Mga Kameo sa Italya—Mga Obra Maestra sa Gagmayng Hulad

TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA ITALYA

kami sa Torre del Greco, sa Luok sa Naples, aron makita ang paghimo sa usa sa ginama-sa-kamot nga mga butang sa arte nga kasagaran niining dapita sa Italya. Ang gipasabot namo mao ang mga kameo​—alahas nga gikulit gikan sa mga kinhason. Nagplano ming duawon ang usa sa daghang gam-anan ug kameo sa maong lungsod, apan sa dili pa mi mosugod, tingali gusto nimong mahibalo ug diyutay bahin sa mga kameo ug sa hataas nga kasaysayan niini.

ANG mga kameo maoy mga mutya, gahing mga bato, o mga kinhason nga gikulit nga pinabulto. Ang agate, onyx, sardonyx, ug pipila ka kinhason nga conch maoy ilabinang angayan niining matanga sa trabaho, tungod kay ang mga lut-od sa lainlaing mga kolor niini maoy magpaposible nga makab-ot ang maanindot nga kalainan. Ang teknik nga gigamit giingon nga sama nianang sa pinabulto nga mga eskultora apan sa gamayng hulad.

Daghang kameo nga ginama sa gahi o mahalong mga bato ang nagpabilin gihapon karon sukad pa sa Persianhon ug Grego-Romanhong kapanahonan, nga nagpamatuod sa pagkapopular niini sa karaang panahon. Ang kinhason nga mga kameo maoy mas bag-o. Ang tipay gigamit sa paggama ug mga kameo sa Pransiya, Alemanya, ug Flanders panahon sa ika-14 ug ika-15 nga mga siglo. Ang karaang mga butang nga gama sa kinhason daw gipabilhan pag-ayo sa mga adunahan ug mga makinaadmanon diha sa mga palasyo sa Pransiya. Ang mga panaw sa pagdiskobre nga gihimo niadtong mga tuiga mitultol sa pagsulod ngadto sa Uropa sa talagsaon ug lahi nga mga materyales​—higanteng mga kabhang sa pawikan, garing nga mga tango sa narwhal, jade, amber, ug dili-komon nga mga kinhason. Nakapukaw kini sa interes sa pagtuon sa kinaiyanhong mga butang  ug nakapalihok sa handurawan sa hanas nga mga artesano, alahero, ug mga tigkulit. Lagmit panahon sa ika-16 nga siglo, ang mga kinhason nga conch sa mga pamilyang Cassidae ug Cypraeidae nakaplagan nga ilabinang angayan alang sa pagkulit ug kameo.

Nahitabo sa gitawag ug neoclassic nga yugto ang paghibalik sa interes sa karaang arte, ug panahon sa ika-18 nga siglo, ang paggamag kinhason nga mga kameo milambo, bisan pag gisaway kini sa uban ingong mga imitasyon tungod sa ubos nga bili sa kinhason kon itandi nianang sa mga mutya. Sukad niadto ang gidaghanon sa mga sentro nga naggamag mga kameo mius-os. Ang maong arte nagpabilin karon diha sa duha ka lungsod​—sa Idar-Oberstein, Alemanya, nga nag-espesyalisar sa ginama-sa-makina nga mga agate, ug sa Torre del Greco, Italya, diin ang kinhason nga mga kameo padayong gigama nga kinamot.

Karon nga duna na kitay diyutayng nahibaloan bahin niini, tana, tan-awon nato kon sa unsang paagi gihimo ang modernong kinhason nga mga kameo.

Sa Gam-anan ug Kameo

Ang gam-anan nga atong duawon nahimutang sa usa ka sigpit nga dalan sa sentro sa Torre del Greco. Ang lamesa sa artesano nagkalamukat sa mga hiramenta ug mga kameo nga anaa sa lainlaing hugna sa pagkatapos. Nahingangha kami sa katahom sa kameo nga hapit na niyang matapos​—usa ka komplikadong talan-awon sa banika nga adunay ubay-ubayng mga pigura.

Ang mga kinhason nga gigamit sa paggamag mga kameo naggikan sa Bahamas maingon man sa mga dapit sa Caribbeano ug  sa katubigan duol sa Sidlakang Aprika. Ang lainlaing matang sa kinhason magpatunghag lainlaing dekolor nga mga kameo. Pananglitan, kadtong gikulit diha sa Cassis madagascariensis (kasagarang gitawag ug sardonyx nga kinhason) adunay puti nga disenyo diha sa lugom-brawon nga likod; kadtong sa Cypraecassis rufa (carnelian nga kinhason) adunay kolor nga pus-aw ug lugom nga pulapulang-brawon. Ang labing bililhon mao kadtong adunay dakong kalainan sa kolor.

