Ang Gubat Wala Makapahunong sa Among Pagsangyaw

SUMALA SA GIASOY NI LEODEGARIO BARLAAN

Niadtong 1942, panahon sa Gubat sa Kalibotan II, ang Hapon ug ang Tinipong Bansa nagbugnoay sa gahom aron mailog ang Pilipinas, ang akong yutang-natawhan. Didto ako sa usa ka baryo sa bukid sa Tabonan, diin gidakop ako sa lokal nga mga gerilya nga nakig-away sa mga Hapon. Ako gibun-og, giakusar nga usa ka espiya, ug gihulga nga patyon. Pasaysaya ko kon sa unsang paagi naagoman ko ang maong kahimtang ug kon sa unsang paagi naluwas ako.

NATAWO ako niadtong Enero 24, 1914, sa lungsod sa San Carlos, Pangasinan. Sa katuigang 1930, gipaeskuyla ako ni Papa aron sa pagtuon ug agrikultura. Sa mga adlawng Dominggo ako motambong sa Misa, ug ang pari maghisgot bahin sa mga Ebanghelyo​—Mateo, Marcos, Lucas, ug Juan. Ingong resulta, buot kong mobasa niini.

Usa ka adlaw niana miadto ako sa kombento aron sa pagpalit ug kopya sa mga Ebanghelyo ginamit ang halin sa akong pagbaligyag mga utanon. Hinunoa, gihatagan akog pulyeto nga nag-ulohag The Way to Heaven, ug wala kiniy mga Ebanghelyo. Nakapahigawad kadto kanako. Sa ulahi, sa pagpadayon sa akong tinguha nga makabaton sa mga Ebanghelyo, mibiyahe ako ngadto sa Manila. Didto, ang akong uyoan nga usa sa mga Saksi ni Jehova, mihatag kanakog kopya sa kompletong Bibliya.

Sa Manila, nahimamat ko ang ubay-ubayng  Saksi, kansang katakos sa pagkutlo sa kasulatan akong gidayeg. Sila naghatag kanako ug makapatagbawng mga tubag sa daghang pangutana. Sa kadugayan, gidala ako sa akong uyoan, si Ricardo Uson, sa usa ka tigom nga gihimo didto sa sangang buhatan sa mga Saksi ni Jehova. Sa nagkaduol kami sa maong dapit, midagkot akog sigarilyo. “Ilabay na,” matod pa sa akong uyoan. “Dili manigarilyo ang mga Saksi ni Jehova.” Busa gilabay ko ang sigarilyo ug wala na gayod manigarilyo pa. Nahimamat ko si Joseph Dos Santos, ang magtatan-aw sa sangang buhatan, maingon man ang uban pang mga Saksi. Sa pagkakaron, sa paglabay sa daghang dekada, mahinumdoman ko gihapon kadtong maayong Kristohanong mga igsoon.

Usa ka Tinguha sa Pag-alagad sa Diyos

Pagka-Oktubre 1937, samtang usa pa ako ka estudyante sa Los Baños Agricultural College, wala na ako motambong sa Misa. Hinunoa, ako nagbasa na lamang sa Bibliya ug sa mga literatura nga gihatag kanako sa akong uyoan. Miduaw ang usa ka grupo sa mga Saksi ni Jehova sa kampus sa maong kolehiyo, ug ingong resulta sa pagpakighisgot sa usa kanila, si Elvira Alinsod, misamot kadako ang akong tinguha sa pag-alagad kang Jehova nga Diyos.

Sa dihang gisultihan ko ang akong mga instruktor nga ako nagplano nga moundang sa pagtungha, sila nangutana: “Kinsa may mosuportar nimo?” Gipatin-aw ko kanila nga ako masaligon nga kon ako mag-alagad sa Diyos, iya akong suportahan. Human moundang sa pagtungha, miadto ako sa buhatan sa Watch Tower Society ug mipresentar sa akong kaugalingon ingong usa ka boluntaryo, nga nagsaysay: “Nabasa nako ang mga publikasyon nga Loyalty, Riches, ug Where Are the Dead? Karon buot kong moalagad kang Jehova nga bug-os-panahon.” Gipaadto ako sa Lalawigan sa Cebu aron moduyog sa tulo ka payunir, nga maoy pagtawag sa bug-os-panahong mga ministro sa mga Saksi ni Jehova.

