Makapakurat nga mga Estadistika sa AIDS!

TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA HABAGATANG APRIKA

SI Thembeka maoy 12-anyos nga batang babaye nga nagpuyo sa ilayang balangay sa habagatang bahin sa Aprika. Ang iyang mga ginikanan namatay tungod sa AIDS, ug siya ang nabilin sa pag-atiman sa iyang tulo ka manghod nga babaye nga nagpanuigon ug diyes, sayis, ug kuwatro. “Ang mga batang babaye walay nahot ug nagsalig lamang gayod sa kaayo sa mga silingan . . . alang sa tinapay, sa diyutayng patatas,” nag-ingon ang usa ka tigbalita. Ang letrato sa upat ka nailo nga mga batang babaye gipakita diha sa unang panid sa usa ka mantalaan sa Habagatang Aprika nga nagtaho bahin sa ika-13 nga Internasyonal nga Komperensiya Labot sa Aids, nga gihimo sa miaging Hulyo 2000 sa Durban, Habagatang Aprika.

Giatubang sa minilyong nailo tungod sa AIDS ang kahimtang nga susama nianang kang Thembeka ug sa iyang mga manghod nga babaye. Ang komperensiya naghisgot ug mga paagi sa pagsulbad sa nag-uswag nga krisis sa AIDS, sama sa pag-edukar aron sa pagsanta sa AIDS pinaagi sa paggamit ug mga kondom; ang paggamit sa dili kaayo mahal nga pagtambal sa AIDS, nga mabatonan na karon; ug dugang nga pondong salapi nga magamit aron makamugna ug mga bakuna kontra sa AIDS. Gihisgotan usab ang pagkadaling matakboyan sa mga babaye, ilabina sa mga dalagita.

Ikasubo, ang daghang nailo tungod sa AIDS maoy gipangita sa mga lalaki nga nagtuo nga ang pagpakigsekso sa usa ka ulay maoy tambal sa mga sakit nga gipasa sa pagpakigsekso. Dugang pa, daghang lalaki ang dili makigminyo sa usa ka babaye gawas kon siya manganak una. Busa ang paggamit ug mga kondom maoy babag sa kaminyoon ug sa pagkahimong inahan.

Sa pagkaalaot, daghang dalagita ang walay hibangkaagan sa risgo sa AIDS. Ang mantalaan nga Sowetan sa Habagatang Aprika nagkomento labot sa taho nga gipagawas panahon sa komperensiya sa United Nations Children’s Fund (UNICEF): “Nakaplagan sa surbi sa Unicef nga 51 porsiyento sa mga dalagita nga nagpanuigog 15 ngadto sa 19 sa Habagatang Aprika wala mahibalo nga ang tawong himsog tan-awon mahimong gitakboyan na ug HIV ug magpasa niini ngadto kanila.”

Ang laing hinungdan sa pagkaylap sa AIDS mao ang pag-abuso sa sekso sa mga babaye. Si Ranjeni Munusamy, kinsa mitambong sa komperensiya, nagtaho diha sa Sunday Times sa Johannesburg, Habagatang Aprika: “Ang kapintasan batok sa mga babaye, ang labing makapatugaw nga matang sa gahom sa lalaki, nagpabiling usa ka dakong babag sa pagsanta ug pag-atiman sa HIV. Ang daghang matang niini​—panglugos, pag-unay, pagdagmal sa asawa ug pag-abuso sa sekso​—nagpasabot nga ang pagpakigsekso sagad gipugos, nga maoy hinungdan mismo nga matakdan ug HIV.”

Ang mga estadistika nga giluwatan sa komperensiya maoy makahahadlok, ingon sa gipakita sa nag-uban nga tsart. Matag adlaw gibanabana nga 7,000 ka batan-on ug 1,000 ka masuso ang gitakboyan ug HIV. Sa usa ka tuig lamang, sa 1999, mga 860,000 ka bata sa mga dapit sa habagatan sa Sahara sa Aprika ang nawad-an sa ilang mga magtutudlo tungod sa AIDS.

Sumala sa usa ka surbi nga gipatik sa Medical Research Council sa Habagatang Aprika, 4.2 ka milyong tawo sa Habagatang Aprika ang gitakboyan ug HIV, nga naghawas sa 1 sa matag 10 ka lungsoranon. Mas grabe pa ang kahimtang sa silingang mga nasod. Ang The Natal Witness nagtaho bahin sa banabana nga gihatag sa U.S. Census Bureau: “Sa dili madugay ang mga populasyon sa ubang gihampak-sa-Aids nga mga nasod sa Aprika mosugod pagkunhod samtang minilyon ang mangamatay tungod sa maong sakit, ug ang gidahom nga gitas-on sa kinabuhi sa kataposan sa dekada mous-os ngadto sa 30.”

Ang trahedya sa AIDS maoy dugang pamatuod nga ang katawhan nagkinabuhi na diha sa “makuyaw nga mga panahong lisod sagubangon” nga gitagna sa Bibliya nga mahitabo “sa kataposang mga adlaw.” (2 Timoteo 3:​1-5) Ang mga mahigugmaon sa Pulong sa Diyos, ang Bibliya, nagapanglantaw ngadto sa bug-os ug dumalayong sulbad sa AIDS ug sa tanang ubang mga problema nga naghampak sa katawhan. Sa dili madugay, pulihan sa Gingharian sa Diyos ang pagdumala sa mga kalihokan sa yuta. Sa bag-ong kalibotan sa pagkamatarong, ang kakabos ug ang pagpanglupig mahimong mga butang sa nangagi. (Salmo 72:​12-​14; 2 Pedro 3:13) Hinunoa, ang mga molupyo sa yuta ipasig-uli ngadto sa hingpit nga panglawas, ug walay usa kanila ang moingon: “Ako masakiton.”​—Isaias 33:24.

[Blurb sa panid 14]

Sa tibuok kalibotan adunay mga 13,000,000 ka bata ang nailo tungod sa AIDS

 [Chart/Mapa sa panid 15]

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

GIDAGHANON SA MGA HAMTONG (EDAD 15 ngadto sa 49) NGA MAY HIV/AIDS, SA KATAPOSAN SA 1999

Amerika del Norte 890,000

Caribbeano 350,000

Latin Amerika 1,200,000

Kasadpang Uropa 520,000

Sidlakan ug Sentral nga Uropa 410,000

Amihanang Aprika ug sa Tungang Sidlakan 210,000

Mga Dapit sa Habagatan sa Sahara sa Aprik 23,400,000

Habagatan ug Habagatan-sidlakang Asia 5,400,000

Sidlakang Asia ug sa Pasipiko 530,000

Australia ug New Zealand 15,000

[Credit Line]

Source: UNAIDS

[Graph/Hulagway sa panid 15]

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

PORSIYENTO SA MGA HAMTONG (EDAD 15 ngadto sa 49) NGA MAY HIV/AIDS SA 16 KA NASOD SA APRIKA, SA KATAPOSAN SA 1999

1 Botswana 35.8%

2 Swaziland 25.2

3 Zimbabwe 25.0

4 Lesotho 23.5

5 Zambia 20.0

6 Habagatang Aprika 20.0

7 Namibia 19.5

8 Malawi 16.0

9 Kenya 14.0

10 C.A.R. 14.0

11 Mozambique 13.2

12 Djibouti 11.7

13 Burundi 11.3

14 Rwanda 11.2

15 Côte d’Ivoire 10.7

16 Etiopia 10.6

[Credit Line]

Source: UNAIDS

[Hulagway]

Si Thembeka uban sa iyang mga manghod nga babaye

[Credit Line]

Photo: Brett Eloff