Mga Masai—Talagsaon ug Mabulokong mga Tawo

TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA KENYA

ANG tagning nga awit sa batang lalaki nga Masai (Maasai) milanog diha sa walog, nga gipadpad ug layo sa init, umogon nga hangin sa kaadlawon. Samtang misubang ang adlaw, nagkakusog ang palubaylubay nga tingog sa batang lalaki, sama gayod nianang langgam nga mag-aawit nga nanglimbasog sa pag-awit sa pagsidlak sa adlaw.

Naminaw ako samtang gipadayag sa misubang nga adlaw ang batang Masai nga magbalantay sa hayop nga nagbarog taliwala sa mga baka sa iyang amahan. Nagkalupo ug taas nga pulang panapton nga mitabon ug gamay sa iyang lawas, nagbarog siya sa usa ka tiil nga samag talabong, nga naghirag diha sa iyang gikuptang bangkaw ug nag-awit ngadto sa iyang malinawong panon sa kahayopan. Tugoti ako nga suginlan kamog dugang bahin niining talagsaon nga mga tawong Masai.

Maayong Pag-abot sa Dapit sa mga Masai

Ang mga Masai, mga tawong mabulokon ug tigbuhig mga hayop, nagpuyo diha sa dagko kaayong hawan nga mga lugar sa Great Rift Valley sa Sidlakang Aprika. Nahimutang diha sa mga nasod sa Kenya ug Tanzania, ang mga Masai maoy mga kaliwat pa niadtong mga tawo sa kanhiayng panahon, nga nagkinabuhi sama gayod sa ilang mga kagikan kasiglohan kanhi. Wala mabalaka bahin sa paglabay sa panahon, ang ilang kinabuhi gigamhan sa pagsubang ug pagsalop sa adlaw ug sa kanunayng nag-usab-usab nga mga panahon.

Ang kinaadman sa mga Masai naglakip sa ilang katakos nga mabuhi diha sa mapintas nga palibot ug bungtorong lugar sa Rift Valley. Maglakaw nga dakog tikang, lagyo kaayo ang ilang baktason sa pagpangitag lunhawng mga sibsibanan ug mga imnanan alang sa ilang mga baka. Sila nag-atiman sa ilang mga baka taliwala sa mga panon sa mga wildebeest, sebra, giraffe, ug ubang kahayopan sa kapatagan nga nagpuyo usab diha sa yuta nga ilang gipuy-an.

Mga Tawong Naghatag ug Dakong Importansiya sa mga Baka

Ang mga Masai nagtuo nga sila ang nanag-iya sa tanang baka sa yuta. Kini nga pagtuo naggikan sa kasugiran nga sa sinugdanan ang Diyos may tulo ka anak nga lalaki nga ang matag usa iyang gihatagag tagsa ka gasa. Ang panganay nakadawat ug bangkaw alang sa pangayam, ang ikaduha nakadawat ug sarol alang sa pagtikad sa yuta, ug ang ikatulo nakadawat ug lipak alang sa pagbantay ug mga baka. Kining kamanghorang anak gikaingon nga mao ang nahimong amahan sa nasod sa Masai. Bisag ang ubang mga tribo dunay mga baka, ang mga Masai nagtuo nga sila ang tinuod nga tag-iya niining mga hayopa.

Sa komunidad sa mga Masai, ang kategoriya ug kahinungdanon sa usa ka  tawo nag-agad sa gidak-on sa iyang panon sa kahayopan ug sa gidaghanon sa iyang mga anak. Gani, giisip nga kabos ang usa ka tawo kon ang iyang baka dili moabot ug 50 ka buok. Sa tabang sa iyang daghang anak ug mga asawa, ang tawong Masai sa ngadtongadto naglaom nga makatigom ug dakong panon sa kahayopan nga mokabat ug usa ka libong hayop.

Ang mga membro sa pamilya sa Masai dunay suod nga pagbati sa ilang mga baka. Ang matag hayop dunay linaing tingog ug kinaiya nga nahibaloan pag-ayo sa pamilya. Ang mga baka kasagarang patikan ug markahan ug taas nga nagkurbang mga linya ug kuti nga mga disenyo nga gituyo aron makadugang sa katahom sa hayop. Giawit ang mga awit nga naghubit sa pisikal nga katahom sa pipila ka membro sa panon sa kahayopan ug nagpahayag ug pagmahal alang kanila. Ang mga torong baka nga dunay dagkong bawog nga mga sungay gipakahamili pag-ayo, ug ang nating baka mabinationg giatiman ug giakatar nga mora kinig bag-ong natawong bata.

