Pagpaniid sa Kalibotan

Batok-“Virus” nga Tsa

Gipakita sa unang bahin sa mga pagtuon nga “ang nagkadaiyang komersiyal nga mga tsa mopatim-aw nga makaparalisar o kaha makapatay sa mga virus,” mitaho ang Reuters Health Information. Daghang matang sa green tea ug black tea, init nga tsa ug may yelo nga tsa, ang gisulayan diha sa mga tisyu sa mga mananap nga natakboyan ug mga virus sama sa herpes simplex 1 ug 2 ug sa T1 (bakteryal) nga virus. Matod sa tigdukiduki nga si Dr. Milton Schiffenbauer sa Pace University sa New York, “ang may yelo o init nga tsa makapatay o makaparalisar sa [herpes nga] virus sulod sa pipila ka minuto.” Susama ang resulta nga nabatonan nganha sa T1 nga virus. Bisan tuod wala pa kaayo masabti kon sa unsang paagi ang tsa makapatay o makapaluya niini nga mga virus, nakaplagan sa mga tigdukiduki nga bisag layaw na ang tsa, epektibo gihapon kini. Ang black tea nakaplagan nga mas epektibong mopatay o mopaluya sa virus kay sa green tea.

 Utang nga Gipahinabo Pinaagig mga Tawag sa Telepono

Ang mga batan-on sa Australia nga “ingon ka bata sa 18 anyos nagdeklarar sa ilang kaugalingon nga nahapay tungod sa dakong utang gumikan sa paggamit ug selyular nga telepono,” matod sa mantalaang The Sunday Telegraph. Kay naimpluwensiyahan sa agresibong mga panganunsiyo, ug kay sayon rang utangon ang tawag sa telepono, ang pipila ka batan-on natambakan ug mga bayronon sa selyular nga telepono nga moabot ug linibo ka dolyar. Nagkomento bahin niining nagtubong hilig taliwala sa mga batan-on, ang Ministro sa Australian Fair Trading nga si John Watkins nag-ingon: “Ang pipila ka batan-on mograduwar sa tunghaan nga utangan, nga duna nay nadaot nga rekord sa pagkakasaligan sa pagpangutang. Kana sa pagkatinuod maoy makaguol nga paagi sa pagsugod sa kinabuhi ingong usa ka hamtong.” Ang mantalaan mihatag sa mosunod nga mga sugyot aron tabangan ang mga batan-on nga makalikay nga magumon sa utang: Seguroa nga masabtan nimo pag-ayo kon unsa ka dako ang imong mabayran sa imong mga tawag. Sulayi paggamit ang selyular nga teleponong mogamit ug kard nga nabayran nang daan aron dili magpatongpatong ang imong bayronon. Sulayi paggamit ang imong telepono sa mga panahon nga dili na kaayo daghan ang nagagamit aron mamenosan ang bayranan.

Nalubong nga mga Kapeligrohan sa Pransiya

Gibanabana nga 1.3 ka milyong tonelada sa makapatayng mga himan gikan sa Gubat sa Kalibotan I ug II ang nagpabiling nalubong sa Pransiya, mitaho ang Le Figaro. Nagkatag sa kanhi natad awayan ang karaang mga bomba ug kemikal nga mga bala nga padayong nagpameligro sa mga tawo ug sa kalikopan. Tungod kay daghang bakante nga mga luna kaniadto ang nahimo na karong residensiyal o industriyal nga mga luna, ang mga grupo sa mga tigkuhag bomba makadawat ug libolibong mga tawag kada tuig. Bisan pa niana, gatosan ka aksidente ang nahitabo, ug kapin sa 600 ka eksperto sa pagkuhag bomba ang nangamatay samtang nagtrabaho tali sa 1945 ug 1985. Sa presenteng gikusgon sa pagkuhag mga bomba, matod sa mga espesyalista, dangtan ug 700 ka tuig aron madispatsar kining mga bombaha!

Tubig Alang sa mga Turista?

