“Chewing Gum”—Moderno Apan Karaan Na
“Chewing Gum”—Moderno Apan Karaan Na
TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA MEXICO
SUKAD SA KARAANG KAPANAHONAN ang mga tawo nalingaw sa chewing gum. Ang mga Grego kaniadto nag-usap-usap ug tagok sa kahoyng mastic. Ang mga Aztec nag-usap-usap sa tzictli, o chicle, nga gikan sa kahoyng tsiko. Ug ang Nitibong mga Amerikano sa New England nagtudlo sa mga tigkolonisar sa pag-usap-usap ug tagok sa kahoyng spruce. Gani, sayo sa katuigan sa 1800, ang mga ukol sa tagok sa spruce nahimong unang komersiyal nga chewing gum nga gibaligya sa Tinipong Bansa. Sa ulahi, ang pag-usap-usap ug tam-is nga talo napopular.
Gikaingon nga ang modernong chewing gum nagsugod sa ulahing katunga sa ika-19ng siglo. Panahon sa pagdestiyero didto sa Tinipong Bansa sa kanhi presidente sa Mexico nga si Santa Anna, namatikdan siya nga nag-usap-usap ug mga piraso sa chicle nga iyang gidala gikan sa Mexico. Naamgohan sa usa ka Amerikanong imbentor ang posibilidad niini kon patam-ison ug timplahan, ug namalit siyag chicle gikan sa laing nasod ug gidala ngadto sa Tinipong Bansa aron makahimog chewing gum.
Ang chicle mao ang gatasong duga sa tsiko, usa ka evergreen nga gitawag ug kahoyng chewing gum. Lumad kini sa Gran Petén, ang tropikanhon nga bagang lasang sa amihanang Guatemala, Belize, ug sa Yucatán Peninsula sa Mexico. Didto, sa pipila ka dapit, makaplagan ang kapig 175 ka kahoyng tsiko kada ektarya. Sa ting-ulan, ang mga tigpanguhag chicle, nga nailhang mga chiclero, maghimog ekis-ekis nga mga hiwa diha sa punoan sa ihalas nga tsiko, nga hinayhinayng magpaagas sa duga ngadto sa sudlanan sa ubos. Dayon kolektahon kini, pabukalon hangtod sa gitinguhang kahagkot, ug umolon nga blokebloke aron ibaligya. Bisan tuod gigamit pa gihapon ang chicle sa usa ka sukod diha sa industriya sa chewing gum—ilabina sa gum nga gianunsiyo ingong kinaiyanhong produkto—kini kasagarang giilisan na ug sintetikong mga produkto sa katuigan sa 1940 didto sa Tinipong Bansa.
Nganong nailado pag-ayo ang chewing gum? Daghan ang mag-usap-usap ug gum aron mahumot ang ilang ginhawa ug malimpiyo ang ilang mga ngipon kon dili posible ang pagpanepilyo inigkahumag pangaon ug meryenda. * Nakaplagan sa uban nga makaparelaks ang pag-usap-usap ug gum ug makatabang aron dili malinga. Gani, tungod kay giila na ang chewing gum nga makapamenos sa tensiyon ug makapaigmat, ang armadong puwersa sa T.B. nagsuplay ug chewing gum ngadto sa mga sundalo sa una ug ikaduhang mga gubat sa kalibotan ug naglakip gihapon niini diha sa mga rasyon sa mga sundalo. Ang ubang mga drayber nakakaplag sa chewing gum nga mas epektibo kay sa pag-inom ug kape aron dili magduka. Ang mga tawo nga naningkamot sa pag-undang sa pagtabako mahimong nakakaplag nga makatabang ang chewing gum. Ilado usab kini sa pagtagbaw sa tinguhang makameryenda—sa aberids nga mas ubos sa napulo ka kaloriya matag usa ka buok chewing gum.
Hinunoa, nakaplagan sa daghang tawo nga ngil-ad kining batasana. Ug dunay mga higayon nga giisip nga dili maayong batasan nga mag-usap-usap ug gum. Busa kon aduna ka niining karaan apan modernong batasan sa pag-usap-usap ug gum, buot gayod nimong magmaalamon sa paghimo niini. *
[Mga footnote]
^ Ang pag-usap-usap ug gum mopauswag sa paglaway, nga motabang sa pagneyutralisar sa asido diha sa taliti sa mga ngipon, nga makaamot sa kahimsog sa baba. Ang mga dentista nagrekomendar nga ingong dugang panalipod batok sa pagkadaot sa ngipon, ang walay-asukar nga gum mahimong gamiton alang niining katuyoana.
^ Pasidaan: Ang gum dili gayod tunlon, tungod kay makapahinabo kini nga masampongan ang tinai ug tutonlan. Dugang pa, ang hinobrang pag-usap-usap ug gum makapahinabog taas nga sukod sa mercury nga ipagawas gikan sa gipastahan nga ngipon.
[Hulagway sa panid 31]
Mga chiclero naghimog ekis-ekis nga mga hiwa diha sa punoan sa kahoyng tsiko
[Credit Line]
Copyright Fulvio Eccardi/vsual.com