Sa naandan, ang mga balay sa Masai tukoron sa mga babaye ug gam-on ginamit ang mga sanga nga gitagik sa mga kogon ug dayon taklapan ug bulitan ug kinalibang sa baka. Linginon ug initlog ang porma, ang mga balay tukoron nga nag-alirong aron panalipdan ang tangkal sa tunga, diin matulog ang mga baka magabii. Ang enterong kadaplinan koralan ug hait, tunokon nga mga sanga nga magpanalipod sa mga Masai ug sa ilang mga baka batok sa manunukob nga mga hyena, leopardo, ug leyon.

Ang pagpabiling-buhi sa mga Masai nag-agad sa kahimsog ug kalig-on sa ilang mga panon sa kahayopan. Ang gatas sa hayop imnon, ug ang kinalibang sa baka gamiton agig taklap ug sampong sa ilang mga balay. Talagsa rang ihawon sa mga Masai ang ilang mga baka aron kan-on; sila kasagarang nagbuhi ug pipila ka karnero ug mga kanding alang sa pagkaon. Apan sa dihang ihawon ang usa sa mga baka, ang tanang bahin sa hayop gamiton. Ang mga sungay gamiton ingong mga sudlanan; ang mga kuko ug mga bukog gam-ong mga adorno; ug ang mga panit paughon ug himoong mga sapatos, besti, kobrekama, ug pisi.

Mabulokon ug Talagsaon

Taas ug niwangon nga may maayong pisikal nga panagway, ang mga Masai maoy ambongan nga mga tawo. Ang ilang mga besti mabulokon kaayo. Ang mga panapton nga gitina sa hayag nga mga kolor nga pula ug asul luag nga ikalupo sa ilang malubayong mga lawas. Ang kababayen-an kasagarang magdayandayan sa ilang kaugalingon sa dagkong linginon nga samag-plato nga mga kuwelyong may mga lobitos ug mga putong nga lainlaig mga kolor. Ang mga bukton ug mga buolbuol hugot nga sul-oban ug baga nga mga lambod sa tumbaga. Kasagarang painaton sa mga lalaki ug mga babaye ang ilang mga dalunggan pinaagi sa pagtaod ug bug-at nga mga ariyos ug may-lobitos nga  mga dayandayan. Ang ocher, pulahong mineral nga dugmokon aron mahimong pinong polbos, kasagarang isagol sa sebo sa baka ug ihidhid sa lawas sa maartehong paagi.

Usa ka gabii niana, pinaagi sa kahayag sa daob, nagtan-aw ako samtang ang usa ka grupo sa mga Masai nagtapok aron mosayaw. Mibarog nga nag-alirong, misayaw sila nga dungan ang ilang pag-undak-undak. Samtang nagkapaspas ang paso sa sayaw, ang bug-at ug may-lobitos nga mga kuwelyo sa mga babaye nagsigeg ulpot-ulpot diha sa ilang mga abaga. Dayon, sa tinagsatagsa, ang mga manggugubat nga Masai nagpulipuli sa pag-anha sa tunga sa alirong, diin nagpasundayag sila ug nindot nga mga paglukso, nga taas kaayo. Gipadayon ang pagsayaw bisag gabii na kaayo hangtod nga gikapoy ang tanan.

Ang Pamilyahanong Kinabuhi sa mga Masai

Init ang panahon, apan tibuok adlaw akong naglingkod uban sa usa ka grupo sa mga babayeng Masai ilalom sa landong sa kahoyng akasya, nga nagtan-aw kanila nga nagtahi ug mga lobitos sa makuting mga disenyo diha sa gipauga nga mga panit. Nangatawa ug nag-estoryahanay, wala kaayo nila tagda ang mga weaverbird nga nagtuwittuwit sa ibabaw nila, nga naggama sa ilang mga salag pinaagig ugang mga lugas sa balili. Samtang nag-irog ang adlaw, ang mga babaye napuliki sa pagkalos ug tubig ug paghakot ug sugnod, pag-ayo sa ilang mga balay, ug pag-atiman sa ilang gagmayng kabataan.