“Daghang lulinghayawan sa kalibotan ang nakigbisog sa pagsagubang sa way-puas nga pag-abot sa mga turista, nga ang hangyo alang sa dugang pang mga swimming pool ug dulaanag golf naghurot sa ilang mga suplay sa tubig,” mitaho ang The Guardian sa London. “Ang suliran maoy dako ug lukop sa tibuok kalibotan,” matod ni Tricia Barnett sa Tourism Concern. “Usahay makakita kag usa ka balangay [sa Aprika] nga dunay usa lang ka gripo, samtang ang matag hotel dunay mga gripo ug mga shower diha sa matag lawak.” Ang usa ka tibuok-kalibotang organisasyon sa tigkonserbar mibanabana nga ang usa ka turista sa Espanya mogamit ug 230 ka galon nga tubig sa usa ka adlaw, samtang ang lokal nga molupyo mogamit lamang ug 70 ka galon. Ang usa ka dulaanag golf nga may 18 ka lungag diha sa usa ka umaw nga nasod magkinahanglag tubig nga ingon ka daghan sa gamiton sa usa ka lungsod nga may 10,000 ka tawo. Ang United Nations Food and Agriculture Organization mibanabana nga ang tubig nga gamiton sa 100 ka turista sulod sa 55 ka adlaw makapatubo nag igong humay nga makapakaon ug 100 ka tawo sulod sa 15 ka tuig.

Mga Kadaot sa Pagpanabako

“Usa sa matag walo ka kamatayon gumikan sa kanser sa baga taliwala sa mga dili-tigtabako gipahinabo pinaagig paghanggab ug binuga nga aso sa tabako,” matod ni Naohito Yamaguchi sa National Cancer Center Research Institute sa Japan. Gipasukad sa mga siyentipiko ang ilang mga kaplag diha sa usa ka pagtuon sa 52,000 ka tawo nga namatay gumikan sa kanser sa baga. Dugang pa, “ang dugay na nga panukiduki nagpakita nga ang makahilo nga carbon monoxide ug makakanser nga mga substansiya mao ang mas kaylap diha sa binuga nga aso sa tabako kay sa aso nga direktang hingoson sa mga tigtabako,” nag-ingon ang mantalaang Asahi Shimbun. Nakaplagan niadtong 1999 diha sa usa ka pagtuon sa gobyerno sa Japan nga naglangkit sa 14,000 ka tawo nga 35 porsiyento niadtong anaa sa trabahoan o sa eskuylahan ug 28 porsiyento niadtong anaa sa balay ang naladlad sa binuga nga aso. “Ang mga tigtabako angayng makaamgo nga sila nagadaot sa mga dili-tigtabako sa punto nga kinahanglang mohimog dakong paningkamot aron bulagon ang duha ka grupo,” matod ni Yamaguchi.

Modernong Negosyo sa Ulipon

Sa pagkakaron, “ang pagpangulipon maoy mas kasagaran sa tibuok kalibotan kay sa bisan unsang panahon sa kasaysayan sa tawo, sumala sa kinaulahiang panukiduki sa usa ka eskolar nga nagbase sa Britanya,” mitaho ang The Independent sa London. Ang propesor sa sosyolohiya nga si Kevin Bales, sa University of Surrey sa Roehampton, “nagkalkulo nga 27 ka milyong tawo karon ang nagkinabuhi ingong mga ulipon, nga labaw pa kay sa panahon sa Romanhong Imperyo o sa kinapungkayan sa tabok-atlantikong negosyo sa ulipon,” matod sa mantalaan. Bisan pag ang mga pamaagi karon sa pagpangulipon mahimong lahi kay sa 150 ka tuig kanhi, milyonmilyon ka tawo ang “gikontrolar sa laing tawo ginamit ang kapintasan o ang hulga sa kapintasan ug wala gayod suweldoi,” matod ni Bales. Ang labing kasagarang matang sa pagpangulipon karon mao ang pagpangulipon pinaagig kontrata, nga sa dakong kantidad, hikayon sa organisadong mga grupo ang pagsulod sa usa ka tawo ngadto sa laing nasod ug pasaligan ug trabaho nga dakog suweldo. Apan, sa dihang makasulod na ngadto sa usa ka nasod, ang mga mamumuo pahimuslan pinaagi sa pagpugos kanila sa pagbayad sa tibuok nilang utang ug hatagag trabaho nga gamayg suweldo.

