Ang Ngalan sa Diyos Nagpabag-o sa Akong Kinabuhi!

SUMALA SA GIASOY NI SANDY YAZZIE TSOSIE

NANINGKAMOT sa pagtago, kami sa akong manghod nga mga babaye anaa sa ilalom sa katre nga nag-agik-ikay ug naghinampakay sa dihang ang mga Mormon nanuktok sa among pultahan. * Sa dihang gibuksan ko ang pultahan sa kadugayan, sa pagkawalay-pagtahod gisultihan ko sila nga kami maoy mga tradisyonal nga Navajo ug dili buot nga sila makighisgot kanamo bahin sa bisan unsang relihiyon sa mga puti.

Ang among mga ginikanan miadto sa estasyon sa pamatigayon aron mamalit ug mga kinahanglanon. Mobalik sila sa pagsalop sa adlaw. Sa ilang pagbalik ilang nahibaloan nga ako nagbinastos sa mga Mormon. Gitambagan ako nila nga dili na mousab sa pagtratar nga dili-matinahoron kang bisan kinsa. Gitudloan kami nga magmatinahoron ug magmabination sa mga tawo. Nahinumdoman ko pa sa dihang usa ka adlaw niana ang wala damhang bisita miabot. Nagluto ug pagkaon ang akong mga ginikanan sa gawas. Maabiabihon nilang gidapit ang mga bisita nga maoy unang mokaon, ug dayon mosunod kami.

Kinabuhi sa Reserbasyon

Nagpuyo kami sa Howell Mesa, Arizona, siyam ka milya sa amihanan-kasadpan sa Hopi Indian Reservation, nga halayo kaayo sa naghuot nga siyudad ug mga lungsod. Nahimutang kini sa habagatan-kasadpan sa Tinipong Bansa, diin adunay nindot kaayong talan-awon sa desyerto, nga gisal-otan sa talagsaong porma sa pula nga mga batong sandstone. Adunay daghang mesa​—tag-as, titip nga kapatagan sa ibabaw. Gikan niini makita ang among mga karnero nga nanibsib lima ka milya ang gilay-on. Nagustohan gayod nako ang kalinaw niining nasora, ang akong pinuy-anang yuta!

Sa hayskul pa ako, nasuod kaayo ko sa akong mga ig-agaw nga nagpaluyo kaniadto sa American Indian Movement (AIM). * Magarbohon kaayo ko ingong usa ka Nitibong Amerikano ug gipahayag ko ang akong mga opinyon batok sa mga puti bahin sa mga dekada sa pagdaogdaog, nga akong gituohan nga gipahinabo sa Bureau of Indian Affairs (BIA). Dili sama sa akong mga ig-agaw, wala nako ipakita sa publiko ang akong pagdumot. Gitago ko kana sa akong kasingkasing. Kana ang nag-agak kanako sa pagdumot kang bisan kinsa nga nagbaton ug Bibliya.

Nangatarongan ako nga ang Bibliya maoy hinungdan nga ang mga puti nakabaton ug gahom sa pagkuha sa among yuta ug mga katungod ug among kagawasan sa paghimo sa among sagradong mga seremonyas! Gipalsipikar pa gani nako ang pirma sa akong amahan aron dili makapakigbahin sa relihiyosong mga seremonyas sa Protestante ug Katoliko sa dihang gipugos kami nga mosimba sa nagtungha pa ako sa eskuylahang may dormitoryo. Kadto nga mga eskuylahan gituyo aron dawaton kami sa komunidad ug kalimtan namo ang among Indian nga tradisyon. Wala gani kami tugoti nga mosulti sa among kaugalingong pinulongan!

