Turismo—Usa ka Tibuok-Kalibotang Industriya

Tinampo sa magsusulat sa Pagmata! sa Bahamas

KANUS-A ang kataposang higayon nga ikaw miingong ‘Kinahanglan kong mobakasyon’? Tingali imong gibati nga kinahanglan nimong molingkawas gikan sa adlaw-adlawng mga kapit-os. Nakabakasyon ka na ba sa usa ka layong lugar? Tagda kini: Di pa dugay, kapin lang ug usa ka siglo kanhi, ang kadaghanan sa mga tawo dinhi sa yuta dili himakasyon. Dugang pa, ang kadaghanan migugol sa ilang tibuok kinabuhi diha sa mga lugar nga pipila lang ka gatos ka kilometros gikan sa dapit nga ilang natawhan. Ang makabiyahe ngadto sa lagyong mga lugar aron maglingawlingaw o maedukar mao lang ang gamay kaayong grupo sa arisgado o adunahang mga tawo. Apan karon gatosan ka libong tawo ang makahimo sa pagtadlastadlas sa nasod nga ilang gipuy-an o bisan sa tibuok globo. Unsay nakapausab sa kahimtang?

Human sa kausaban sa industriya, milyonmilyon ka tawo ang nalangkit sa paggamag mga kagamitan ug pagtanyag ug mga serbisyo. Ang resulta mao ang mas dakong kita. Ang kalit ug dakong pag-uswag sa teknolohiya nakamugna usab ug mga makina nga mipuli sa kadaghanang trabaho nga nagkinahanglag daghang tawo ug dakong gasto. Nakahatag kini sa daghang tawo ug mas dakong panahon sa paglulinghayaw. Tungod kay milungtad kining mga kahimtanga, sa katuigan sa 1950, ang paggamit ug mas baratong transportasyon alang sa masa nakapalambo sa turismo. Dayon, pinaagi sa pagpakitag mga larawan sa lagyong mga dapit diha sa mga puy-anan sa tibuok kalibotan, ang mga salida sa telebisyon, nga bag-ong naimbento nga industriya sa komunikasyon sa masa, nakapukaw sa tinguha nga mobiyahe.

Ang resulta mao ang kusog nga paglambo sa industriya sa turismo sa tibuok kalibotan. Ang World Tourism Organization (WTO) nagbanabana nga ang gidaghanon sa mga tawo nga mobiyahe sa tibuok kalibotan mouswag gikan sa 613 ka milyon sa 1997 ngadto sa 1.6 ka bilyon sa tuig 2020 ug wala na laomi nga mous-os pa niadtong panahona. Kay midaghan ang turista, midaghan usab ang negosyo, mga dapit bakasyonan, ug mga nasod nga nagtaganag mga serbisyo alang sa mga turista.

Daghang Nasod Miapil sa Negosyo sa Turismo

Ang turismo maoy usa ka maayong kahikayan tungod kay ang tanan makakuhag kaayohan sa pipila ka paagi. Ang turista makalingkawas sa iyang normal nga rutina ug matagbaw, malingaw, o maedukar. Apan unsay kaayohang makuha sa mga nagtaganag serbisyo alang sa mga turista? Ang internasyonal nga turismo maoy epektibong paagi nga ang mga nasod makaganansiyag langyawng salapi. Kadaghanan sa mga nasod nagkinahanglag langyawng salapi aron mabayran ang mga kagamitan ug mga serbisyo nga kinahanglan nilang paliton gikan sa ubang nasod.

