang anak nga babaye, si Vicki​—gipahibalo si Bill nga siya dunay kanser nga nagtubo sa usa sa iyang kuwerdas bokales, ug gikuha ang tumor. Pipila ka bulan sa ulahi, gipahibalo si Bill sa iyang doktor sa laing kakulian sa panglawas​—ang kanser nakaapektar sa tibuok nga larynx. “Giingnan ko nga kon dili ko magpa-laryngectomy​—nga mao ang pagkuha sa tibuok larynx​—duha ka tuig na lang ang akong kinabuhi.”

Gisultihan si Bill ug Rose kon unsa unyay resulta niining maong operasyon. Ang larynx, o voice box, nahimutang gikan sa punoan sa dila ngadto sa entrada sa windpipe (agianan sa hangin gikan sa larynx ngadto sa baga). Sa sulod sa larynx mao ang duha ka kuwerdas bokales. Sa dihang ang hangin nga mogula gikan sa baga moagi sa kuwerdas, kini mokurog ug mopatunghag tingog. Sa dihang kuhaon ang larynx, ang ibabawng bahin sa windpipe isumpay ngadto sa himoong permanenteng bangag diha sa atubangang bahin sa liog. Human sa operasyon, ang pasyente moginhawa pinaagi niining maong bangag​—apan mawad-an na siyag tingog.

“Sa pagkadungog nako niini nga pagpatin-aw, mibati kog kasuko,” matod ni Bill. “Duna mi gamayng batang babaye, duna koy maayong trabaho, dako ang among mga pagdahom alang sa among kinabuhi, ug karon ang tanan nga among gilaoman nahanaw.” Apan tungod kay ang laryngectomy makaluwas sa iyang kinabuhi, misugot si Bill nga operahan. “Human sa operasyon,” miasoy si Bill, “dili ko makatulon. Dili ko makasulti bisag usa ka pulong. Nahimo kong amang.” Sa dihang giduaw ni Rose si Bill, makakomunikar lamang siya pinaagig pagsulat sa mga pulong diha sa papel. Makapasubo kadto nga panahon. Aron masumpo kining maong kakulian sa panglawas, naghimo silag bag-ong mga tumong.

Walay Tingog ug Walay Trabaho

Tungod sa laryngectomy si Bill dili lang kay walay tingog kondili usab walay trabaho. Nagtrabaho siya kanhi diha sa usa ka machine shop, apan karon nga moginhawa siya pinaagi lamang sa bangag diha sa iyang liog, ang abog ug aso makapameligro sa iyang mga baga. Kinahanglang mangita siya ug laing trabaho. Kay dili gihapon makasulti, nagpalista siya sa usa ka tunghaan aron motuon sa paggama ug relo. “Kaamgid kini sa akong trabaho kanhi,” matod ni Bill. “Mahibalo akong motaod sa mga piyesa sa makina, ug kon maghimog mga relo, motaod ka usab sa mga piyesa. Lamang ang mga piyesa dili motimbang ug 50 libras!” Pagkagraduwar dihadiha sa tunghaan sa paggama ug relo, nakakita siya ug trabaho ingong tiggama ug relo. Nakab-ot ang usa ka tumong.

Kasamtangan, nagsugod usab si Bill sa pagtambong sa usa ka klase nga nagtudlo sa pagsulti pinaagi sa esophagus. Sa pagsulti pinaagi sa esophagus, ang tingog ipatungha dili pinaagi sa kuwerdas bokales kondili pinaagi sa pagkurog sa esophagus, ang agianan sa pagkaon gikan sa tutonlan ngadto sa tiyan. Una, tun-an sa usa ang pagtulon ug hangin ug pasudlon kini ngadto sa esophagus. Dayon, itug-ab ang hangin sa kontroladong paagi. Samtang mogawas ang hangin, magpakurog kini sa mga bungbong sa esophagus. Mopatungha kinig hagubhob nga tunog, nga litokon sa baba ug mga ngabil aron matibuok ang mga pulong.