Hilabihan ang among pagtahod sa kinaiyahan ug sa among kalikopan. Matag buntag kami  moatubang sa sidlakan, mag-ampo, ug magpasalamat pinaagi sa pagsabwag sa sagradong malo sa mais. * Mao kini ang akong pormal nga pagbansay sa pagsimba sumala sa paaging Navajo, ug mapasigarbohon kong gidawat kini nga tibuok-kasingkasing. Wala ako madani sa ideya sa Kakristiyanohan bahin sa pag-adto sa langit, ni mituo ako sa kalayonhong pagsakit sa impiyerno. Gitinguha ko pag-ayo nga mabuhi sa yuta.

Panahon sa mga bakasyon sa eskuylahan, nasinati ko ang pagkasuod sa among pamilya. Ang paghinlo sa hogan​—puy-anan namong mga Navajo​—paghabol, ug pag-atiman sa mga karnero mao ang akong adlaw-adlawng rutina. Kaming mga Navajo nahimong mga magbalantay sa karnero sulod na sa kasiglohan. Matag higayon nga akong hinloan ang among hogan (tan-awa ang hulagway sa ubos), namatikdan ko ang usa ka gamayng pulang libro nga naundan sa basahon sa Bibliya sa Mga Salmo ug pipila ka basahon sa “Bag-ong Tugon.” Gipatidpatiran ko lang kini, nga wala gayod maghunahuna sa kaundan ug kahulogan niini. Apan wala ko gayod kini ilabay.

Pagminyo​—Ilusyon ug Kahigawad

Human mograduwar sa hayskul, nagplano ako nga moeskuyla sa eskuylahang nagtudlog mga kahanas sa Albuquerque, New Mexico. Apan, nahimamat ko ang lalaki nga nahimo nakong bana sa ulahi una pa ako migikan. Mibalik ako sa reserbasyon sa mga Navajo, nga among gitawag nga Rez, aron magminyo. Ang akong mga ginikanan naminyo sulod na sa daghang tuig. Buot kong subayon ang ilang mga tunob, busa ako nagminyo. Nagustohan ko ang pag-atiman ug panimalay ug nalipay sa among pamilyahanong kinabuhi, ilabina sa dihang natawo ang among anak nga lalaki, si Lionel. Ang akong bana ug ako malipayon kaayo​—hangtod usa ka adlaw niana nadungog ko ang makapasubo nga balita!

May laing babaye ang akong bana! Gigun-ob sa iyang pagkamaluibon ang among kaminyoon. Gibati ko ang tumang emosyonal nga kasubo ug nahimong madinumtanon kaayo kaniya. Buot kong manimalos! Apan samtang gilantugian namo sa among kaso sa diborsiyo ang bahin sa among anak ug pinansiyal nga sustento, ako masulub-on gayod, nga mibating walay-pulos ug nawad-ag paglaom. Midagan akog milyamilya aron lang mahupayan gikan sa akong kaguol. Dali ra akong mohilak ug nawad-ag gana nga mokaon. Gibati ko nga bug-os nag-inusara.

Pipila ka panahon sa ulahi, nakigrelasyon ako sa usa ka lalaki nga sama usab kanakog problema sa kaminyoon. Gisakitan kami pareho. Gipakita niya kanako ang pagbati sa isigkaingon ug gitagana ang emosyonal nga pagpaluyo nga akong gikinahanglan. Gisulti ko kaniya ang kinahiladman sa akong mga hunahuna ug mga pagbati bahin sa kinabuhi. Naminaw siya, nga gipakita kanako nga siya nagtagad. Nagplano mi nga magminyo.

Dayon akong nakaplagan nga siya usab diay dili-maunongon! Bisan pag kadto malisod ug masakit, gibugto ko ang among relasyon. Gibati kong sinalikway ug naguol pag-ayo. Naglagot ko pag-ayo, mapanimaslon, ug buot maghikog. Duha ka higayon nga ako misulay sa paghikog. Buot ko nang mamatay.

