Mga Batan-on Nangutana . . .

Pagpakigdeyt nga Batan-on Pa​—Unsay Kadaot Niini?

“Bag-o pa lang, pipila sa mga lalaki sa eskuylahan ang naghangyo nga makigdeyt nako o mahimong ilang trato.”—Becky, 11 anyos. *

“Kadaghanan sa mga batan-on sa among eskuylahan nakigdeyt. Gani, kanunayng makit-an ang mga lalaki ug babaye nga maghinalokay diha sa mga pasilyo.”—Liana, usa ka estudyante sa ika-10 nga grado.

DAGHANG batan-on ang nagsugod sa pagpakigdeyt nga bata pa kaayo. Ang palaumagian sa balita nagpasiugda niining buhata ingong normal​—nga morag kini dili makadaot nga kalingawan. Ang 12-anyos nga si Oneyda nag-ingon: “Halos tanan sa eskuylahan dunay trato.” Ang usa ka batan-ong babaye nga ginganlag Jenifer nag-ingon: “Akong nahinumdoman ang mga bata diha sa tersero grado nga duna nay mga trato.” Siya midugang: “Misugod ako sa pagbati sa pagpit-os nga makigdeyt sa 11 anyos ako.”

Nan, masabtan nga kon wala ka makigdeyt, mahimong bation nimong nahilain. Sa pagkatinuod, mahimo ka ganing tamayon ug biaybiayon kay wala makigdeyt. Kay mibating bata pa kaayo siya aron makigdeyt, gibalibaran ni Jenifer ang mga lalaking mihangyo kaniyang makigdeyt. Ang ilang reaksiyon? Matod ni Jenifer: “Gibiaybiay ko nila ug gihimo kadto nga kataw-anan.” Walay gustong biaybiayon. Apan kinahanglan ka bang makigdeyt tungod lang kay ang uban nakigdeyt? Unsa ba gayod ang pagpakigdeyt? Ug unsay katuyoan niini?

Unsa ang Pagpakigdeyt?

‘Wala man mi magdeyt. Managhigala lang mi,’ nag-ingon ang daghang batan-on, bisan pag naggugol silag daghang panahon uban sa usa ka kaatbang nga sekso. Apan bisag unsa pay itawag nimo niini​—pakigdeyt, pakig-uban, o pakigkita lang sa usag usa​—sa dihang ang usa ka lalaki o babaye mohatag ug linaing atensiyon sa usag usa ug mogugol ug panahon sa paghugoyhugoy, dili lang panaghigalaay ang kasagarang nalangkit. Ug ang pagpakigdeyt dili kinahanglang sa linawas. Ang pagpakig-estorya diha sa mga chat room sa Internet, sa telepono, pinaagig sulat, o pinaagig E-mail mahimong mga matang usab sa pagpakigdeyt.

Ang pangutana mao, Unsa man gayod ka seryoso ang paggugol ug panahon halos uban lamang sa usa ka tawo sa kaatbang nga sekso?

Pagpakigdeyt​—Ang mga Kapeligrohan

Sa Proverbio 30:​19, ang Bibliya naghisgot bahin sa “dalan sa usa ka tawo nga lig-on ug lawas  uban sa usa ka dalaga.” Kining ekspresyona nagsugyot nga ang relasyon sa lalaki ug babaye mokiling sa pagsubay sa usa ka sumbanan. Kon silang duha parehong hamtong ug naghupot sa diyosnong mga prinsipyo, ang pagpakigdeyt mahimong motultol ngadto sa gugma ug, sa ngadtongadto, sa dungganong kaminyoon. Kon buot hunahunaon, gilalang sa Diyos ang lalaki ug babaye aron maibog sa usag usa. Apan unsa na man kon wala ka pa sa hustong edad nga dumalahon ang kaminyoon? Pinaagi sa pagpakigdeyt nga bata pa kaayo, gipameligro nimo ang imong kaugalingon.

Ngano man? Tungod kay kon mogugol kag daghang panahon uban sa usa ka kaatbang nga sekso, kinaiyanhon lang nga mapukaw ang imong mga emosyon. Sa dili pa nimo maamgohan kini, ikaw maghinamhinam na nga makita siya. Kon dili mo mag-uban, kanunay kang maghunahuna kaniya. Apan, sagad ang usa lang ang mibati niana​—ug ang usa masakitan. Ug bisag may pagbati sila alang sa usag usa, ang kapakyasan ug kagul-anan moresulta gihapon kon ang bisan hain kanila dili pa kaayo hamtong o bata pa kaayo aron magminyo. Asa man mosangko ang maong relasyon? Ang usa ka proverbio sa Bibliya nag-ingon: “Makapundok ba ang usa ka tawo ug kalayo sa iyang sabakan ug dili masunog ang iyang mga besti?”​—Proverbio 6:27.