“Sa una, motug-ab lang ko kon daghan kaayo ang akong nakaon,” misulti si Bill nga nagpahiyom, “apan karon napugos ako sa pagtuon sa pagpadayon ug tug-ab. Sa sinugdan, makahimo ako sa pagsultig usa lang ka pulong sa usa ka panahon, sama niini: ‘[Hanggab, tulon, tug-ab] Komosta [hanggab, tulon, tug-ab] ka?’ Dili kadto sayon. Unya, giingnan ko sa akong magtutudlo sa pag-inom ug daghan kaayong ginger ale tungod kay ang bulabula makapatug-ab nako. Busa matag higayon nga mogawas sa balay ug molakaw si Rose uban ni Vicki, moinom ko ug motug-ab, moinom ug motug-ab. Naghago gayod ako aron mahanas ako niini!”

Bisan tuod mga 60 porsiyento sa tanang mga pasyente sa laryngectomy mapakyas sa pagkahimong hanas nga mosulti pinaagi sa esophagus, si Bill miuswag. Si Vicki, nga nianang tungora halos  duha ka tuig na ang edad, wala tuyoa nga nakapadasig kaniya. Mipatin-aw si Bill: “Mosulti si Vicki ngari nako ug dayon motutok nako, nga naghulat ug tubag. Apan dili ko makasulti bisag usa ka pulong agig tubag. Mosulti na pod siya, apan wala gihapoy tubag. Sa kalagot, sultihan ni Vicki ang akong asawa: ‘Pasultiha si Papa ngari nako!’ Midulot kanako ang iyang mga pulong ug miporsiger ako nga makasulti pag-usab.” Si Vicki, Rose, ug ang uban nalipay tungod kay milampos si Bill. Nakab-ot ang laing tumong.

Miabot ang Laing Kasakit

Sa kataposang bahin sa 1951, si Bill ug Rose miatubang ug laing problema. Ang mga doktor, kay nahadlok nga mobalik ang kanser, nagtambag kang Bill nga magparadyasyon. Misugot si Bill. Sa dihang nahuman na ang pagtambal, naghinamhinam siyang mobalik sa iyang naandan nga rutina sa kinabuhi. Wala siya mahibalo nga nagsingabot ang laing kasakit nga mag-apektar sa iyang panglawas!

Mga usa ka tuig ang milabay. Unya, usa ka adlaw niana namanhod ang mga tudlo ni Bill. Sunod, dili siya makasaka sa hagdan. Wala madugay human niana, natumba siya samtang naglakaw ug dili na makatindog. Gipadayag sa mga pagsusi nga ang pagtambal kang Bill pinaagig radyasyon (nga niadtong panahona dili ingon ka tukma sama sa ginahimo karon) nakadaot sa iyang spinal cord. Gipahibalo siya nga ang iyang kahimtang magkagrabe. Giingnan pa gani siya sa usa ka doktor nga gamay ra kaayo ang iyang purohan nga mabuhi. Si Bill ug Rose nahugno.

Bisan pa niana, sa paningkamot nga masagubang kini nga kakulian sa panglawas, nagpaadmit sa ospital si Bill alang sa unom ka bulang pisikal nga terapiya. Bisan pag ang terapiya wala mag-usab sa dagan sa iyang pisikal nga kahimtang, ang pagtener sa ospital nakausab gayod sa dagan sa iyang kinabuhi​—usa ka kausaban nga sa ulahi mitultol kaniya sa pagkaila kang Jehova. Sa unsang paagi kana nahitabo?

