Pagpaniid sa Kalibotan

Usa ka Dakong Mata

Ang brittle star, nga nailhan usab nga serpent star, gituohang mabuhi nga walay mata diha sa ngitngit nga kahiladman sa dagat. Ang mga tigdukiduki nalibog kon sa unsang paagi kining paryente sa bituon sa dagat morag makamatikod sa mga manunukob ug dayon mokalagiw gikan niini. “Karon nadiskobrehan sa mga siyentipiko ang sekreto niini,” nagtaho ang The New York Times. “Ang enterong bukog sa lawas niini nagsilbing usa ka dakong mata.” Ang brittle star naggamit ug daghang samag-lobitos nga mga lente nga maoy naglangkob sa gituohang usa ka dakong daghag-bahin nga mata. Dugang pa, ang gagmayng mga lente niini “makapatunong sa kahayag labing menos 10 ka pilo nga mas maayo kay sa gigming kaayong mga lente nga gam-on karon diha sa mga laboratoryo,” matod sa taho. “Kini nga pagtuon nagpakita kon unsang talagsaong mga materyales ang mamugna sa kinaiyahan, nga labaw kaayo kay sa mahimo sa presenteng teknolohiya,” nag-ingon si Dr. Joanna Aizenberg, ang pangunang tigmugna sa pagtuon.

 Lig-ong Bakterya

Dunay dagayang kinabuhi sa yuta, bisan sa daghang kilometro sa ilalom niini, nagtaho ang National Post sa Canada. “Kining maong mga bakterya lalom kaayog nahimutangan sa ilalom sa Yuta nga dangtag 50,000 ka tuig una pa kini maabot sa tubig sa ulan,” matod ni Propesor Terry Beveridge sa University of Guelph. “Walay kahayag, walay photosynthesis, walay daghag-elemento nga mga asukar o mga protina nga makaon niini.” Sa unsang paagi mabuhi ang maong bakterya? Sumala sa Post, nadiskobrehan sa mga tigdukiduki sa Canada ug T.B. nga ang bakteryang Shewanella motapot sa iron oxide ug mosuyop “sa mga electron sa maong mineral aron makuha ang enerhiya sa metabolismo nga gikinahanglan niini aron mabuhi.” Ang mga siyentipiko nagbanabana nga tinagpulo ka libo nga lainlaing mga mikroorganismo ang nagpuyo sa lalom kaayong mga bahin sa yuta, apan wala pay 10 porsiyento niini ang nailhan sa bug-os.

Pagbalik sa Sakit sa Pagkatulog

“Ang mga tigdukiduki nagpasidaan nga ang sakit sa pagkatulog mitungha pag-usab sa makahahadlok nga sukod sa pipila ka bahin sa Aprika,” mitaho ang British Medical Journal. Si Pierre Cattand, sa Asosasyon Batok sa Trypanosomiasis sa Aprika, miingon: “Saysenta milyones ka tawo ang gihunahuna nga nameligro, apan tulo hangtod upat ka milyon lang ka tawo ang gipanid-an, nga moresulta sa mga 45 000 ka bag-ong mga kaso kada tuig. Gibanabana nga labing menos 300 000 hangtod 500 000 ang naapektohan sa pagkakaron.” Gihunahuna nga halos nawagtang na sa katuigang 1960, ang sakit motakod sa mga tawo pinaagi sa langawng tsetse. Ang mga lugar nga giingong labing nameligro ug nanginahanglan ug internasyonal nga tabang mao ang Angola, Demokratikanhong Republika sa Congo, ug habagatang Sudan.