 Akong Unang Ideya Bahin sa Matuod nga Diyos

Daghang luha ang miagay kanako samtang nag-ampo ngadto sa usa ka Diyos nga wala nako hiilhi. Apan, ako nakiling sa pagtuo nga dunay usa ka Supremong Persona nga milalang sa kahibulongang uniberso. Napukaw ang akong pagkamausisahon sa matahom nga mga pagsalop sa adlaw ug namalandong kon unsa ka kahibulongan ang maong Persona nga nagtugot kanato nga mapahimuslan kining maong mga katingalahan. Anam-anam kong gihigugma ang maong persona nga wala nako hiilhi. Misugod ako sa pag-ingon kaniya: “Diyos, kon tinuod ka gayong naglungtad, tabangi ako, tultoli ako, ug lipaya ako pag-usab.”

Kasamtangan, ang akong pamilya nabalaka, ilabina ang akong amahan. Misuhol ug tambalan ang akong mga ginikanan sa pag-ayo kanako. Miingon ang akong amahan nga ang maayong tambalan dili gayod mosulti kon pilay ibayad kaniya, ug iyang tumanon kon unsay iyang gisulti. Aron pahimut-an ang akong mga ginikanan, miapil ako sa relihiyosong mga seremonyas sa Navajo Blessing Way.

Migugol ako ug daghang adlaw nga nagpalain diha sa sulod sa hogan nga radyo lamang ang anaa sa kiliran sa akong higdaanan. Nasilag ako nga naminaw sa pagpanghusga sa klerigo tungod kay wala nako dawata si Jesus diha sa akong kasingkasing. Naglagot gayod ako! Dili na nako madawat ang relihiyon sa mga puti ug bisan ang akong kaugalingong relihiyon! Nakadesisyon ako nga pangitaon ang Diyos sa akong kaugalingong paagi.

Panahon sa akong pagpalain namatikdan ko pag-usab kanang gamayng pulang libro. Akong nadiskobrehan nga kini maoy bahin sa Bibliya. Pinaagi sa pagbasa sa Mga Salmo, akong nahibaloan ang bahin sa mga pag-antos ug kagul-anan ni Haring David, ug ako nahupayan. (Salmo 38:​1-​22; 51:​1-​19) Bisan pa niana, tungod sa akong garbo, dihadiha gisalikway nako ang tanan nakong nabasa. Dili nako madawat ang relihiyon sa mga puti.

Bisan pa sa akong kagul-anan, naatiman ko gihapon pag-ayo ang akong anak nga lalaki. Nahimo ko siyang tuboran sa pagdasig. Misugod ako sa pagtan-awg relihiyosong mga programa sa TV nga nagtanyag ug mga pag-ampo. Akong gipunit ang telepono ug desperadong mitawag sa numerong 800 aron mangayog tabang. Gibundak nako ang telepono sa dihang giingnan ako nga kinahanglan akong modonar ug $50 o $100!

Ang mga husay sa korte sa pagdiborsiyo nakapasubo kanako, ilabina sa dihang nakita ko ang akong bana nga namakak ngadto sa huwes sa tribo. Dugayng naaprobahan ang among pagdiborsiyo tungod sa mga panagbangi kon kinsay moatiman sa among anak. Apan ako ang midaog. Sa hilom nga paagi, mahigugmaong gipaluyohan ako sa akong amahan panahon sa mga husay. Nakita niyang gisakitan ako pag-ayo.

Akong Unang Kontak sa mga Saksi

Nakahukom ako nga magkinabuhi nga dili mabalaka sa ugma. Sa usa ka okasyon akong namatikdan ang usa ka pamilyang Navajo nga nakig-estorya sa akong mga silingan. Dili ko kapugngan ang pagpaniid kanila. Gihimo sa mga bisita ang usa ka matang sa balay-balay nga buluhaton. Miduaw usab sila sa akong balay. Si Sandra, usa ka Navajo, nagpaila sa iyang kaugalingon ingong usa sa mga Saksi ni Jehova. Ang ngalang Jehova nakabihag sa akong pagtagad nga labaw kay sa bisan unsang ubang butang. Ako miingon: “Kinsa si Jehova? Bag-o gayod kamo nga relihiyon. Nganong wala itudlo kanako sa simbahan ang ngalan sa Diyos?”