Sa tinuoray, matod sa taho sa WTO: “Ang internasyonal nga turismo maoy kinadak-ang mokita ug langyawng salapi sa tibuok kalibotan ug mahinungdanon sa sumaryo sa mga transaksiyon sa negosyo sa daghang nasod. Ang nadawat nga langyawng salapi gikan sa internasyonal nga turismo mikabat ug US$423 ka bilyon sa 1996, nga nalabwan ang mga produkto sa petrolyo, sakyanan, kagamitan sa telekomunikasyon, panapton o uban pang produkto o serbisyo nga gibaligya ngadto sa ubang nasod.” Ang mao gihapong taho nag-ingon: “Ang turismo maoy kinakusgang mouswag nga industriya sa tibuok kalibotan,”  ug nagrepresentar kini “hangtod sa 10 porsiyento sa tibuok-kalibotan nga Gross Domestic Product o ang katibuk-ang bili sa tanang manggad ug mga serbisyo nga napatungha sa usa ka tuig, nga kunhoran sa limpiyong kita gikan sa mga patigayon sa ubang mga nasod.” Dili ikatingala nga kadaghanang nasod, nga naglakip na karon bisan sa pipila gikan sa kanhi Unyon Sobyet, ang miapil, o nagdalidali sa pag-apil, sa internasyonal nga industriya sa turismo.

Ang kita sa gobyerno nga nakuha gikan sa turismo gigamit sa pagpauswag sa imprastraktura, nagpaposible sa mas taas nga mga sukdanan sa edukasyon, ug sa pagtagana sa ubang dinaliang mga panginahanglan sa nasod. Halos tanang gobyerno nagtinguha gayod nga ang mga lungsoranon niini makabaton ug trabaho. Ang mga trabaho nga gimugna pinaagi sa turismo nakatabang sa pagtagana niini nga panginahanglan.

Sa pagpasundayag sa epekto nga ikahatag sa turismo nganha sa ekonomiya sa nasod, tagda ang pananglitan sa Bahamas, usa ka gamayng nasod sa mga isla nga nagkatag latas sa baba sa Gulpo sa Mexico tali sa Florida, sa Tinipong Bansa, ug sa isla sa Cuba. Ang Bahamas walay dagkong komersiyal nga agrikultura ug halos walay gam-onong materyales sa industriya. Apan kining mga islaha dunay mainit nga panahon, hinlo kaayong tropikal nga mga baybayon, gamayng populasyon nga mga un-kuwarto sa usa ka milyon ka mahigalaong mga tawo, ug duol ra sa Tinipong Bansa​—mga bahandi nga gitapo aron makapatunghag mauswagong industriya sa turismo. Apan unsay gikinahanglan aron matagan-an ang mga turista ug makapahimuot ug luwas nga bakasyon?

Pagtagbaw sa Modernong mga Bakasyonista

Sa pagsugod sa internasyonal nga turismo, talagsaon ang kasinatiang makaadto sa laing nasod, busa kini makapatagbaw na sa daghang biyahedor​—bisan pag malisod ang pagbiyahe niadtong panahona. Apan, karon ang komunikasyon sa masa nagtugot sa daghan nga makakuhag ideya bahin sa lagyong mga lugar pinaagig telebisyon nga dili biyaan ang kahayahay sa ilang balay. Busa ang mga dapit nga bakasyonan aduna na karoy malisod nga tahas sa paghimo sa aktuwal nga pagbisita sa mga turista nga usa ka talagsaong kasinatian samtang maghatag kanila sa kahayahay sa ilang balay o labaw pa niana. Dugang pa, sanglit daghang turista ang subsob nga mobiyahe, ang mga dapit nga bakasyonan sagad mag-indigay sa tibuok kalibotan.

Kini nakapatunghag madanihong mga atraksiyon ug mga dapit nga bakasyonan. Tagda, pananglitan, ang dako kaayong maluho nga hotel sa Bahamas. “Ang propiedad gidisenyo aron ang imong pagpuyo mahimong usa gayod ka di-makalimtang kasinatian,” matod ni Beverly Saunders, direktor sa kaugmaran sa organisasyon diha sa hotel. “Apan tumong namo nga mobuhat pag labaw niana. Buot namo nga ang inyong pakigsandurotay uban sa lokal nga mga tawo mahimo usab nga di-makalimtang kasinatian.” Sa unsang paagi tagbawon sa maong mga dapit nga bakasyonan ang mga panginahanglan sa ilang mga bisita?