Ang Ehersisyo Makapamenos sa Depresyon

“Alang sa pipila ka pasyente, ang ehersisyo sa lawas mahimong mas epektibo kay sa naandang pagtambal pinaagig medisina alang sa depresyon,” nag-ingon ang The Harvard Mental Health Letter, nga nagkomento bahin sa panukiduki nga gihimo didto sa Duke University Medical Center sa Tinipong Bansa. Tulo ka grupo sa 50 ka tawo nga may grabeng depresyon ang gihatagag lainlaing pagtambal sulod sa upat ka bulan. Ang usa ka grupo nagtomar ug tambal nga makapakalma, ang lain nag-ehersisyo lang, ug ang ikatulo naghimo sa duha. Human sa upat ka bulan, tali sa 60 ug 70 porsiyento sa mga pasyente sa tanang tulo ka grupo “wala nay depresyon,” nag-ingon ang Health Letter. Apan, panahon sa unom-ka-bulan nga pagpaloap, ang mga pasyente nga gitambalan pinaagig ehersisyo “mas maarang-arang ug kahimtang sa emosyonal maingon man sa pisikal; ang sukod sa pagsugmat sa ilang mga simtomas maoy otso porsiyento lamang.” Gitandi kini sa 38 porsiyento alang niadtong nagtomar ug tambal ug 31 porsiyento alang niadtong nag-ehersisyo ug nagtomar ug tambal.

Mga Takot sa Jamaica Naulian?

Ang mga tuyom diha sa amihanang baybayon sa Jamaica morag nagkadaghan, matod sa usa ka artikulo diha sa The Dallas Morning News. Dugang pa, “ang mga siyentipiko nakadiskobreg daghang gagmay nga mga korales, nga naglakip sa lig-on ug mopormag-takot nga mga matang, nga nagkadaghan uban sa mga tuyom.” Ang mga takot nakigbisog na sukad nga ang usa ka espisye sa tuyom nga gitawag ug Diadema antillarum kalit nga napuo sa 1983 ug 1984. Ang pipila ka espisye sa mga tuyom mokontrol sa pagtubo sa mga lusay, nga kon tugotang modagsang makapameligro sa mga takot. Hinunoa, “ang bag-ong mga pagtuon nagpakita nga ang Diadema midaghan, ug ang mga korales mahimong nagkadaghan usab,” nagtaho ang mantalaan. Si Nancy Knowlton, usa ka biologo sa dagat, nag-ingon nga ang maong kapasig-ulian mao “ang labing maayong balita bahin sa mga takot sa Caribbeano sulod sa daghang dekada.”

Mga Linalang sa Dagat Nahilo Tungod sa Plastik nga mga Kapsula

“Sa tibuok kalibotan ang mga linalang sa dagat nangahilo tungod sa gagmitoyng plastik nga mga kapsula nga naglutaw sa kadagatan,” nagtaho ang magasing New Scientist. Ang mga polymer nga ang porma maoy gagmayng mga kapsula ihatod pinaagig barko sa mga kompaniya sa kemikal ngadto sa mga tiggama sa tibuok kalibotan nga maoy motunaw niini ug unya mohulma niini ngadto sa mga produktong plastik. Apan, libolibo ka tonelada niining mga kapsulaha ang malabay ngadto sa dagat gikan sa mga biya sa pabrika o sa siyudad maingon man gikan sa kargamento nga nawala o gilabay sa mga barko. Nakaplagan sa mga tigpanukiduki sa Tokyo University of Agriculture and Technology sa Japan nga ang mga kapsula dunay daghang makahilo nga mga kemikal nga nasuyop niini gikan sa dagat​—mga kemikal nga modaot sa imyunidad, pagsanay, ug mga sistema sa hormone sa mga mananap. Kaonon sa mga langgam, isda, ug mga pawikan ang mga kapsula, nga masaypan kining mga itlog sa isda o ubang pagkaon, busa dunay makapabalakang mga sangpotanan nga nadugang sa kinaiyanhong pagkaon.