Gitalikdan sa mga Czech ang Relihiyon

Ang mga numero nga gipadayag sa Buhatan sa Estadistika sa Republika sa Czech nagpakita nga ang relihiyon gitalikdan sa daghang tawo diha sa katilingbang Czech sa milabayng napulo ka tuig. Pananglitan, sa 2001, 2.7 ka milyong Czech lamang ang nagpaila sa ilang kaugalingon nga mga Romano Katoliko, kon itandi sa 4 ka milyon sa 1991. Sulod sa maong yugto sa panahon, ang Ebanghelikal nga Iglesya nawad-ag 32 porsiyento sa mga membro niini ug ang Hussite nga Iglesya nawad-ag 46 porsiyento. Nganong mius-os man kini? Wala madugay human sa pagkahugno sa Komunismo, ang mga Czech mibating libre sa pagpaila sa ilang kaugalingon ingong mga membro sa usa ka relihiyon. Apan, karon halos 60 porsiyento sa populasyon niini miangkon nga dili relihiyoso. Ang Republika sa Czech karon, nga maoy yutang natawhan sa iladong relihiyosong Repormador nga si Jan Hus, nahimo na nga usa sa dili relihiyosong mga nasod sa Uropa.

Nagakahanaw nga Maayong Batasan sa Pagtrabaho

“Singkuwentay singko porsiyento sa pangunang mga ehekutibo nga giinterbiyo [sa Tinipong Bansa] nag-ingong ang anam-anam nga pagkadaot sa maayong batasan sa pagtrabaho duna unyay dakong makadaot nga epekto sa palakat sa korporasyon sa umaabot,” nagtaho ang magasing The Futurist. Daghan tingali ang hinungdan sa maong pag-us-os, matod sa magasin, lakip sa mga bata kinsa “nagtan-aw sa ilang mga ginikanan nga maunongon sa ilang mga amo, unya papahawaon ra diay sa dihang magpakunhod nag mga trabahante.” Mitultol kini sa daghan niadtong nangatawo sa katuigang 1960 ug sa ulahi, nga isipon ang trabaho nga usa ka paagi sa pagkab-ot sa ilang mga tumong: salapi, kalipayan, ug lingawlingaw. Ang artikulo nag-ingon nga tungod niini nga katarongan, “ang kasegurohan sa trabaho ug taas nga suweldo nga maoy mga panukmod kanhi, dili na panukmod karon.” Ang duha sa presenteng-adlaw nga mga simtoma sa nagakahanaw nga maayong batasan sa pagtrabaho mao ang dugang ug dugang nga pagkaulahi sa pagsulod sa trabaho ug pag-abuso sa mga mamumuo sa sick leave.

Serbisyo sa Lubnganan Diha sa Internet

Usa ka serbisyo diha sa Internet nagpaposible na karon sa pagduaw sa gihimo-pinaagig-kompiyuter nga mga lubnganan diha sa cyberspace, nagtaho ang The Japan Times. Ang mga higala ug mga paryente makapahayag sa ilang pagtahod sa namatay diha sa Internet. Ang larawan sa usa ka lapida makita diha sa eskrin sa kompiyuter lakip sa hulagway ug mubong biograpiya sa namatay. Dunay luna nga gitagana aron ang miduaw makabilin ug mga mensahe. Agig konsiderasyon sa Budhistang mga bisita, sila makahalad ug mga prutas, bulak, insenso, ug alak diha sa gihimo-pinaagig-kompiyuter nga lubnganan pinaagi sa paggamit sa mouse. Sumala pa kang Tadashi Watanabe, presidente sa kompaniya diha sa Internet nga motagana sa mga serbisyo sa lubong, “ang uban nag-ingon nga kini maoy usa ka praktikal nga ideya alang sa mga tawong dili makaduaw kanunay sa mga lubnganan, sama niadtong nagpuyo sa laing nasod.”