Wala Makit-ing mga Buluhaton Diha sa Dapit nga Bakasyonan

“Sa dihang mapuno na ang 2,300 ka lawak sa among hotel, kami tingali adunay tali sa 7,500 ug 8,000 ka bisita nga dungang atimanon,” matod ni Beverly. “Dako kaayo ang buluhaton sa pagplano ug sa pagbuhat niana. Ang organisasyon nga gikinahanglan sa pagtagbaw sa mga panginahanglan sa tanang bisita sama ra sa pagpadagan ug usa ka gamayng siyudad apan dunay dugang nga malisod nga mga kahimtang. Kinahanglang duna miy mga pagkaon nga naandang kaonon sa among mga bisita sa ilaha. Apan aron mahimong halandomon gayod ang ilang kasinatian, kinahanglan usab ming modalit ug talagsaong mga pagkaon ug mga kahigayonan sa paglingawlingaw. Diha sa daghang dapit nga bakasyonan 50 porsiyento o kapin pang mga tawo ang gigamit sa pagtaganag mga serbisyo sa pagkaon ug ilimnon.”

Bisan pa niana, sumala sa naobserbahan ni I. K. Pradhan diha sa iyang sinulat nga “Epekto sa Turismo Diha sa Katilingban ug Kultura sa Nepal,” “sa tanang hinungdan nga magtino sa tinuod nga kalipay ug katagbawan samtang nagbiyahe, walay laing hinungdan nga mas hinungdanon kay sa paagi sa pagtratar sa lokal nga mga tawo sa mga bisita ug sa pagbati sa kasegurohan nga ilang masinatian.”

Unsay gihimo sa malamposong mga dapit nga bakasyonan aron mahatag ang bug-os nga katagbawan kutob sa ilang maarangan maylabot niining mga bahina? “Ang pagbansay, pagpauswag sa tilinguhaong mga batasan, pagtul-id​—usa ka walay-kataposang pagpangagpas nga makahatag kanunay ug dekalidad nga serbisyo,” kana ang tubag sa usa ka ehekutibo  nga nagdumala sa pagbansay diha sa sikat nga dapit nga bakasyonan sa Bahamas sa maong pangutana. “Kadaghanan sa mga taga-Bahamas kinaiyanhong mahigalaon. Apan lisod kaayo nga mahimong mahigalaon, makapahimuot, ug mapahiyomon diha sa trabaho sa tanang higayon. Mao nay hinungdan nga gisilsil namo kanila nga bisag unsay ilang trabaho, kinahanglang ilang himoon kini uban ang samang propesyonalismo nga magpaila sa usa ka doktor, abogado, o ahente sa insyurans. Hugot namong gisunod ang internasyonal nga mga sukdanan alang sa matag buluhaton nga naglangkob sa katibuk-ang kasinatian sa turista. Kon mas hagoan namo ingong usa ka tem ang pag-abot niining mga sukdanana, mahimong mas hapsay ug kanunayng maayo ang kalidad sa among pagtrabaho.”

Ang Laing Bahin sa Kahimtang

Kon nakabiyahe ka na, namatikdan ba nimo nga bisan pa sa maayong pagplano, morag aduna kanunay mga kakulian nga wala nimo damha? Ang mga tigtagana sa turismo adunay samang kasinatian.

Ang “industriya sa turismo makahatag ug daghang kaayohan sa atong nagaugmad nga katilingban,” matod ni Pradhan nga gikutlo ganina. Apan, siya miingon nga kon walay hustong mga pamaagi, “mahimong motungha usab ang dili-masulbad nga mga suliran sa katilingban.” Siya midugang: “[Kita] kinahanglang andam pag-ayo nga may igong pag-ila bahin sa nagkalainlaing mga epekto sa modernong turismo.” Unsang mga sulirana ang iyang gipasabot?

