Isda ni San Pedro

KON moadto sa usa ka restawran diha sa daplin sa Dagat sa Galilea sa Israel, tingali maikag kang mahibalo inigkakitag “Isda ni San Pedro” diha sa listahan sa pagkaon nga ginadalit. Tingalig sultihan ka sa silbidor nga usa kini sa labing popular nga pagkaon, ilabina sa mga turista. Kini lami kaayo kon bag-o pang pagkaprito. Apan nganong gilangkit kini kang apostol Pedro?

Usa ka hitabo nga giasoy sa Bibliya diha sa Mateo 17:24-​27 ang makatubag. Didto atong mahibaloan nga si Pedro, samtang miduaw sa lungsod sa Capernaum duol sa Dagat sa Galilea, gipangutana kon si Jesus nagbayad ba ug buhis sa templo. Sa ulahi si Jesus nagpatin-aw nga siya, ingong Anak sa Diyos, walay obligasyon sa pagbayad sa maong buhis. Apan aron dili mapandol ang uban, iyang gisugo si Pedro sa pag-adto sa dagat, sa pag-itsa sa pasol, ug sa pagdala sa unang isda nga mokubit, ug ang sensilyo nga makita diha sa baba niini ibayad sa buhis.

Ang ngalang “Isda ni San Pedro” gikuha gikan niining hitaboa nga narekord diha sa Bibliya. Apan unsang matanga sa isda ang nakuha ni Pedro?

 Usa ka Lanaw nga Daghag Isda

Gituohan nga sa halos 20 ka espisye sa isda diha sa Dagat sa Galilea, mga 10 lang ang posible nga mao ang matang sa isda nga nakuha ni Pedro. Kining napulo nabahin sa tulo ka halinon kaayo nga mga klase sa isda.

Ang kinadak-ang klase mao ang gitawag nga musht, nga nagpasabot ug “sudlay” sa Arabikong pinulongan, tungod kay ang lima ka espisye niini adunay samag-sudlay nga silik. Usa ka matang sa musht moabot sa gitas-ong mga usa ka piye ug tunga ug motimbang ug duolan sa dos kilos.

Ang ikaduhang klase mao ang Kinneret (Dagat sa Galilea) nga tamban, nga kamay-ong sa gamayng tagbak. Sa panahon nga magduot ang tamban, tinonelada ang makuha kada gabii, nga mokabat ug duolan sa usa ka libong tonelada sa usa ka tuig. Sukad pa sa karaang kapanahonan ang tamban gipreserbar pinaagi sa paghulom niini sa asin ug suka.

Ang ikatulong klase mao ang biny, ginganlan usab ug barbel. Ang tulo ka espisye niini dunay mga sima sa kilid sa baba niini, mao nga gitawag kini sa Semitiko nga ngalan niini nga biny, nga nagpasabot ug “buhok.” Mga kinhason, mga kurakol, ug gagmayng mga isda ang ginakaon niini. Ang taas-ug-ulo nga barbel moabot sa gitas-ong mga 30 pulgadas ug motimbang ug kapig siyete kilos. Ang mga barbel maoy unoron nga isda, ug popular kini nga kalan-on sa mga Igpapahulay ug sa mga pista nga Hudiyonhon.

Ang wala malakip sa tulo ka klase sa isda nga halinon kaayo mao ang tambangungo, ang kinadak-ang isda sa Dagat sa Galilea. Kini moabot ug kuwatro piye ug motimbang ug mga 11 kilos. Apan ang tambangungo walay mga himbis, busa mahugaw kini sumala sa Moisesnong Kasugoan. (Levitico 11:​9-​12) Busa, ang mga Hudiyo dili mokaon niini, ug tingali dili kining klaseha sa isda ang nakuha ni Pedro.

Unsang Isdaa ang Nakuha ni Pedro?

Buweno, and musht mao ang isda nga gituohan sa kadaghanan nga mao ang “Isda ni San Pedro,” ug kini ginadalit sa mga restawran duol sa Dagat sa Galilea. Kay diyutay rag gagmayng mga bukog, dali kining lutoon ug kaonon. Apan mao ba gayod kining isdaa ang nakuha ni Pedro?

Si Mendel Nun, usa ka mananagat nga nagpuyo duol sa baybay sa Dagat sa Galilea kapin sa 50 ka tuig, maoy tinamod kaayo nga awtoridad bahin sa lokal nga isda. Siya miingon: “Mga plankton ang ginakaon sa musht ug dili maibog sa ubang pagkaon. Busa masikop kini pinaagig baling, ug dili pinaagig pasol.” Busa walay kalagmitan nga kining isdaa ang nakuha. Ug labaw nga walay kalagmitan nga tamban ang nakuha, tungod kay gamay ra kini nga matawag nga mao ang Isda ni San Pedro.

Tungod niana ang kapilian na lang mao ang barbel, diin giisip sa uban nga mas mohaom sa ginganlan ug “Isda ni San Pedro.” Si Nun miingon: “Ang mga mananagat sa [Dagat sa Galilea], sukad pa sa una, nagagamit ug pasol nga gipaonan ug tamban aron makakuha ug mga barbel, diin kining mga isdaa maoy mga manunukob ug tigpangaon diha sa salogsalog sa lanaw.” Siya mihinapos nga “dakog posibilidad nga barbel ang nakuha ni Pedro.”

Nan, ngano nga ang musht ginadalit ingong “Isda ni San Pedro”? Si Nun mitubag: “Dunay usa lamang ka hinungdan sa makalibog nga pagbag-o sa ngalan. Maayo kini sa turismo! . . . Sa dihang nagsugod pagpangabot ang mga tawo nga gustong moduaw sa mga sagradong lugar gikan sa halayong mga dapit, morag maayo sa negosyo ang paghatag sa musht ug ngalang ‘Isda ni San Pedro’ nga ginadalit diha sa unang mga kan-anan duol sa lanaw. Ang labing popular ug dali lutoon nga isda nakabaton sa ngalan nga makapadani sa mga kustomer!”

Kay dili man gayod kita makaseguro kon unsang isdaa ang nakuha ni Pedro, bisag unsa pang isdaa ang idalit kanimo ingong “Isda ni San Pedro” malagmit gayod nga usa kana ka lamian kaayo nga pagkaon.

[Hulagway sa panid 19]

“Musht”

[Hulagway sa panid 19]

Barbel

[Picture Credit Line sa panid 19]

Garo Nalbandian