Ang unang lakang mao ang pagtabas sa tasa-tasa​—ang parte sa kinhason nga gamiton​—ginamit ang gipabugnaw-sa-tubig nga linginong sulab. Ang mga porma sa mga kameo nga himoon, nga kasagarang pormag-itlog o lingin, idrowing diha sa sulod nga bahin sa tasa-tasa, nga tabason dayon ngadto sa mas gagmay, daghag-anggulo nga mga piraso. Kasagaran usa lang ka dako ug duha ka mas gagmayng mga kameo ang mahimo gikan sa kasarangang kinhason. Ang nabansay nga mata kinahanglang makaila sa potensiyal sa matag kinhason, sa ato pa, kon sa unsang paagi kini tabason. Pananglitan, ang tulo ka tuybo sa gawas nga bahin sa usa ka kinhason posibleng mahimong kulitan ug tulo ka pigura. Sa dihang matabas na, pormahon ang matag kinhason sumala sa gitinguhang porma pinaagi sa paggamit ug usa ka grinding wheel. Dayon ipapilit kini sa usa ka mubo nga kahoy, aron sayon kining gunitan, ug ang hagashasong gawas nga bahin niini pahamison hangtod nga makab-ot ang hustong gibag-on. Niining tungora ang porma sa kinhason maoy mogiya sa artesano sa pagpili kon unsay iyang ikulit niana. Magdalidali siya pagkuriskuris ug disenyo diha sa nawong niini ginamit ang lapis ug dayon magsugod siya sa pagkulit.

Ang usa ka electric mill​—barina nga dunay limbas​—gamiton aron makuha ang sobrang materyal. Sa dihang nadrowing na ang disenyo, ang pagkulit nga kinamot magsugod pinaagig mga serye sa lainlaig-gidak-on ug hait kaayo nga mga hiramenta nga gitawag ug mga burin. Ang disenyo kinahanglang makulit diha sa eksaktong giladmon nga mausab ang kolor sa kinhason gikan sa pus-aw ngadto sa lugom. Pinaagi sa pagtabas ngadto sa lainlaing giladmon, ang hanas nga artesano makapatunghag ilusyon sa sihag nga mga salimbong. Sa kataposan, ang maanindot kaayong detalyado nga pigura mibulto gikan sa ilawom nga lut-od niini nga lugom ug kolor!

Daghan kaayo ang posibleng ikulit niana. Tingali nakita nimo ang tabas sa nawong sa usa ka maanyag nga babaye​—nga maoy kanunayng paborito. Ang gagmayng mga tabas sa nawong o mga bulak ihal-op ingong mga singsing o mga ariyos. Ang mas dagkong mga kameo, nga moabot ug mga 75 milimetros, gamiton ingong mga barpin o medalyon ug mahimong maghulagway ug mas komplikadong mga kinulit​—mga talan-awon ug mga kinulit nga banikanhon o klasikal. Ang kinadak-an, nga makaabot tingali ug 200 milimetros, mahimong kuwadrohon o ipatong sa mga tungtonganan. Ang bili niini nagdepende dili lamang sa gidak-on ug sa materyales nga gigamit sa pagtaod niini kondili ilabina usab sa pagkaobra ug pag-amping nga nalangkit sa paggama niini. Ang uban maoy tinuod nga mga butang sa arte.

Tungod kay ang artesano gigiyahan ug kinahanglang mopahimulos sa pagkalainlain ug porma sa kinhason aron makagama ug kameo, dili gayod posible nga mogamit ug makina sa paggama ug mga kameo nga gikan sa kinhason ug wala gayoy magkapareho nga kameo. Sa pagkatinuod kini maoy talagsaon ug makapahimuot nga mga dayandayan​—tinuod nga mga obra maestra sa gagmayng hulad.

[Mga hulagway sa panid 16]

PAGHIMO SA KAMEO

Mga kinhason nga gigamit sa paggamag mga kameo

Ang tasa-tasa tabason sa paghimog mga kameo

Ang porma sa kameo idrowing diha sa kinhason

Ang kinhason tabason ngadto sa halos eksaktong gidak-on

Human maporma ang kinhason, ang artesano puliki diha sa iyang lamesa

[Hulagway sa panid 17]

Ang Gemma Augustea, nga gihimo tali sa 10 K.P. ug 20 K.P. Ang gidak-on niini maoy 19 x 23 sentimetros

[Credit Line]

Erich Lessing/Art Resource, NY