Napalig-on Tungod Kay Nasabtan ang Hinungdan sa Kakulian sa Panglawas

Sulod niadtong unom ka bulan, kauban ni Bill diha sa lawak sa usa ka Hudiyohanong ospital mao ang 19 ka paralisadong mga lalaki​—silang tanan maoy Ortodoksong mga Hudiyo. Matag hapon kining mga tawhana maghisgot sa Bibliya. Si Bill, usa ka hinimba nga Baptist, naminaw lang. Apan sa panahong mibiya siya sa ospital, igo na ang iyang nadunggan aron makahinapos nga ang Labing Gamhanang Diyos maoy usa lang ka persona ug ang doktrina sa Trinidad sukwahi sa Bibliya. Tungod niini, wala na gayod mobalik si Bill sa iyang simbahan. Apan, gibati niya ang panginahanglan alang sa espirituwal nga giya aron masagubang ang mga kakulian sa panglawas diha sa kinabuhi. “Ako padayon nga nangayog tabang sa Diyos,” matod pa ni Bill, “ug gitubag ang akong mga pag-ampo.”

Usa ka Sabado sa 1953, miduaw si Roy Douglas, usa ka edarang lalaki nga silingan kanhi ug nakadungog sa nahitabo kang Bill. Si Roy, nga usa sa mga Saksi ni Jehova, nagdapit kang Bill nga magtuon sa Bibliya uban niya, ug misugot si Bill. Ang nabasa ni Bill sa Bibliya ug sa librong “Pasagdi ang Diyos Maminatud-on” * naghatag ug kalamdagan kaniya. Iyang gipaambit ang iyang nakat-onan kang Rose, ug miapil siya sa pagtuon. Nahinumdom si Rose: “Sa simbahan giingnan kami nga ang sakit maoy silot gikan sa Diyos, apan gipakita sa among pagtuon sa Bibliya nga dili kini tinuod. Nahupayan gayod kami.” Midugang si Bill: “Ang pagkat-on gikan sa Bibliya sa hinungdan sa tanang problema, lakip sa akong sakit, ug pagkahibalo nga dunay moabot nga mas maayong palaaboton nakatabang kanamo nga madawat ang akong kahimtang.” Sa 1954, nakab-ot  ni Bill ug Rose ang laing tumong. Gibawtismohan silang duha ingong mga Saksi ni Jehova.

Paghimog Dugang nga mga Pagpasibo

Kasamtangan, ang paralisis ni Bill miabot sa punto nga dili na siya makapadayon sa iyang trabaho. Aron makapanginabuhi, nagbayloay ug papel si Bill ug Rose: si Bill nagpabilin sa balay uban ni Vicki, ug si Rose nagsugod sa pagtrabaho sa kompaniya nga tiggamag relo​—iyang trabaho sulod na sa 35 ka tuig!

“Ang pag-atiman sa among anak nga babaye nakahatag kanakog dakong kalipay,” matod pa ni Bill. “Malipayon usab si Vicki niini sa gamay pa. Mapasigarbohon niyang sultihan kanhi ang tanan niyang mahimamat: ‘Ako ang nag-atiman kang Papa!’ Sa ulahi, sa dihang nag-eskuyla na siya, tabangan nako siya sa iyang homwork, ug kanunay kaming magdula. Dugang pa, usa kadto ka maayong kahigayonan nga mahatagan nako siya ug instruksiyon sa Bibliya.”

Ang pagtambong sa Kristohanong mga tigom sa Kingdom Hall mao ang laing tinubdan sa kalipay ni Bill ug sa iyang pamilya. Magtakiang siyang maglakaw nga moabot ug usa ka oras gikan sa iyang balay paingon sa Kingdom Hall, apan wala siyay gipaltahang mga tigom. Sa ulahi, human mobalhin ug puyo sa laing bahin sa siyudad, si Bill ug Rose mipalit ug gamayng sakyanan, ug si Rose maoy drayber sa pamilya paingon sa tigomanan. Bisan tuod si Bill makasulti sa mugbo lamang nga mga yugto sa panahon, nagpalista siya ingong estudyante sa Tunghaan sa Teokratikanhong Ministeryo. Nagpatin-aw si Bill: “Akong isulat ang akong pakigpulong, ug ipakigpulong kini sa laing igsoong lalaki. Human sa pakigpulong, tambagan ako sa magtatan-aw sa tunghaan bahin sa kaundan niini.”

