Ang Hunahuna sa Bibliya

Gitugotan ba sa Diyos ang Pagnegosyog Ulipon?

ANG dagtom nagkadusingot nga mga lawas nga nagtikuko, nagsaguyod pagsaka sa mga damyo nga nagpas-an sa bug-at ug dagko kaayong mga bantal sa gapas. Ang way-kaluoy nga mga kapatas nagpugos kanila sa pagtrabaho ginamit ang mga latigo nga hinimo sa panit nga wala pa matina. Ang nagtiyabaw nga mga bata gipanglabnot gikan sa mga bukton sa naghilak nga mga inahan ug gipamaligya ngadto sa nakapuhal panahon sa subasta. Lagmit mao kini ang makalilisang, mapintas nga mga hulagway nga mosantop sa hunahuna sa dihang maghunahuna ka bahin sa pagpangulipon.

Sa kaatbang, gikaingon nga daghang negosyanteg ulipon ug mga tag-iyag ulipon ang relihiyoso kaayo nga mga tawo. Ang historyano nga si James Walvin misulat: “Dihay gatosan nga ingon nianang mga tawhana, mga taga-Uropa ug mga Amerikano, kinsa nagdayeg sa Ginoo tungod sa iyang panalangin, nagpasalamat tungod sa dakog-ganansiya ug luwas nga pamatigayon sa Aprika samtang gipalawig nila ang ilang mga barko sa ulipon latas sa kadagatan ug padulong sa Bag-ong Kalibotan.”

Ang ubang mga tawo nangangkon pa gani nga gitugotan sa Diyos ang pagnegosyog ulipon. Pananglitan, sa usa ka pakigpulong ngadto sa General Conference of the Methodist Protestant Church sa 1842, si Alexander McCaine nag-ingon nga ang institusyon sa pagpangulipon “giordinahan sa Diyos mismo.” Husto ba si McCaine? Giuyonan ba sa Diyos ang pagpangidnap ug pagpanglugos sa mga babaye, ang walay-kaluoy nga pagbulagbulag sa mga pamilya, ug ang mapintas nga mga paglatigo nga maoy kinaiyanhong bahin sa pagnegosyog ulipon sa adlaw ni McCaine? Ug komosta ang milyonmilyon nga napugos sa pagkinabuhi ug pagtrabaho ingong mga ulipon ilalom sa mapintas nga mga kahimtang karon? Gitugotan ba sa Diyos kanang dili-makitawhanong pagtratar?

Pagpangulipon ug ang mga Israelinhon

Ang Bibliya nag-ingon nga “ang tawo nagmando sa tawo alang sa iyang kadaotan.” (Ecclesiastes 8:9) Tingali kini maoy dayag kaayo diha sa madaogdaogong mga matang sa pagpangulipon nga gilaraw sa tawo. Si Jehova nga Diyos nagpakabana sa pag-antos nga naagoman tungod sa pagpangulipon.

Pananglitan, tagda ang usa ka situwasyon nga mitungha diha sa mga Israelinhon. Giingnan kita sa Bibliya nga “gipapait [sa mga Ehiptohanon] ang ilang kinabuhi pinaagi sa mabug-at nga pag-ulipon diha sa pagbuhat sa pangpalitada nga yutang-kulonon ug sa mga tisa ug sa tanang matang sa pag-ulipon diha sa uma, oo, sa tanang matang sa pag-ulipon diin ilang gigamit sila ingong mga ulipon ubos sa malupigong pagmando.” Ang mga Israelinhon “nagpadayon sa pagpanghupaw tungod sa pagkaulipon ug nagtuaw sa pagmulo, ug ang ilang pagtuaw alang sa tabang  nagpadayon sa pagdangat ngadto sa matuod nga Diyos.” Wala ba magpakabana si Jehova sa ilang gidangatan? Sa kasukwahi, “gidungog sa Diyos ang ilang pag-agulo ug nahinumdom ang Diyos sa iyang pakigsaad kang Abraham, Isaac ug Jacob.” Dugang pa, giingnan ni Jehova ang iyang katawhan: “Ako tinong magpagawas kaninyo gikan sa ilalom sa mga pabug-at sa mga Ehiptohanon ug magluwas kaninyo gikan sa ilang pag-ulipon.”​—Exodo 1:14; 2:​23, 24; 6:6-8.

Klaro nga wala mouyon si Jehova nga ang ‘tawo momando sa tawo’ pinaagi sa maabusohong pagpangulipon. Apan dili ba gitugot man sa Diyos sa ulahi ang pagpangulipon taliwala sa iyang katawhan? Oo, gitugot niya kana. Apan, ang pagpangulipon nga naglungtad sa Israel dako kaayog kalainan sa malupigong mga matang sa pagpangulipon nga naglungtad latas sa kasaysayan.

