Unsay Anaa sa Umaabot?

ANG tawo maoy bahin lamang sa katibuk-ang hulagway. Ang tanang linalang sa yuta adunay ilang dapit, sumala sa ilang hinatag-sa-Diyos nga papel. Gipahimuslan nato ang daghang butang uban sa buhing mga organismo sa atong palibot​—labaw sa tanan, ang milagro sa kinabuhi mismo. Tungod niini, daghang tawo ang dili kalikayang mobati ug hilabihang kaguol sa dihang mahanaw ang usa ka buhing organismo.

Ang siyentipikong si Anthony C. Janetos, nga nagsulat diha sa magasing Consequences, nag-ingon: “Daghan ang mouyon nga ingong katilingban atong moral nga obligasyon nga panalipdan ang pagkamapuy-an sa planeta, ug molihok ingong responsableng mga tagdumala sa biolohikanhong mga bahandi niini alang sa presente ug umaabot nga kaayohan sa tawhanong mga espisye. Aron mahimo kana gikinahanglan ang pagkaamgo sa bili sa kadaiyahan sa kalalangan​—sa itagana niini alang sa kinaiyanhong kalibotan ug sa mga paagi nga magamit nato kini​—ug sa obligasyon nga preserbahon kini.”

Unsay Ginahimo?

Sa pagkatinuod, ang tibuok-yutang kabalaka tungod sa pagkapuo sa buhing mga kahinguhaan nagpahiusa sa mga hawas sa mga gobyerno ug sa ubang mga ahensiya sa paglaraw sa usa ka Kasabotan Bahin sa Biolohikanhong Kadaiyahan. Kining malangkobong kasabotan nag-ila nga ang pagpreserbar sa kadaiyahan sa kalalangan maoy alatimanon sa tanang tawo.

Ingong dugang lakang sa pagsabot sa kadaiyahan sa kalalangan, ang mga biologo, ekologo, ug ubang mga siyentipiko sa tibuok kalibotan nagdeklarar sa tuig 2001-2 ingong International Biodiversity Observation Year (IBOY). Si Diana Wall, usa ka biologo sa Colorado State University kinsa maoy tsirman sa IBOY, nag-ingon:  “Ang pagsuhid sa kadaiyahan sa kalalangan magpaposible nga mabatonan ang daghang benepisyo pinaagi sa pagdiskobre sa bag-ong mga gene ug mga kemikal nga magamit diha sa mga tambal, magpaarang-arang sa pananom o maghinlo sa nahugawan nga yuta.” Si Wall midugang: “Mas importante pa, ang pagkasayod kon asa ang bag-ong mga espisye, kon unsa ang papel niini sa pagmentinar sa himsog nga mga ekosistema ug kon unsaon nato pagpreserbar kana maoy hinungdanon sa paghimog may kasayorang mga desisyon bahin sa atong yuta, mga suba ug dagat.”

Dagkong mga Kausaban Gikinahanglan

Bisan tuod ang ubang dalayegong kauswagan nahimo na, ang maong mga paningkamot gitumong lamang sa mga timailhan sa problema inay sa mga hinungdan niini. Sumala sa mga tigpanukiduki, niining puntoha ang tawo walay igong panahon. Sa dihang gipamalandong ni Ruth Patrick, sa Academy of Natural Sciences of Philadelphia, Pennsylvania, T.B.A., ang iyang gitawag ug “lagmit nga pagkahurot sa kadaiyahan sa kalalangan,” siya mihinapos nga “ang panahon mao ang labing hinungdanon . . . Ang determinado ug dinalian nga aksiyon gikinahanglan pag-ayo.” Aron mabali ang kiling ngadto sa pagkapuo, kinahanglang adunay dinaliang pagbag-o sa paagi sa pagtratar sa tawo niining planetaha ug sa buhing mga butang niini. Labaw pa sa mga paagi sa pagkontrolar sa kadaot ang gikinahanglan. “Nan ang mga problema sa pagpreserbar sa biolohikanhong kadaiyahan sa kalalangan nalambigit pag-ayo sa mas dagkong mga isyu sa katilingbanong . . . kaugmaran,” nagpahayag ang World Resources Institute.