Sa dihang ang adlaw nag-anam na pagsalop, ang mga tigbantay sa mga panon sa kahayopan nagsugod na sa pagpamauli uban sa ilang mga baka. Hinayhinayng namauli ang panon sa kahayopan, ang ilang mga tiil nakapatungha ug ulbo sa pulang abog nga naigo sa dalagong kahayag sa talisalop nga adlaw. Sa dihang nakita sa mga babaye ang ulbo sa abog sa halayo, dalidali nilang gibiyaan ang ilang trabaho aron mangandam alang sa taliabot nga panon sa kahayopan.

Sa dihang ang mga baka gipasulod na sa tangkal, ang mga lalaki naglakawlakaw taliwala sa ilang kahayopan, naghapohap sa mga sungay sa mga torong baka ug nagdayeg sa katahom niini. Ang usa ka gamay nga batang lalaki nagpasidlit ug init-init nga gatas ngadto sa iyang baba gikan sa suso sa baka ug gibadlong dayon siya sa iyang inahan. Ang mga dalagita, nga nagsulod-gawas sa naghuot  nga pundok sa mga baka nga morag lunlon mga sungay ug mga tiil na lang kon tan-awon, binatid nga naggatas sa mga baka, nga nagpuno sa ilang tag-as nga mga sudlanang tabayag hangtod nga miawas kini.

Sa gabii nagtapok kami palibot sa daob nga maoy nagwagtang sa katugnaw sa hangin. Anaa ang baho sa aso ug sinugbang karne maingon man ang isog nga baho sa baka tungod sa panon sa kahayopan sa duol. Usa ka tigulang nga lalaki milingkod ug miasoy ug mga sugilanon bahin sa kasaysayan sa Masai ug sa bayanihong mga buhat kanhi sa mga manggugubat nga Masai. Mihunong lamang siya sa dihang mingulob ang usa ka leyon sa halayo, ug dayon walay-pagtagad nga nagpadayon sa pag-asoy sa iyang detalyadong sugilanon nga nakapalipay sa iyang mamiminaw. Sa kataposan, sa tinagsatagsa, ang tanan misulod sa kangitngit sa ilang linginon-ug-atop, gama-sa-yuta nga mga balay aron matulog. Gawas sa mabawng pagginhawa sa nangatulog nga mga baka, hilom ang kagabhion, nga gilamoy sa kangitngit ug kahilit sa haluag nga kamingawan.

Ang Kinabuhi sa Batang Masai

Pagsubang sa adlaw ang balangay nagkisaw sa kalihokan. Ang gagmayng mga bata, nga nagsul-ob lang ug may-lobitos nga mga bakos ug mga kulentas, nagdula diha sa bugnawng hangin sa kabuntagon. Ang ilang katawa makapahupayng paminawon alang sa mga Masai, kinsa nahigugma pag-ayo sa ilang mga anak ug nag-agad niining mga anaka alang sa ilang mga paglaom sa umaabot ug sa ila mismong pagpabiling buhi.

Ang pagmatuto sa mga anak maoy usa ka kalihokan nga salohan sa komunidad​—si bisan kinsang edaran nga tawo diha sa komunidad makadisiplina ug makapitol sa masinupakong bata. Ang mga bata tudloan sa pagtahod sa ilang mga tigulang, ug sila daling makakat-on sa mga paagi sa pamilyahanong kinabuhi sa mga Masai. Sila walay mga kabalaka sa bata pa, apan samtang nagtubo sila, ang mga dalagita tudloan sa pag-atiman sa mga buluhaton sa balay ug ang mga bayongbayong tudloan sa pag-atiman ug pagpanalipod sa kahayopan. Ipasa sa mga ginikanan ngadto sa ilang mga anak ang kahibalo bahin sa tradisyonal nga mga tambal ug itudlo kanila ang mga rituwal ug mga tradisyon sa Masai nga nag-apektar sa tanang bahin sa kinabuhing Masai.

Pagkahimong Hamtong

Sa nagkahamtong sila, makat-onan sa mga batan-on ang mga kostumbre ug mga seremonyas nga magtimaan sa pagkausab sa ilang estado diha sa katilingban gikan sa pagkabata ngadto sa pagkahamtong. Apil sa mga rituwal nga makat-onan mao kadtong may kalabotan sa sakit, dimalas, kaminyoon, ug kamatayon. Ang mga Masai nagtuo nga mahimo silang tinunglo kon dili nila tumanon kining maong mga seremonyas.