Pagsugod sa Akong Pagsangyaw

Sa Hulyo 15, 1938, sa pag-abot nako sa isla sa Cebu, gitagbo ako ni Salvador Liwag sa pantalan. Pagkaugma, nagsugod ako sa balay-balay nga ministeryo. Walay nagbansay nako. Gipakita lang nako sa tagbalay ang tarheta nga pamatuod nga nagpatin-aw sa among buluhaton. Ngani, duha lang ka pulong sa lokal nga pinulongang Cebuano ang akong nahibaloan. Mao kadtoy sinugdanan sa akong unang adlaw diha sa ministeryo.

Sa dihang sugdan namo pagsangyaw ang usa ka lungsod nga wala pa masangyawi, naandan namo ang pag-adto una sa munisipyo. Didto, si Brader Liwag mosangyaw sa mayor; si Pablo Bautista, sa hepe sa kapolisan; ug si Conrado Daclan, sa huwes. Ako makig-estorya sa postmaster. Dayon duawon namo ang terminal sa bus, mga kuwartel sa polis, mga tindahan, ug mga tunghaan. Dugang pa, duawon namo ang mga tawo sa ilang mga balay. Gitanyag namo ang tabang sa pagtuon sa Bibliya nga Enemies. Sanglit gisundog ko ang paagi sa akong mga kauban sa paghatag ug pamatuod, sa inanay ako nakakat-on sa pagsultig Cebuano, ug nakapahiluna ako ug mga libro. Sulod sa tulo ka bulan nahuman namo ang tibuok lalawigan sa Cebu​—54 ka lungsod. Unya gipangutana ko si Brader Liwag: “Mahimo na ba akong bawtismohan karon?”

“Dili pa, brad,” siya mitubag. Busa mibalhin kami ngadto sa laing isla, sa Bohol, ug misangyaw didto sulod sa usa ka bulan ug tunga, nga mikobre ug 36 pa ka mga lungsod. Mihangyo na usab ako nga bawtismohan. “Dili pa, Brader Barlaan,” ako gisultihan. Busa kay natapos na ang Bohol ug dayon ang Isla sa Camiguin, miadto kami sa dakong isla sa Mindanao ug misangyaw sa Siyudad sa Cagayan de Oro.

Niining higayona miduyog sa among grupo si Virginio Cruz. Kanhi siya usa ka magtutudlo sa publikong tunghaan ug miundang aron magpayunir. Miadto kami sa ubang mga lungsod ug sa kadugayan nakaabot sa Lake Lanao. Samtang atua didto nangutana na usab ako kon mahimo na ba akong bawtismohan. Sa kataposan, sa Disyembre 28, 1938, tapos sa mga unom ka bulan nga pagpayunir, gibawtismohan ako ni Brader Cruz sa tubig sa Lake Lanao sa lungsod sa Lumbatan.

Gigantihan Tungod sa Pagsalig sa Diyos

Sa ulahi miduyog ako sa tulo ka payunir sa Negros Occidental. Sila mao si Fulgencio de Jesus, Esperanza de Jesus, ug Natividad Santos, nga among gitawag ug Naty. Nag-uban kami pagsangyaw sa daghang lungsod nianang maong lalawigan. Gikinahanglan gayod namo ang bug-os nga pagsalig kang Jehova, sanglit usahay gamay ra ang among salapi. Usa ka higayon niana  nangita kamig isda nga isula sa among kan-on. Diha sa baybayon nahibalag ko ang usa ka tawo ug mihangyo ako nga mopalit ug isda, ugaling lang ang tanan niyang isda gitumod na sa merkado. Apan, dihay usa ka isda nga gigahin niya alang sa iyang kaugalingon ug gitunol niya kini kanako. Nangutana ko niya kon pila kadto. “Ayaw kabalaka,” siya miingon. “Imo na kana.”

