Nayelo nga mga Paras nga Mopatunghag “Likidong Bulawan”

TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA CANADA

Sa nagyelo nga adlaw sa tingtugnaw sa rehiyon sa Niagara sa Canada daghang lig-og lawas nga mga trabahante ang magpanon sa pagsungsong sa bugnaw kaayong klima ug mangadto sa parasan. Ang bugnawng hangin makadugang sa kabugnaw sa temperatura nga morag minus 40 grado Celsius. Nganong kini nga mga mangangani maikagon man nga moadto sa nagyelo nga klima aron mamupo sa nayelo, nanguyos nga mga paras nga sama ka gahi sa diyolin? Tungod kay kining nanguyos nga mga paras makapatungha ug tam-is kaayong bino nga bulawan ug kolor​—binong yelo.

Hustong Tempo ug Temperatura

Ang Amerikanong magsusulat nga si Mark Twain nag-ingon nga sulagma ra ang pagkahimo sa usa nga “labing bantogan sa tanang imbentor.” Mao usab ang nahitabo sa Franconia, Alemanya, sa 1794 sa dihang gipuga sa tiggamag bino ang duga gikan sa nayelo nga mga paras human sa usa ka bagyong yelo. Ang mga paras nakapatungha ug bino nga sa pagkatalagsaon daghan kaayog asukar; apan, ang pagkaaslom niini nagbalanse sa pagkatam-is sa bino. Apan, ang tinuig nga paggama niining matanga sa bino naghatag ug linaing mga problema sa mga tiggamag bino. Ang temperatura kinahanglang ubos sa -7 grado Celsius sulod sa daghang adlaw aron maayo ang pagkayelo sa duga. Ang kalit nga pagtunaw sa yelo makapamenos sa katam-is sa duga. Kon sobra ka bugnaw, diyutay ra ang makuhang duga gikan sa gahi nga paras sa dihang pug-on. “Lisod kini,” nag-ingon ang usa ka taga-Niagara nga tiggamag bino. “Kinahanglang husto gayod ang temperatura.”

Ang klima sa habagatang Canada, ilabina sa rehiyon sa Niagara, maayo alang sa paggamag binong yelo. Ang mga temperatura sagad moubos sa -7 grado Celsius sa mga Nobyembre ug Pebrero. Ang tiggamag bino malamposon gayod ilabina sa paggamag binong yelo gikan sa mga paras nga Riesling ug Vidal, apan ang ubang mga matang sa paras gigamit usab. Samtang ang ubang mga nasod naggama usab ug binong yelo, ang Canada nahimong ang kinadak-ang tiggamag bino sa kalibotan, nga nakadawat ug dagkong mga ganti diha sa daghang internasyonal nga mga kompetisyon sa bino.

Nganong Tam-is Kaayo?

Ang sobrang katam-is sa binong yelo maoy tungod sa pagkadaghan sa asukar sa duga sa paras. Ang paras, nga  80 porsiyento niini maoy tubig, pupoon ug pug-on samtang nagyelo. Ang mga tiggamag bino kinahanglang magpuga sa paras diha sa gawas o kaha sa bukas nga mga pultahan sa gam-anan ug bino aron maseguro nga magpabiling nagyelo ang paras. Ang kadaghanan sa tubig, nga moyelo sa mas taas nga temperatura kay sa asukar, mahimong yelo. Busa, kon pug-on ang nayelo nga mga paras, ang duga nga mogawas dunay daghan kaayong asukar. Ang duga niini, sumala pa sa giingon sa usa ka tigsulat bahin sa bino, “puwerteng tam-isa.”

Makaiikag, bisan tuod ang Canada ilado sa dili-mabangbang nga katugnaw sa mga tingtugnaw niini, ang Niagara mas duol sa habagatan kay sa iladong rehiyon sa Burgundy sa Pransiya. Busa, tungod kay daghan ang oras nga may kahayag ang adlaw ug mainit nga mga temperatura sa Hulyo​—nga maoy panahon nga kusog kaayo ang pagtubo sa paras​—ang Niagara mao ang maayo kaayong dapit sa paggamag binong yelo nga daghan kaayog asukar. Sa tinghunlak, ang klima dili gayod magkaparehas, nga magpakuyos sa paras ug makadugang sa katam-is.

Pagtilaw sa “Likidong Bulawan”

Ang usa ka kilong ordinaryong paras mopagawas ug usa ka 750-mililitrong botelya sa bino. Apan, depende sa hangin ug kahayag sa adlaw panahon sa tingtugnaw, ang usa ka kilong nanguyos nga paras nga gam-ong binong yelo mopatungha lamang ug un-kinto sa usa ka 750-mililitrong botelya o kaha mas menos pa! Busa, ang binong yelo medyo mahal ug kasagarang ibaligya sa gagmayng mga botelya (375-mililitrong mga botelya).

Sumala pa sa usa ka tiggamag bino, ang baho sa binong yelo “samag lychee nut,” nga morag lami sa “mga prutas sa tropiko, nga may gamayng lami sa duga sa peach ug mangga.” Bisan tuod naglabi ang katam-is ug ang sabor niini sa unang pagtilaw, “kini nabawi tungod sa kaaslom, nga nagpasuwabe sa lami niini.”

Dili lamang sa Canada popular ang binong yelo. Gibaligya ngadto sa daghang nasod, ilabina sa Sidlakang Asia, ang binong yelo gidawat ingong tam-is nga kapuli sa cognac.

Makaiikag, ang mga gam-anan ug bino sa Niagara nagtaho nga daghang tawo ang miboluntaryo sa pagpangani sa nagyelong panahon sa pagpangani. Ang ilang suhol? Usa ka gamayng botelya sa “likidong bulawan.”

[Picture Credit Line sa panid 24]

Ubas: © Bogner Photography

[Picture Credit Line sa panid 25]

Julianna Hayes, BCWine.com