Mabinationg gibuksan niya ang iyang Bibliya sa Salmo 83:​18, nga nag-ingon: “Aron ang katawhan makaila nga ikaw, kansang ngalan mao si Jehova, ikaw lamang ang Labing Hataas ibabaw sa tibuok nga yuta.” Gisaysay niya nga ang Diyos adunay personal nga ngalan ug nga ang iyang Anak, si Jesu-Kristo, maoy saksi alang kang Jehova. Mitanyag siya nga tudloan ako bahin kang Jehova ug kang Jesus ug gibilin kanako ang librong Ang Kamatuoran nga Motultol sa Kinabuhing Dayon. * Sa pagkamahinamon, ako miingon: “Oo. Buot kong sulayan kining bag-o nga relihiyon!”

Natapos nako pagbasa ang libro sa tibuok gabii. Ang mga kaundan niini maoy bag-o ug lahi. Gisaysay niini nga ang kinabuhi adunay katuyoan, ug kini ang akong gikinahanglan aron ipasig-uli ang akong interes sa kinabuhi. Misugod ako pagtuon sa Bibliya, ug sa akong kalipay, daghan sa akong mga pangutana ang natubag gikan sa Bibliya. Gituohan ko ang tanan kong nakat-onan. Makataronganon kini, ug mao gayod kini ang kamatuoran!

Gisugdan kong itudlo kang Lionel ang kamatuoran sa Bibliya sa dihang siya sayis anyos pa lamang. Nag-ampo kami nga magkauban. Nagdinasigay kami sa usag usa sa paghunahunang si Jehova nagtagad ug nga gikinahanglan namong mosalig kaniya. Usahay nawad-an akog kalig-on sa pagsagubang sa mga problema. Apan, ang iyang gagmayng mga bukton nga migakos kanako, uban  sa masaligon ug makapadasig nga mga pulong, “Ayaw paghilak, Mama, si Jehova moatiman kanato,” nakatabang ug dako sa situwasyon. Pagkadakong kahupayan kana alang kanako ug naghatag kanakog determinasyon sa pagpadayon sa pagtuon sa Bibliya! Miampo ako kanunay alang sa paggiya.

Ang Epekto sa Kristohanong mga Tigom

Ang among pagpabili kang Jehova nagdasig kanamo sa pagbiyahe ug 240 kilometros idabuwelta aron makatambong sa mga tigom sa mga Saksi ni Jehova sa Tuba City. Motambong kami kaduha sa usa ka semana panahon sa ting-init ug tibuok adlaw sa Dominggo panahon sa tingtugnaw nga mga bulan tungod sa dili-maayong panahon. Sa usa ka okasyon sa dihang nadaot ang among sakyanan, nangangkas kami paingon sa Kingdom Hall. Makalapoy ang dugay nga biyahe, apan ang komento ni Lionel nga dili gayod namo sayloan ang tigom gawas kon kami himalatyon na nagsilsil kanako sa kahinungdanon nga dili ibalewala ang espirituwal nga mga instruksiyon gikan kang Jehova.

Diha sa mga tigom makahilak dayon ako sa dihang among giawit ang mga awit sa Gingharian nga nagpasiugda sa pagkinabuhi sa walay kataposan nga wala nay mga kagul-anan sa kinabuhi. Nakakuha akog kahupayan ug pagdasig gikan sa mga Saksi ni Jehova. Ilang gisubay ang dalan sa pagkamaabiabihon pinaagi sa pagdapit kanamo sa ilang mga balay alang sa paniudto ug mga meryenda, ug moapil kami sa ilang mga pagtuon sa Bibliya sa pamilya. Nagpakita silag interes ug naminaw kanamo. Ang mga ansiyano ilabinang nakatabang sa pagpakitag empatiya kanamo ug nagpalig-on sa among pagtuo nga si Jehova nga Diyos nagtagad. Malipayon ako sa pagkabaton ug tinuod nga mga higala. Makapadasig sila ug mohilak pa gani uban kanako sa dihang bation ko nga ako dili na makapadayon.​—Mateo 11:28-30.