Nagpasalamat ako kaniya. Apan sa dihang milakaw na ko, nakahunahuna ko nga dili paigo ang usa ka isda alang sa upat ka tawo. Sa paglabay ko sa usa ka gamayng sapa, nahibulong ako sa pagkakita sa usa ka isda nga basabasa pa nga nahimutang ibabaw sa bato. Nakaingon ako, ‘Tingali patay na kana.’ Miduol ako sa pagpunit niini ug nakurat ako sa pagkadiskobre nga buhi pa diay kini. Gisakmit ko kini ug gigunitan pag-ayo, nga nahinumdom dayon sa saad ni Jesus: “Nan, magpadayon sa pagpangita pag-una sa gingharian ug sa iyang pagkamatarong, ug kining tanang ubang mga butang igadugang ra kaninyo.”​—Mateo 6:33.

Pagsangyaw Panahon sa Gubat

Sa dihang ang among grupo sa mga payunir miuswag na ngadto sa siyam, gibahin sa duha ang grupo. Ang amoa nadestino sa Cebu. Disyembre 1941 na kadto, ug ang Gubat sa Kalibotan II nagpadayon na sa Pilipinas. Samtang didto kami sa lungsod sa Tuburan, usa ka tenyente nga Pilipino miadto sa among kuwarto sa tungang gabii. “Mga anak, pamangon mo,” siya miingon. “Gipangita mo sa mga sundalo.” Gidudahan kami nga mga espiya sa Hapon ug busa gisukitsukit kami sa tibuok gabii.

Human niana, gibalhog kami sa bilanggoan sa munisipyo. Ang mga sundalo sa T.B. nga didto sa Siyudad sa Cebu nagsugo kanamo nga hatagan sila ug tagsatagsa ka kopya sa among mga libro aron ilang matino kon kami ba mga espiya sa Hapon. Daghang tawo sa maong dapit ang miduaw kanamo sa bilanggoan, nga maikagong motan-aw kon unsa kahay mga dagway niining gipang-akusar nga mga espiya sa Hapon. Ang pipila nagpatunghag mga pangutana, ug gisangyawan namo sila bahin sa Gingharian sa Diyos.

Human kami makagugol ug lima ka adlaw sa bilanggoan, ang hepe sa kapolisan nakadawat ug telegrama gikan sa hedkuwarter sa U.S. Army, nga nagsugo kaniya sa pagbuhi sa mga Saksi ni Jehova. Apan, gipinahan niya kami nga dili na pasangyawon tungod kay panahon na kadto sa gubat. Gipatin-aw namo nga dili kami makahunong sa pagsangyaw tungod kay gisugo kami sa Diyos sa pagbuhat niini nga buluhaton. (Buhat 5:​28, 29) Ang hepe nasuko ug miingon: “Kon magpadayon kamo sa pagsangyaw, ipapatay ko kamo sa mga tawo.”

Sa misunod nga mga adlaw, ang hepe sa kapolisan naningkamot nga ipadakop kami pag-usab. Sa ngadtongadto, gipahunong kami sa usa ka pundok sa mga sundalo sa U.S. Army, ug gipangutana sa usa ka tenyente nga ginganlag Soriano si Sister Santos: “Mohunong ba kamo sa pagsangyaw?”

“Dili,” siya mitubag.

“Pananglitan ug amo mong ipa-firing squad?” siya nangutana.

“Dili kana magpabag-o sa among desisyon,” siya mipahayag.

Human niana, gipasakay kaming tanan sa trak de karga ug gidala sa Siyudad sa Cebu, diin gipaatubang kami kang Koronel Edmund. Gipresentar kami ni Tenyente Soriano ngadto kaniya pinaagi  sa pag-ingon: “Mga Saksi ni Jehova ni sila. Mga espiya sila sa Hapon!”