Ibuya sa Masai nga mga ginikanan ang ilang anak nga babaye sa masuso pa siya. Ang batang babaye ibuya ngadto sa lalaki nga nanag-iyag daghang baka nga makabayad sa bugay nga pangayoon sa amahan sa babaye. Kasagaran, maminyo siya sa usa ka lalaki nga magulang kaayo kaniya ug malakip na siya sa ubang mga asawa diha sa panimalay sa maong lalaki.

Sa nagkahingkod na ang mga batang lalaki diha sa Masai nga komunidad, makigsuod sila sa ubang batan-ong mga lalaki nga ilang katalirongan. Kining linaing relasyon nga ilang gipahimuslan uban niining maong mga katalirongan mahimong molungtad sa tibuok kinabuhi. Magkauban silang mausab gikan sa walay-kasinatiang mga bata ngadto sa pagkahimong mga manggugubat. Ingong mga manggugubat sila modawat sa mga kaakohan sa pagpanalipod sa mga balay ug sa yuta palibot niini, pagmentinar sa kuhaanan ug tubig alang sa komunidad, ug pagpanalipod sa kahayopan gikan sa ihalas nga mga mananap ug sa mga kawatan. Gibantog tungod sa ilang kaisog ug kawalay-kahadlok, ang mga Masai kasagaran gayod nga magdaladala sa ilang hait kaayong mga bangkaw.

Sa dihang ang mga manggugubat mag-edad na ug 30 o kapin, mosulod sila sa kataposang ang-ang sa ilang pagkahimong hamtong. Uban ang dakong kahinam ug seremonyas, sila subhan ingong mga tigulang sa komunidad; tugotan na sila karong magminyo. Kay nagbaton na niining tinahod nga estado diha sa katilingban, isentro na nila ang ilang pagtagad sa pagpangitag pangasaw-onon ug pagpadaghan sa ilang panon sa mga baka, ug gidahom sila sa pagtambag ug pagpataliwala sa mga panagbangi.

Ang mga Masai ug ang Ilang Kaugmaon?

Karon ang talagsaong mga kostumbre ug kultura sa mga Masai kusog nga nagakawala. Diha sa pipila ka dapit ang mga Masai dili na libreng makalibodlibod uban sa ilang mga baka sa pagpangitag laing mga sibsibanan. Ang dagko kaayong mga luna sa yuta nga maoy ilang naandang puy-anan gikamulo pag-ugmad alang sa reserbasyon sa ihalas nga kahayopan o alang sa pamalay ug agrikultura aron matagan-an ang nagkadakong populasyon. Ang hulaw ug kalisod sa ekonomiya nakapugos sa daghang Masai sa pagbaligya sa ilang minahal nga mga baka aron mabuhi. Sa ilang pagbalhin ngadto sa dagkong mga siyudad, masugamak nila ang samang mga suliran nga maoy naghampak sa ubang bahin sa modernong kalibotan sa ilang palibot.

Karong panahona ang pagsangyaw sa mga Saksi ni Jehova nakaabot na sa mga komunidad sa Masai sa Sidlakang Aprika. Kapin sa 6,000 ka kopya sa brosyur nga Tagamtama ang Kinabuhi sa Yuta sa Walay Kataposan! ang naimprenta diha sa pinulongang Masai. Busa ang mga Masai natabangan nga makita ang kalainan tali sa walay-pasikaranang mga patuotuo ug sa kamatuoran sa Bibliya. Sa pagkatinuod, makapalipay sa kasingkasing nga makitang ang atong Maglalalang, si Jehova nga Diyos, naghatag ug kahigayonan niining talagsaon ug mabulokong mga tawo nga maapil sa daghang “kanasoran ug mga tribo ug katawhan ug mga pinulongan” nga makalabang-buhi sa kalaglagan niining gubot nga sistema sa mga butang.​—Pinadayag 7:9.

[Hulagway sa panid 25]

Tradisyonal nga balay sa Masai

[Hulagway sa panid 26]

Ang mga Masai nagtigom aron mosayaw

[Mga hulagway sa panid 26]

Duha ka Saksi nga Masai