Ang Kahoy nga Makapahunong Kanimo

TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA ECUADOR

SA TUNGATUNGA sa Disyembre ang kapatagan duol sa dagat sa Ecuador wala pa abtig ulan. Uga tan-awon ang katanoman sa kabungtoran tungod sa abog nga mitabon. Ang kalangitan nangitom gumikan sa bagang panganod nga nagpadulom sa adlaw samtang nagdagan ang sakyanan sa grupo sa mga magpapanaw diha sa haywey paingon sa kasadpan sa Dagat Pasipiko. Sa kalit, ang tanang mata nadani sa usa ka kahoy diha sa daplin sa dalan. Ang sakyanan mikalit pagpadaplin. Unsa bang kahoya ang ilang nakit-an?

Usa ka kahoyng guayacan nga naghiting-hiting sa bulak! Ang lakbit nga kahilom natugaw sa singgit: “Pagkanindot! Nakakita ka ba sukad ug sama niana ka hayag nga kolor? Daghan na kog nakitang mga kahoyng namulak ug kolor rosas, morado, pula, o orens, apan kini ang kinanindotag kolor nilang tanan!”

Human mabihag sa pagtan-aw sa maanindot kaayong mga bulak niini nga dalag, sila sa kataposan mipadayon sa pagbiyahe. Wala sila mahibalo nga sinugdanan lamang kadto. Sa unahag diyutay sa dalan, nakakita na usab sila ug laing kahoyng guayacan nga naghiting-hiting sa bulak ug unya diha na poy lain. Morag ang kabungtoran natabonan sa nanglimbukad nga bulak nga dalag ug kolor! Panahon karon sa tinuig nga pagpamulak sa kahoyng guayacan​—panahon diin ang mga lasang nga walay kinabuhi kon tan-awon mapuno sa matahom kaayong pagpasundayag sa kolor.

Apan, ang katahom niining kahoyng mamulak makita usab sa ubang nasod. Gani, kining kahoya maoy lumad sa daghang bahin sa Amerika del Sur ug sa Sentral Amerika. Nailhan usab kini sa mga ngalang sama sa araguanay, guayacan amarillo, golden trumpet, ug trumpet tree, nga nagpunting sa dalag nga trompetag-pormang mga bulak niini. Ang siyentipikanhong ngalan niini maoy Tabebuia chrysantha.

Ang guayacan mopatungha usab ug pinog-granong tabla nga gikan niini ginahimo ang dekalidad nga muwebles sa daghan nang katuigan. Tungod kay minihit kining kahoya ang ubang mga nasod nagpakanaog ug balaod sa pagdili sa pagputol niini. Kining balaora gihimo aron matino nga makapadayon ang mga lumad ug ang mga bisita sa pagkalingaw sa talagsaong katahom niini sa dihang maghiting-hiting sa bulak, bisan sa pipila lang ka adlaw ug kausa lang sa usa ka tuig.

Sa walay duhaduha ang guayacan maoy usa ka buhing pasidungog sa kinahaworang tigbuhat ug arte sa tanan​—ang atong Dakong Maglalalang, ang arkitekto niining matahom kaayong yuta nga atong gipuy-an.