“Mga Saksi ni Jehova?” nangutana ang koronel. “Nasinati kaayo ako sa mga Saksi ni Jehova sa Amerika. Dili sila mga espiya! Neyutral sila.” Unya siya miatubang kanamo ug miingon: “Tungod kay neyutral kamo, dili kamo buhian.” Sa ulahi, human sa taudtaod nga pagtener kanamo diha sa usa ka bodega, si Koronel Edmund nakigsulti kanamo pag-usab ug nangutana: “Neyutral pa ba gihapon kamo?”

“Oo, Sir,” kami mitubag.

“Pwes, dili kamo buhian,” siya miingon, “tungod kay kon amo mong buhian, magpadayon mo sa pagsangyaw, ug kadtong inyong makombertir mahimong neyutral. Ug kon ang tanan mahimong neyutral, nan wala nay makiggubat.”

Gawasnon na Usab nga Mosangyaw

Sa ulahi gibalhin kami sa bilanggoan sa Siyudad sa Cebu. Sa Abril 10, 1942, gisulong sa mga Hapon ang siyudad. Gipanghulog ang mga bomba bisan diin, ug miulbo ang usa ka dakong sunog! Nakit-an sa guwardiya si Sister Santos, kansang selda duol sa atubangan sa bilanggoan. “Oy! Naa pa sa sulod ang mga Saksi ni Jehova!” siya misinggit. “Buksi ang pultahan, ug pagawasa sila!” Kami nagpasalamat kang Jehova tungod sa Iyang panalipod.

Dihadiha mipaingon kami sa kabukiran aron sa pagpangita sa kaubang mga Saksi. Dihay usa nga among nakit-an sa lungsod sa Compostela. Una pa niana nanguna siya sa buluhatong pagsangyaw, apan niadtong tungora nakahukom siya nga mohunong sa pagsangyaw ug mobalhin sa Siyudad sa Cebu ug magnegosyo didto sa pagpamaligyag lainlaing mga tinda. Apan, nakahukom kami nga mopadayon sa pagsangyaw bahin sa Gingharian sa Diyos, bisan unsa pay mahitabo.

Daghan kamig mga kopya sa pulyetong Comfort All That Mourn, ug naningkamot kami nga ikapahiluna kini sa mga tawo. Apan, daghan ang naghadlok kanamo pinaagi sa pag-ingon nga kon masakpan kami sa mga Hapon, punggotan nila kami ug ulo. Wala madugay sa ulahi, giorganisar ang kalihokan sa mga gerilya batok sa Hapon, ug ang usa nga mihunong sa pagsangyaw aron sa pagnegosyo didto sa Siyudad sa Cebu gidakop. Nasubo kami sa pagkahibalo nga giakusar siya ingong espiya sa Hapon ug gipatay.

Giakusar Ingong mga Espiya

Sa kasamtangan nagpadayon kami sa pagsangyaw sa kabukiran. Usa ka adlaw niana among nahibaloan nga may usa ka interesadong babaye, apan aron siya maduaw, daghang kampo sa gerilya ang kinahanglan namong agian. Nakaabot kami sa baryo sa Mangabon, diin nagpuyo ang maong babaye, apan nakit-an kami sa usa ka grupo sa mga sundalo ug gisinggitan kami: “Unsay inyong tuyo sa pag-anhi dinhi?”

“Mga Saksi ni Jehova mi,” ako mitubag. “Gusto ba ninyong maminaw sa gidala namong mensahe pinaagi sa ponograpo?” Sa dihang miuyon sila, gipatokar nako ang plaka nga The Value of Knowledge. Human niadto, kami girekisa ug  gisukitsukit ug pagkahuman gidala ngadto sa hedkuwarter sa mga gerilya sa baryo sa Tabonan. Nag-ampo kami alang sa proteksiyon ni Jehova tungod kay nabaniog na nga halos tanan nga gidala didto gipamatay.