Duha ka Dagkong mga Desisyon

Sa panahong mibati ako nga kontento na sa mga tagana ni Jehova, ang akong hinigugma mibalik aron makig-uli. Gihigugma ko gihapon siya ug dili ako makadumili sa iyang mga pangamuyo. Nagplano kaming magminyo. Abi nakog ang kamatuoran magpabag-o kaniya. Kadto ang kinadak-ang sayop sa akong kinabuhi! Dili ako malipayon. Gihasol ako pag-ayo sa akong tanlag. Sa akong kaguol, dili niya gusto ang kamatuoran.

Misugid ako sa usa sa mga ansiyano. Nangatarongan siya kanako gikan sa Kasulatan ug miampo uban kanako bahin sa akong desisyon. Mihinapos ako nga dili gayod ipahinabo ni Jehova nga ako maguol o masakitan kondili ipahinabo kana sa dili-hingpit nga mga tawo, bisan pag mahal kaayo nato sila. Sa pagkatinuod, akong nakat-onan nga walay kasegurohan ang pagpuyopuyo lamang. Mihimo akog desisyon. Dili gayod sayon ug masakit ang pagtapos niini nga relasyon. Bisan pag ako mag-antos sa pinansiyal, gikinahanglan kong mosalig kang Jehova uban sa tibuok kong kasingkasing.

Gihigugma ko si Jehova ug mihukom sa pag-alagad kaniya. Sa Mayo 19, 1984, akong gipasimbolohan ang pagpahinungod sa akong kinabuhi kang Jehova nga Diyos pinaagi sa bawtismo sa tubig. Ang akong anak nga lalaki, si Lionel, bawtismado na usab nga Saksi ni Jehova. Nakaagom kami ug daghang paglutos gikan sa akong pamilya ug sa akong bana kanhi, apan kami padayong nagsalig kang Jehova. Wala kami mahigawad. Mikalma ang akong pamilya ug midawat sa among bag-ong paagi sa kinabuhi human sa 11 ka dugayng katuigan.

Gihigugma ko sila pag-ayo, ug ang buot ko gayod kanila mao nga mokat-on sila bahin kang Jehova aron magmalipayon usab sila. Maisogong gidepensahan ako sa akong amahan, nga abi niyag nawala na ako kaniya tungod sa depresyon ug paghikog. Kontento na siya nga makita akong malipayon na usab. Akong nakaplagan nga ang pag-ampo kang Jehova, pagtambong sa mga tigom sa mga Saksi ni Jehova, ug pagpadapat sa Pulong sa Diyos maoy hinungdanon sa pag-alim sa emosyon.

Paglaom sa Umaabot

Gipaabot ko ang panahon sa dihang ang tanang lama sa pag-antos, pagkadili-hingpit, kabakakan,  ug pagdumot bug-os nga mahanaw. Gihanduraw ko ang among yutang Navajo nga malamboon nga may hilabihan ka daghang pananom, lakip ang mga kahoyng peach ug apricot nga nagtubo dinhi kanhi. Nakita ko ang kalipay sa lainlaing mga tribo nga nakigbahin sa paghimo sa ilang umaw nga pinuy-anang yuta ngadto sa usa ka matahom nga paraiso sa tabang sa mga suba ug ulan. Gihanduraw ko nga among ipaambit ang yuta sa among mga silingang Hopi ug ubang mga tribo inay kay mahimong mga kaindig sama sa among kahimtang sa dili pa dugayng kasaysayan. Nakita ko na karon kon sa unsang paagi ang Pulong sa Diyos naghiusa sa tanang rasa, tribo, ug banay. Sa umaabot makita ko ang mga pamilya ug mga higala nga mahiusa sa ilang mga minahal nga namatay pinaagi sa pagkabanhaw. Panahon unya kana sa dakong kalipay nga may paglaom nga mabuhing walay kataposan. Dili ko gayod mahanduraw nga adunay usa nga dili buot mokat-on niining kahibulongang palaaboton.