Tagda ang usa ka batan-ong ginganlag Nina. Siya miingon: “Nahimamat ko ang usa ka lalaki diha sa Internet. Nag-estoryahanay mi diha sa chat room sa daghang oras matag adlaw. Nahigugma ko kaniya, ug ang akong kinabuhi nasentro na lang kaniya. Ang relasyon wala molungtad ug dugay. Naguol ako pag-ayo sa dihang natapos kadto. Dayon mitawag siya kanako ug giingnan ko nga magpakamatay siya tungod sa maong panagbulag. Labi na hinuon kong naguol tungod niadto.” Sa paghinumdom, si Nina mihinapos: “Dili gayod kadto mapuslanon! Ang relasyon natapos duha na ka tuig kanhi, ug nag-antos gihapon ako sa depresyon.” Si Nina bata pa kaayo nga mahigugma.

Makaiikag, sa dihang ang Bibliya naghisgot bahin sa “dalan sa usa ka tawo nga lig-on ug lawas uban sa usa ka dalaga,” kini mahimong nagtumong sa seksuwal nga relasyon. Sa kalibotan karon, ang pagpakigdeyt sagad maoy pasiuna sa seksuwal nga relasyon. Kini mahimong magsugod nga walay daotang mga tinguha, nga magkinaptanay lang sa kamot. Ang usa ka daklit nga halog ug usa ka halok sa aping mahimong mosunod. Dili kini sama sa duha ka hohamtong nga nakahimo nag seryosong panaad sa usag usa nga magpadayag sa maong mga ekspresyon sa pagmahal. Apan kon ang duha ka tawo bata pa kaayo aron magminyo, ang maong panggawi makapukaw lag ahat sa seksuwal nga tinguha. Ang mga “parayganay” mahimong magkaanam ka dili-angay o dili-hinlo. Kini mahimong motultol ngadto sa usa ka matang sa pakighilawas. *

Mapait ang mga bunga sa pakighilawas. Ang pipila nga nakigbahin niini natakboyan ug mga sakit nga mapasa pinaagi sa pakigsekso. Ang uban nag-antos sa pagkawala sa pagtamod-sa-kaugalingon ug pagkadaot sa ilang tanlag. Ang pipila ka batan-ong mga babaye namabdos. Dili ikatingala nga ang Bibliya naghatag niining sugoa: “Kalagiw gikan sa pakighilawas”! (1 Corinto 6:​13, 18; 1 Tesalonica 4:3) Ang paglikay sa pagpakigdeyt samtang bata  pa makatabang kanimo sa pagtuman niining sugoa.

Kon Kanus-a Makigdeyt

Wala kini magpasabot nga dili ka na gayod mahimong makigdeyt. Apan kon ikaw usa ka tin-edyer, ikaw tingali anaa sa gitawag sa Bibliya nga “pagbuswak sa pagkabatan-on.” (1 Corinto 7:36) Mao pay imong pagbuswak ngadto sa pagkalalaki o pagkababaye nga imong paingnan sa ngadtongadto. Niining yugtoa sa panahon, magsugod ka sa pagkahamtong sa pisikal, sa emosyonal, ug sa seksuwal nga paagi. Ang imong mga pagbati​—nga naglakip sa seksuwal nga mga tinguha​—mahimong kusganon kaayo. Apan, kanang mga pagbatia mahimong mailalom usab sa kusog nga mga kausaban. Tungod niini, ang mga panagtratohay sa tin-edyer mahimong dili magdugay. “Sa dihang ako makigdeyt,” matod sa usa ka tin-edyer nga babaye, “sagad kining mahitabo sa usa lang ka semana ug wala na sa pagkasunod semana.”