“Ang mga nasod nga nag-atiman sa daghan kaayong turista halos kanunayng makasinatig seryoso, bisag wala tuyoa, nga pagkawala sa ilang naandang mga paagi sa kinabuhi. Diha sa ubang mga dapit, ang lokal nga kultura nahanaw na.” Kini ang paghubit ni Cordell Thompson, usa ka taas-ug-ranggo nga opisyal sa Ministri sa Turismo sa Bahamas, bahin sa kasagarang dili-maayong epekto. Mapasigarbohong namulong si Thompson bahin sa tanang mapuslanong mga epekto nga nahatag sa turismo nganha sa iyang nasod. Apan, giangkon niya nga ang pagpuyo diha sa usa ka nasod diin ang mga bakasyonista kanunayng mas daghan pa​—o naghawas sa dakong bahin​—sa populasyon nakapatunghag daghang uban pang wala-damhang mga epekto.

Pananglitan, nakaplagan sa uban nga nagtaganag serbisyo alang sa mga turista nga sa ngadtongadto mosugod sila sa paghunahuna, bisag sayop, nga ang bisita kanunayng mobakasyon. Ang lokal nga molupyo mahimong mosulay sa pagsundog niining hinanduraw nga estilo sa kinabuhi. Wala hinuon maapektohi ang uban nianang paagiha. Apan pinaagi sa paggugol ug dakong bahin sa ilang libreng panahon diha sa dapit nga bakasyonan sa mga bisita, sa kadugayan ilang mawala ang ilang naandang estilo sa kinabuhi. Usahay ang mga pasilidad nga gitukod alang sa mga turista nahimong kaylap nga gisagop sa mga molupyo nga ang mga dapit nga gigamit ingong sentro sa komunidad alang sa lumad nga kultura sa kapulihay wala na gamita ug, sa ubang mga dapit, nahanaw na.

Daghang popular nga mga lugar sa tibuok kalibotan nga adtoanan sa mga turista naproblema tungod kay gusto nila ang usa lang ka butang, apan dili ang lain. Gidawat nila ang mapuslanong kita nga makuha gikan sa daghang bisita. Apan, gibati nilang nabug-atan sa mga suliran sa katilingban nga gipatungha sa mga industriya nga gimugna sa pagtagbaw sa mga turista nga gustong magpatuyang sa gidili nga mga pangandoy.

“Sustainable Tourism”

Tungod kay ang pipila ka dagkong mga kaayohan sa modernong turismo nakapatunghag mga epekto nga nagpameligro sa kalungtaran niini mismo, ang usa ka ekspresyon nga nagkasubsob nga mabatian mao ang “sustainable tourism” o turismo nga dili magdaot sa ekolohikal nga pagkatimbang ug sa lumad nga mga kultura. Gipakita niini nga ang uban nakaamgo nga ang makadiyot nga mga kaayohan sa pipila ka mapuslanong mga buhat sa turismo makapameligro nga mahanaw ang mismong butang nga gisaligan ingong tinubdan sa kahinguhaan. Ang pipila ka lisod nga mga suliran kinahanglang sulbaron aron motunhay ang industriya hangtod sa hangtod.

Ang epekto sa turismo nganha sa kalikopan, ang epekto nganha sa lumad nga mga kultura, ang mga tumong sa nagtinguhag-ganansiya nga mga dapit bakasyonan ug dagko-kaayong mga dapit bakasyonan mahiangay sa mga tumong sa mga nasod nga nahimutangan niini​—mao ang pipila sa kasagarang hinungdanon nga mga butang nga kinahanglang balansehon sa umaabot. Di pa dugay, ang mga kabalaka bahin sa kahilwas ug seguridad nakahatag ug seryosong pinansiyal nga kapildihan sa industriya sa pagbiyahe, ug kini kinahanglang atimanon ngadtongadto. Panahon ray mag-igo kon sa unsang paagi kini mag-apektar sa pag-uswag sa modernong turismo sa umaabot.

Sa sunod higayon nga mohukom ka nga molingkawas sa imong naandang rutina ug morelaks sa usa ka dapit nga bakasyonan nga layo sa imong gipuy-an, tingali imong pabilhan kini nga industriya sa kalibotan​—ang nasyonal ug internasyonal nga turismo.

 [Tibuok-panid nga hulagway sa panid 15]