Teokratikanhong Pag-uswag sa Yuta sa mga Navajo

Makapalipayng makita ang usa ka Kingdom Hall sa Tuba City ug sa paglantaw sa pag-uswag sa upat ka kongregasyon diha sa mga reserbasyon sa Navajo ug Hopi *​—ang Chinle, Kayenta, Tuba City, ug Keams Canyon. Sa una kong pagpalista sa Tunghaan sa Teokratikanhong Ministeryo sa 1983, nanghanduraw lamang ako nga usa ka adlaw niana dumalahon kini sa pinulongang Navajo. Dili na kini bunga sa akong panghanduraw. Sukad sa 1998, ang tunghaan ginadumala na sa pinulongang Navajo.

Ang pagsulti sa uban nga ang Diyos adunay personal nga ngalan nagdalag walay kataposang mga panalangin. Kay nakabasa ug nakapaambit sa makapalig-on-sa-pagtuo nga mga pahayag diha sa among kaugalingong pinulongan nga makaplagan sa mga brosyur nga Nihookáá’gi Hooláágóó liná Bahózhoóodoo! (Tagamtama ang Kinabuhi sa Yuta sa Walay Kataposan!), Ha’át’fíísh éí God Nihá yee Hool’a’? (Unsay Gikinahanglan sa Diyos Kanato?), ug ang kinabag-ohang Ni Éí God Bik’is Dííleelgo Át’é! (Ikaw Mahimong Higala sa Diyos!) dili gayod matukib ang akong kalipay tungod niini. Mapasalamaton ako sa matinumanon ug maalamong ulipon nga matang sa pagpanguna niining buluhaton sa edukasyon sa Bibliya aron ang tanang nasod ug tribo ug pinulongan makabaton ug kaayohan, lakip ang mga molupyo sa Navajo, ang Diné.​—Mateo 24:45-​47.

Nagtrabaho ako nga bug-os-panahon aron suportahan ang akong kaugalingon apan regular akong nag-oksilyare payunir. Gipabilhan ko ang akong pagkatagsaanon ug nagtinguha sa pag-alagad kang Jehova nga walay mga kabaldahan. Matagbawon ug malipayon ako sa pagsulti sa akong katagilungsod ug sa uban, ilabina niadtong nawad-an sa paglaom, nga “si Jehova haduol niadtong mga dugmok ug kasingkasing; ug siya magaluwas niadtong mga nahugno sa espiritu.”​—Salmo 34:18.

Wala na ako mobating ang Bibliya maoy iya sa relihiyon sa mga puti. Ang Pulong sa Diyos, ang Bibliya, maoy alang sa tanan nga nagtinguha sa pagkat-on ug pagpadapat niana. Sa dihang moduaw kanimo ang mga Saksi ni Jehova, tugoti silang ipakita kanimo kon sa unsang paagi mahimo kang tinuod nga malipayon. Magdala sila kanimo sa maayong balita bahin sa ngalan sa Diyos, si Jehova, ang ngalan nga nakapabag-o sa akong kinabuhi! “Aoo,’ Diyin God bízhi’ Jiihóvah wolyé.” (“Oo, ang ngalan sa Diyos maoy Jehova.”)

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 21]

Usa ka naandang hogan sa Navajo

[Hulagway sa panid 21]

Uban sa akong anak, si Lionel

[Hulagway sa panid 23]

Uban sa mga higalang Ruso diha sa internasyonal nga kombensiyon sa Moscow sa 1993

[Hulagway sa panid 24]

Uban sa akong espirituwal nga pamilya sa Kayenta Congregation, Arizona