Tin-aw nga dili maalamon nga makigdeyt panahon sa “pagbuswak sa pagkabatan-on.” Labing maayo nga maghulat hangtod mahibaloan nimo kon kinsa ka, unsay imong mga gusto ug mga dili gusto, ug unsang mga tumong ang buot nimong kab-oton. Dugang pa, kinahanglang mohingkod una ka aron makaarang sa pagpas-an sa mga kaakohan sa kaminyoon. Pananglitan, gidahom ni Jehova ang usa ka bana nga magtagana alang sa iyang pamilya​—sa pisikal, sa materyal, ug sa espirituwal nga paagi. Kon tin-edyer ka pa nga lalaki, andam ka na bang mangitag trabaho ug moatiman sa usa ka asawa ug tingali mga anak? Anaa ka na ba sa kahimtang nga motabang kanila sa pag-atiman sa ilang espirituwalidad? Ug unsa na man kon ikaw usa ka batan-ong babaye? Ang usa ka asawa gikinahanglan nga mahigugma ug motahod sa iyang bana; siya angayng magpaluyo sa mga desisyon nga iyang himoon. Andam ka na ba gayod nga mohimo niini sa taas nga panahon? Lain pa, andam ka na bang modumala sa usa ka panimalay sa makanunayong paagi​—sa pagluto ug mga pagkaon ug sa pag-atiman sa mga anak?​—Efeso 5:22-25, 28-31; 1 Timoteo 5:8.

Sa pag-ilustrar: Diha sa Kasadpang mga nasod ang mga batan-on nangandoy sa pagdrayb sa sakyanan sa pamilya. Apan unsay gikinahanglang buhaton sa usa ka batan-on sa dili pa siya tugotan sa pagdrayb? Sa kadaghanang mga nasod kinahanglan ka unang magbansay ug mokuhag pasulit o aktuwal nga padraybon sa dili ka pa hatagan niana nga lisensiya. Ngano man? Tungod kay ang pagdrayb maoy usa ka ugdang nga kaakohan. Ang imong kinabuhi ug ang mga kinabuhi sa uban anaa sa imong mga kamot sa dihang ikaw magdrayb. Buweno, ang kaminyoon maoy usa usab ka ugdang nga kaakohan! Ingong usa ka tin-edyer, mahimong dili ka pa andam alang niini. Nianang kahimtanga, maalamon nga imong suklan ang tentasyon nga makigdeyt, sanglit ang pagpakigdeyt maoy usa ka lakang ngadto sa pagkaplag ug usa ka kapikas sa kaminyoon. Sa yanong pagkasulti: Kon dili ka pa andam nga magminyo, dili ka angayng makigdeyt.

Aron makahimog maalamong desisyon niining bahina, gikinahanglan nimo ang giingon sa Bibliya nga “kahibalo ug katakos sa panghunahuna.” (Proverbio 1:4) Nan, usa tingali ka maayong ideya ang pagpahimulos sa kahibalo ug kasinatian sa usa ka tawo nga mas edaran. Ang Kristohanong mga ginikanan sagad mao ang anaa sa kinamaayohang kahimtang sa pagtabang kanimo sa pagtimbangtimbang sa imong pagkaandam alang sa kaminyoon. Ug tingali buot usab nimong magpakitambag sa hamtong nga mga membro sa Kristohanong kongregasyon. Kon did-an ka sa imong mga ginikanan nga makigdeyt, maayo nga mokooperar ka nila. Ang ilang tinguha mao ang pagtabang kanimo nga ‘mapahilayo sa katalagman.’​—Ecclesiastes 11:10.

Kon sila nagtuo nga dili ka pa andam nga makigdeyt, mahimong mosugyot sila nga sa pagkakaron, inay isentro nimo ang imong atensiyon sa usa lang ka tawo, padaghanon nimo ang imong mga higala. Ang pagpakig-uban sa mga tawo nga tagsaanon ug minyo, tigulang ug bata, maingon man niadtong imong mga katalirongan, makatabang kanimo sa pagbug-os sa imong personalidad ug pagbaton ug mas realistikanhong panglantaw sa kinabuhi ug sa kaminyoon.

Dili sayon ang pagpaabot hangtod andam ka nang makigdeyt. Apan takos kining paaboton. Pinaagi sa paggamit sa “pagbuswak sa pagkabatan-on” aron motubo ngadto sa usa ka hamtong, responsable nga tawo, malikayan nimo ang daghang suliran. Mahatagan nimog panahon ang imong kaugalingon sa pagkahimong usa ka tawo nga makasagubang sa mga kapit-os ug mga kaakohan sa kaminyoon. Mahatagan usab nimog panahon ang imong kaugalingon nga mahimong usa ka espirituwal nga tawo. Nianang paagiha, kon sa kataposan andam ka nang makigdeyt, isipon ka gayod sa uban nga takos masinati pag-ayo.

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 26]

Ang mga parayganay sagad nga mosangpot sa problema