Ang lainlaing mga igsoon sa kongregasyon nakatabang usab kang Bill sa pagpakigbahin nga regular sa buluhatong pagsangyaw. Ug wala matingala kadtong nakapaniid sa debosyon ni Bill nga gitudlo siya sa ulahi ingong ministeryal nga alagad sa kongregasyon. Dayon, sa dihang dili na gayod makalakaw ug misamot ang iyang paralisis, dili na siya makagawas sa iyang apartment ug sa ngadtongadto dili na makabangon. Iya bang nasagubang kini nga kakulian sa panglawas?

Usa ka Makapatagbaw nga Pasatiempo

“Kay nagpuyo lang sa balay tibuok adlaw, nangita ko ug pasatiempo,” matod ni Bill. “Nalingaw ko sa una sa pagkuhag mga letrato sa wala pa ako maparalisar. Busa naghunahuna ko nga mosulay sa pagdibuho ug mga hulagway, bisan pag wala gayod ako makadibuho ug bisan unsa sa akong kinabuhi. Dugang pa, ako tuohon, apan paralisado ang akong tibuok tuong kamot ug duha ka tudlo sa akong walang kamot. Bisan pa niana, mipalit si Rose ug daghang libro bahin sa mga metodo sa pagdibuho. Gitun-an ko kini ug gisugdan ang pagdibuho ginamit ang akong walang kamot. Daghan sa akong mga dibuho gipangsunog ra, apan sa kataposan nakakat-on ra ako.”

Ang nindot nga koleksiyon sa mga dibuho ginamit ang watercolor nga nagdayandayan sa apartment ni Bill ug Rose nagpakita nga milampos si Bill nga labaw kay sa iyang gidahom. “Mga lima ka tuig kanhi,” si Bill midugang, “ang akong walang kamot nagsugod sa pagkurog sa hilabihan nga napugos ako sa paghunong sa pagdibuho, apan sulod sa daghang tuig kini nga pasatiempo nakahatag kanako ug dakong katagbawan.”

Ang Nagpabiling Tumong

Si Bill nag-asoy: “Kapin na sa 50 ka tuig karon ang milabay sukad nga nagsugod ang akong mga suliran sa panglawas. Ang pagbasa sa Bibliya makahatag gihapon kanako ug kahupayan, ilabina kon basahon nako ang Salmo ug ang basahon sa Job. Ug malingaw kong mobasa sa mga publikasyon sa Watch Tower Society. Makadawat usab ako ug dakong pagdasig sa dihang ang mga membro sa among kongregasyon ug ang nagapanaw nga mga magtatan-aw moduaw ug magpaambit ug makapadasig nga mga kasinatian. Dugang pa, makapaminaw ako sa mga tigom sa Kingdom Hall pinaagi sa telepono, ug makadawat pa gani ako ug mga videotape sa mga programa sa kombensiyon.

“Mapasalamaton ako nga gipanalanginan ako ug usa ka mahigugmaong asawa. Latas sa katuigan, siya mao ang akong suod nga kauban. Ang among anak nga babaye usab, kinsa nag-alagad karon kang Jehova uban sa iyang kaugalingong pamilya, maoy usa gihapon ka tuboran sa dakong kalipay. Ako nagapasalamat ilabina kang Jehova tungod sa pagtabang kanako nga magpabiling suod kaniya. Karong panahona, samtang nagkaluya ang akong lawas ug nagkahinay ang akong tingog, kanunay akong naghunahuna sa mga pulong ni apostol Pablo: “Wala kami moangka, apan bisan pa kon ang among pagkatawo sa gawas nagakahugo, tino nga ang among pagkatawo sa sulod ginabag-o sa adlaw-adlaw.” (2 Corinto 4:16) Oo, ang pagpadayong nagmata sa espirituwal samtang ako buhi​—mao kana ang akong nagpabiling tumong.”

[Footnote]

[Blurb sa panid 12]

“Human sa operasyon, dili ko makatulon. Dili ko makasulti bisag usa ka pulong. Nahimo kong amang”

[Hulagway sa panid 13]

Si Bill ug si Rose karon