Kami gibantayan ug gidagmalan. Ania na kita sa kahimtang nga akong gihubit sa sinugdanan, sa dihang ako gibun-og ug gitulisok sa tenyente ug giingnan: “Espiya ka!” Taudtaod nga nagpadayon ang pagdagmal kanamo, apan inay patyon, gisentensiyahan kami sa paghimog pinugos nga trabaho.

Ang akong manghod nga si Bernabe maoy usa sa mga payunir nga napriso sa Tabonan. Kada buntag kaming mga binilanggo paawiton ug “God Bless America” ug “God Bless the Philippines.” Hinunoa, ang mga Saksi miawit ug “Who Is on the Lord’s Side?” Usa ka higayon niana, ang opisyal nga nagbantay misinggit: “Ang dili moawit ug ‘God Bless America’ pagabitayon nianang kahoy nga akasya!” Apan bisan pa sa maong mga panghulga, walay usa kanamo ang gipatay. Sa ngadtongadto, gibalhin kami sa laing mga kampo. Sa kataposan, miabot ang papeles sa pagpagawas kanako, nga pinetsahag Hulyo 1943. Nianang higayona, nabilanggo ako sulod na sa walo ka bulan ug napulo ka adlaw.

Tibuok-Kinabuhi nga Pagsangyaw

Ang among tinguha sa pagduaw sa mga interesado nga amo nang nasangyawan nagtukmod kanamo sa pagbaktas ug 60 kilometros paingon sa siyudad sa Toledo. Naestablisar didto ang regular nga mga panagkatigom, ug sa ngadtongadto daghan ang nabawtismohan. Sa kataposan, natapos ang gubat niadtong 1945. Duha ka tuig sa ulahi, halos siyam ka tuig tapos sa pagbawtismo kanako, nakatambong ako sa akong unang kombensiyon, nga gihimo sa Santa Ana Racetrack sa Manila. Mga 4,200 ang nagtigom alang sa pakigpulong publiko nga “Ang Kalipay sa Tanang Tawo.”

Sa wala pa magsugod ang gubat, diha lamay mga 380 ka Saksi sa Pilipinas, apan pagka-1947, diha nay mga 2,700! Sukad niadto nagpadayon ako sa pagpahimulos sa daghang pribilehiyo sa pag-alagad kang Jehova. Sukad sa 1948 hangtod sa 1950, nag-alagad ako ingong usa ka nagapanawng magtatan-aw sa rehiyon sa Surigao. Sa 1951, giminyoan nako si Natividad Santos, nga maisogong nagsangyaw kauban sa among grupo panahon sa gubat. Tapos sa among pagminyo nag-alagad kami sa nagapanawng buluhaton sa tibuok Mindanao sukad sa 1954 hangtod sa 1972.

Aron mahiduol kami sa among tigulang na nga mga ginikanan ug makatabang kanila, nahimo kaming mga espesyal payunir niadtong 1972. Bisan tuod kaming duha nagpanuigon na ug kapin sa 80 anyos, kami nagpadayon sa pagpayunir, nga nakagugol na, kon tingbon, ug kapin sa 120 ka tuig diha sa bug-os-panahong ministeryo. Pagkadako gayod sa among kalipay sa pagkakita nga miuswag na ngadto sa kapin sa 130,000 ang gidaghanon sa nagamantala sa maayong balita sa Gingharian sa Diyos dinhi sa Pilipinas! Maoy among tinguha nga motabang sa daghan pa sa pagkasabot nga ang Gingharian sa Diyos mao ang bugtong paglaom aron matagamtam ang tinuod nga pakigdait ug kalipay sa ibabaw sa yuta.

[Blurb sa panid 22]

Gidudahan kami nga mga espiya sa Hapon ug busa gisukitsukit kami sa tibuok gabii

[Hulagway sa panid 23]

Niadtong 1963, kauban sa among mga higala sa Isla sa Bohol. Ang akong asawa ug ako mao ang ikaupat ug ikalima gikan sa tuo

[Hulagway sa panid 24]

Uban sa akong asawa karon

[Picture Credit Line sa panid 20]

Background photo: U.S. Signal Corps photo