Aron makab-ot ang maong tumong gikinahanglan gayod ang dakong kausaban sa tawhanong katilingban. Ang librong Caring for the Earth miila nga ang responsableng pagdumala nagkinahanglag “mga prinsipyo, ekonomiya ug mga katilingban nga lahi sa kadaghanan nga naglungtad karon.”

Ang Bibliya tin-awng nagpakita nga ang mga tawo wala gayod masangkapi aron ipahinabo ang maong mga kausaban. Ang Jeremias 10:23 nag-ingon: “Ako nahibalo pag-ayo, Oh Jehova, nga dili iya sa yutan-ong tawo ang iyang dalan. Dili iya sa tawo nga nagalakaw bisan ang pagtultol sa iyang lakang.” (Proverbio 20:24) Kining kamatuorana tinong napadayag latas sa kasaysayan, ug tungod sa pagbalewala sa tawo niining prinsipyoha giatubang nato ang “makuyaw nga mga panahong lisod sagubangon” nga gihisgotan sa 2 Timoteo 3:1-5. Kining maong serye sa mga bersikulo nagpakita usab kanato nga ang makuyaw nga mga panahon gipahinabo sa sayop nga panghunahuna sa mga tawo. Busa, hangtod nga dili mag-usab ang mga tawo, ang bisan unsang solusyon sa mga problema nga atong giatubang ilalom sa labing maayong mga sirkumstansiya maoy temporaryo.

Ang inila-sa-kalibotan nga siyentipikong si Dr. Jane Goodall miingon diha sa usa ka interbiyo nga ang pagkalaglag sa puy-anan “kasagarang nalangkit sa kahakog sa ekonomiya ug materyalismo diha sa ugmad nga kalibotan.” Ug ang botanista nga si Peter Raven, kanhing sekretaryo sa National Academy of Sciences sa T.B., nagpasidaan nga “ang kawalay-alamag, kawalay-pagtagad, kakabos ug kadalo nagpatungha ug nalanggikit nga mga problema nga peligrong mag-usab pag-ayo sa Yuta nga moresulta sa kadaot niini.” Busa, ang pipila ka prinsipyo nga kinahanglang usbon naglakip sa kahakog, kadalo, kawalay-alamag, pagkamubog-panglantaw, ug pagkamahunahunaon-sa-kaugalingon.

Ang Kataposang Panalipod sa Kadaiyahan sa Kalalangan

Masabot nga ang Maglalalang sa kinabuhi sa makapahinganghang kadaiyahan niini interesado kaayo sa umaabot sa iyang linalang. Giingnan kita sa Bibliya nga ang Diyos sa dili madugay molihok sa “paglaglag sa mga nagalaglag sa yuta.”​—Pinadayag 11:18.

Ipasig-uli ba sa Diyos ang mga dagway sa kinabuhi nga napuo na tungod sa pagdaot sa tawo sa yuta? Kon gusto sa Maglalalang nga ang nangapuo nga mga espisye sa mananap motungha pag-usab sa yuta, tinong mahimo niyang lalangon sila pag-usab sa umaabot. Mapadapat usab kana sa nangapuo nga katanoman. Apan tungod kay walay gisulti ang Bibliya kanato bahin niana, dili maalamon nga mamanabana sa maong butang.

Ang gigarantiya sa pagmando sa Diyos mao ang panalangin alang sa matag buhing linalang sa yuta. “Maglipay ang yuta,” matod pa sa salmista. “Padaguoka ang dagat ug ang tanan nga anaa niana; pasadyaa ang kaumahan ug ang tanan nga anaa niana. Dayon ang tanang kahoy sa lasang moawit sa kalipay.”​—Salmo 96:​11, 12, New International Version.