Unsay Mahitabo sa Pagkontrolar sa Armas?

SA DILI pa dugay nga katuigan ang mga gobyerno sa tibuok kalibotan naghisgot ug mga paagi sa pagpukgo sa ilegal nga negosyo sa gagmayng mga armas. Kanang ulohana gihisgotan sa Asembliya Heneral sa Hiniusang Kanasoran. Gihimo ang mga taho, gipahayag ang mga rekomendasyon, ug gisagop ang mga resolusyon. Bisan pa niana, gipakita sa mga kritiko nga ang pagpuntirya lamang sa ilegal nga negosyo nagpasabot nga ang labing dagkong mga negosyanteg armas​—ang mga gobyerno mismo—​makalingkawas sa pagsusi.

Sa pagkatinuod, dili klaro ang kalainan tali sa legal ug ilegal nga negosyo sa mga hinagiban. Daghang hinagiban nga ilegal ang gipamaligya nga legal sa nangagi. Ang mga hinagiban nga sa sinugdan gibaligya ngadto sa mga departamento sa kasundalohan o sa kapolisan subsob nga kawaton ug ibaligya pinaagi sa ilegal nga baligyaan. Dugang pa, dili talagsaon nga ang mga hinagiban ibaligya pag-usab ngadto sa segundaryong dumadawat nga ang unang nagbaligya wala masayod o motugot. Usa ka artikulo diha sa magasing Arms Control Today nag-ingon: “Kinahanglang himoon sa nasyonal nga mga gobyerno ang labaw pa kay sa pagsuportar lamang sa  kusganong opisyal nga aksiyon batok sa ilegal nga negosyo sa gaang mga hinagiban ug susihon ang ilang bahin mismo sa presenteng negosyo sa legal nga mga hinagiban.” Bisan pag gilaoman sa daghan nga sa kadugayan ang mga nasod molihok batok sa negosyo sa gagmayng mga armas, usa ka magsusulat miingon: “Tungod kay ang lima ka permanenteng mga membro sa konseho sa [seguridad sa Hiniusang Kanasoran] lamang mao nay responsable sa kapig 80% sa negosyo sa armas sa kalibotan, kita basin dili angayng magdahom ug aksiyon.”

Nakadugang sa suliran sa pagkontrolar sa sirkulasyon sa gagmayng mga armas ug sa gaang mga hinagiban mao nga ang maong mga hinagiban sayon nga buhaton. Samtang ang paggamag komplikadong  mga hinagiban sama sa mga tangke, mga ayroplano, ug mga bapor de giyera gihimo lamang sa mga usa ka dosenang nasod, kapig 300 ka tiggama diha sa mga 50 ka nasod namuhat karon ug gaang mga hinagiban. Ang daghan ug nagkadaghang tiggamag mga pusil dili lamang magpadako sa mga pondo sa armas sa nasod kondili makapadaghan sa kahigayonan sa pagsuplay ug armas ngadto sa pang-emerhensiyang mga sundalo, mga rebeldeng grupo, ug mga organisasyong kriminal.

Mga Isyu nga Mainitong Gilantugian

Sa pagkakaron, kadaghanan sa atong gihatagag bug-os nga pagtagad nasentro sa paggamit ug gagmayng mga armas diha sa gibungkag-sa-gubat nga mga nasod. Bisan pa niana, ang mga isyu bahin sa pagkontrolar sa pusil mainitong gilantugian diha sa may pagkamalinawon nga mga nasod nga walay naggubatay. Kadtong nagpaluyo sa estriktong mga balaod aron kontrolahon ang pusil nagpatuo nga ang mas daghang pusil moresulta sa mas daghang pagbuno. Sila miergo nga sa Tinipong Bansa, diin ang mga pagkontrolar sa pusil maoy luag ug daghan ang mga pusil, ang porsiyento sa pagbuno maoy taas, apan sa Inglaterra, diin adunay estriktong pagkontrolar sa pusil, ang porsiyento sa pagbuno maoy mubo. Ang mga kontra sa pagkontrolar-sa-pusil nga pamalaod daling motubag nga sa Switzerland ang kadaghanang tawo sayon nga makabaton ug pusil, apan ang mga porsiyento sa pagpatay maoy mubo.