Pasidaan Bahin sa Artiko

“Abot sa 80 porsiyento sa tandogong dapit sa Artiko niining planetaha ang grabeng madaot sa tungatunga niini nga siglo kon ang kaugmaran sa industriya didto dili momenor,” matod sa mantalaang The Globe and Mail sa Canada. Ang taho sa UN Environment Programme nagkomento bahin sa nagkadaghang epekto sa kaugmaran nga ipahinabo sa tawo nganha sa tibuok rehiyon sa Artiko. Sumala sa taho, kon ang kaugmaran sa industriya magpadayon sa gikusgon sama niadtong nahitabo gikan 1940 hangtod 1990, ang mga resulta malaglagon unya. Gikaingon nga ang kadaot malagmit nga mokaylap ngadto sa ubang mga rehiyon usab, tungod kay daghang mananap sa Artiko ang tiglalin sa ubang mga lugar. “Sa pagkakaron,” matod sa mantalaan, “mga 10 porsiyento hangtod 15 porsiyento sa rehiyon sa Artiko sa kalibotan ang [grabeng] naapektohan tungod sa kaugmaran sa industriya.”

Nagkadaghang Tambok Kaayong mga Bata

“Ang gidaghanon sa gagmayng kabataan nga sobra sa timbang halos midoble sa miaging dekada,” nag-ingon ang The Times sa London, nga nagkomento bahin sa di pa dugayng surbi nga gipatik diha sa British Medical Journal. “Kapin sa usa sa lima ka bata ubos sa edad nga kuwatro anyos ang sobra sa timbang ug halos usa sa napulo ang giklasipikar nga tambok kaayo.” Si Dr. Peter Bundred sa University of Liverpool nag-ingon nga daghang ginikanan mohatag sa ilang gagmayng kabataan ug “ginama-daang mga pagkaon, nga dunay mas daghang tambok,” ug lingawon sila pinaagi sa pagpalingkod kanila atubangan sa TV. Sa dihang moeskuyla na sila, daghan niining mga bataa ang magsakay paingon sa eskuylahan imbes maglakaw ug magtan-awg TV pagkahuman sa klase inay nga magdula sa gawas sa balay. “Sa unang higayon atong makita nga kusog ang pagtambok sa mga bata sa mga tuig sa ilang pagkabata,” matod ni Bundred.

May-Kasayorang Pag-uyon Gipamatud-an Pag-usab

Napulo ka tuig human sa unang mando, nga pinetsahag Enero 1991, ang Ministri sa Panglawas sa Italya nagsubli sa pagpahayag nga ang pag-abonog dugo dili himoon kon ang pasyente wala pa makahatag sa iyang may-kasayorang pag-uyon. Ang mando, nga pinetsahag Enero 25, 2001, ug gipatik diha sa Gazzetta Ufficiale della Repubblica Italiana (Opisyal nga Mantalaan sa Republika sa Italya), nag-ingon: “Sa dihang gipahibalo nga mahimong delikado ang pagpaabonog dugo o mga sangkap sa dugo ug/o paghatag ug mga tambal nga gikan sa dugo, ang pasyente nga magadawat sa maong mga pamaagi kinahanglang magpahayag ug sinulat nga pagtugot o pagdumili.”

Mabdos nga mga Inahan Gidagmalan

“Ang mga pagdagmal sa lalaking mga paris ginaila na karon nga mas makadaot sa inahan ug sa bata kay sa komplikasyon sa panglawas nga gitinguhang mahibaloan ug matambalan panahon sa pagmabdos,” nag-ingon ang The Independent sa London. “Ang usa ka pagtuon sa Royal College of Obstetricians bahin sa kapintasan diha sa panimalay sa Britanya . . . nagpakita nga un-tersiya sa mga pagdagmal batok sa kababayen-an nahitabo sa unang higayon sa dihang sila nagmabdos. Dunay nagkadakong pamatuod nga ang pangabugho, nga napukaw tungod sa gidahom nga pagkahimugso sa bata, nakatukmod sa pipila ka lalaki nga magmapintason.” “Nakurat kami sa dihang among nakita ang estadistika sa UK,” matod ni Propesor James Drife sa Royal College of Obstetricians. Nakaplagan diha sa kaamgid nga pagtuon didto sa Tinipong Bansa nga pagbuno ang hinungdan sa 1 sa 5 ka kamatayon taliwala sa mabdos nga mga babaye sa maong nasod, nga naghimo niini nga “ang labing komon nga hinungdan sa kamatayon sa mabdos nga mga babaye [didto].”