Ang Balaod sa Diyos nag-ingon nga ang pagpangidnap ug pagbaligyag tawo silotan ug kamatayon. Dugang pa, si Jehova naghatag ug mga lagda aron sa pagpanalipod sa mga ulipon. Pananglitan, ang usa ka ulipon nga nabaldado tungod sa iyang agalon pagahatagag kagawasan. Kon mamatay ang usa ka ulipon tungod kay gibunalan sa iyang agalon, ang agalon mahimong silotan ug kamatayon. Ang mga babayeng mabihag puwedeng mahimo nga mga ulipon, o puwedeng pangasaw-on. Apan dili sila gamiton alang lamang sa seksuwal nga katagbawan. Ang diwa sa Balaod lagmit gayod nga nagtultol sa matarong-ug-kasingkasing nga mga Israelinhon sa pagtratar sa mga ulipon uban ang pagtahod ug kalulot, nga daw sila maoy sinuholang mga mamumuo.​—Exodo 20:10; 21:​12, 16, 26, 27; Levitico 22:​10, 11; Deuteronomio 21:10-14.

Ang ubang mga Hudiyo miboluntaryo pagpaulipon sa ilang isigka-Hudiyo aron makabayad sa mga utang. Kining maong batasan nagluwas sa mga tawo gikan sa pagkalunos ug sa pagkatinuod nagtugot sa daghan nga makalingkawas sa kakabos. Dugang pa, sa pipila ka hinungdanong yugto sa Hudiyohanong kalendaryo, ang mga ulipon pagabuhian kon gusto nila. * (Exodo 21:2; Levitico 25:10; Deuteronomio 15:12) Nagkomento bahin niining mga balaora mahitungod sa mga ulipon, ang Hudiyong eskolar nga si Moses Mielziner nag-ingon nga ang usa ka “ulipon kanunay gayong lantawon ingong usa ka tawo, siya giisip ingong persona nga adunay pipila ka kinaiyanhong tawhanon nga mga katungod, nga bisan gani ang agalon walay katungod sa pagpanghilabot niana.” Pagkadakog kalainan niini sa maabusohong mga sistema sa pagpangulipon nga nagdaot sa mga talaan sa kasaysayan!

Pagpangulipon ug ang mga Kristohanon

Ang pagpangulipon maoy bahin sa ekonomikanhong sistema sa Romanhong Imperyo, nga ilalom niana nagkinabuhi ang unang-siglo nga mga Kristohanon. Busa, ang pipila ka Kristohanon maoy mga ulipon, ug ang uban may mga ulipon. (1 Corinto 7:​21, 22) Apan nagpasabot ba kini nga ang mga tinun-an ni Jesus maoy maabusohong mga tag-iyag ulipon? Wala gayod! Bisag unsay gitugot sa Romanhong balaod, makasalig kita nga ang mga Kristohanon wala magmaltratar niadtong nailalom sa ilang awtoridad. Gidasig gani ni apostol Pablo si Filemon sa pagtratar sa iyang ulipon nga si Onesimo, kinsa nahimong Kristohanon, ingong “usa ka igsoon.” *​—Filemon 10-17.

Ang Bibliya wala maghatag ug timailhan nga ang pagpangulipon sa mga tawo sa ubang mga tawo maoy bahin sa orihinal nga katuyoan sa Diyos alang sa katawhan. Dugang pa, walay mga tagna sa Bibliya nga nagpasumbingay nga ang mga tawo manag-iya sa ilang mga isigkatawo pinaagi sa pagpangulipon didto sa bag-ong kalibotan sa Diyos. Hinunoa, nianang umaabot nga Paraiso, ang mga matarong “manglingkod, ang tagsatagsa ilalom sa iyang paras ug ilalom sa iyang kahoyng igos, ug walay usa nga magpakurog kanila.”​—Miqueas 4:4.

Klaro nga ang Bibliya wala magtugot sa bisan unsang matang sa pagmaltratar sa uban. Sa kasukwahi, nagdasig kini ug pagtahod ug kaangayan taliwala sa mga tawo. (Buhat 10:​34, 35) Nagtambag kini sa mga tawo sa pagtratar sa uban sa paagi nga buot nilang trataron sila. (Lucas 6:31) Lain pa, ang Bibliya nagdasig sa mga Kristohanon nga mapainubsanong isipon ang uban ingong labaw, bisan unsay ilang kahimtang sa katilingban. (Filipos 2:3) Kining mga prinsipyoha wala gayod mahiuyon sa maabusohong mga matang sa pagpangulipon nga gibuhat sa daghang nasod, ilabina sa di pa dugayng mga siglo.

[Mga footnote]