Nga dugang nakapakomplikar sa suliran, ang mga pagtuon nagpaila nga ang Tinipong Bansa adunay mas taas nga porsiyento sa walay-pusil nga pagbuno kay sa katibuk-ang porsiyento sa pagbuno sa daghang nasod sa Uropa. Bisan pa niana, adunay ubang mga nasod nga mas taas ug porsiyento sa walay-pusil nga pagbuno kay sa katibuk-ang porsiyento sa Tinipong Bansa.

Kasagaran na ang paggamit​—ug sayop nga paggamit​—sa mga estadistika aron pagsuportar sa usa ka tinong punto-de-vista. Ug kon bahin sa pagkontrolar sa pusil, mopatim-aw nga alang sa matag argumento, daw adunay katuohan nga kontra-argumento. Komplikado ang mga isyu. Ang mga eksperto kasagarang mouyon, hinunoa, nga daghang hinungdan, gawas pa sa pagpanag-iyag pusil, ang moapektar sa mga porsiyento sa pagpatay ug sa krimen.

Ang gamhanang National Rifle Association sa Tinipong Bansa subsob nag-ingon: “Ang mga pusil dili mopatayg mga tawo; mga tawo ang mopatay.” Sumala sa maong hunahuna, ang usa ka pusil, bisan pag gidisenyo sa pagpatay, sa kaugalingon dili mopatay. Kinahanglang ang usa ka tawo mokablit sa gatilyo, sa tinuyo o aksidente. Siyempre, ang pipila makiglantugi, ang mga pusil mas makapasayon sa pagpatayg mga tawo.

Pagsalsal sa mga Espada Ngadto sa mga Punta sa Daro

Sumala sa Bibliya, ang suliran sa mga tawo nga mopatayg mga tawo dili masulbad pinaagi lamang sa pagkuha sa mga pusil gikan sa mga kamot niadtong desidido sa pagbuno. Ang krimen maoy usa ka katilingbanong suliran, dili lamang kay adunay mabatonang mga hinagiban. Ang matuod nga solusyon naglangkit sa pagbag-o sa mga tinamdan ug kinaiya sa mga tawo mismo. Ang manalagnang si Isaias gidasig sa pagsulat: “[Ang Diyos] magahukom gayod taliwala sa mga nasod ug magatul-id sa mga butang labot sa daghang mga katawhan. Ug ilang pagasalsalon ang ilang mga espada nga mga punta sa daro ug ang ilang mga bangkaw nga mga galab. Usa ka nasod dili mobakyaw sa espada batok sa usa ka nasod, ni makakat-on pa sila sa gubat.”​—Isaias 2:4.

Dili kini imposible ingon sa hunahunaon tingali sa uban. Ang tagna ni Isaias ginatuman karong adlawa taliwala sa matuod nga mga Kristohanon sa tibuok kalibotan. Ang ilang simbolikong pag-usob sa mga hinagiban ngadto sa mga himan sa pakigdait mopabanaag sa halalom nga tinguha sa kahiladman nga pahimut-an ang Diyos ug magkinabuhing makigdaiton sa uban. Sa ngadtongadto, ubos sa Gingharian sa Diyos ang matag usa sa yuta magpuyo diha sa bug-os nga pakigdait ug kasegurohan. (Miqueas 4:​3, 4) Ang mga pusil dili mopatayg mga tawo. Ang mga tawo dili mopatayg mga tawo. Ang mga himan sa pagpatay dili na kapuslan.

[Mga hulagway sa panid 10]

“Ilang pagasalsalon ang ilang mga espada nga mga punta sa daro”