Himamata ang Misteryosong Leopardo sa Niyebe

TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA PINLANDIA

PIPILA ra ang mga hayop nga sama ka misteryoso sa leopardo sa niyebe. Pipila lang ka tawo ang nakakitag usa niana diha sa naandang dapit puy-anan niini, ug diyutay kaayo ang nahibaloan kon unsay pagkinabuhi nianang mga hayopa.

Ang leopardo sa niyebe maoy usa ka ilado nga atraksiyon sa Helsinki Zoo sa Pinlandia. Ang katingad-anang mga batasan niining sakop sa pamilya sa mga iring​—nga giisip sa daghan nga maoy labing matahom sa dagkong mga iring​—naghimo niini nga usa ka linalang nga makalingaw.

 Iring sa Tumoy sa Kabukiran sa Kalibotan

Bisan pag kini makita diha sa labing menos usa ka dosenang nasod gikan sa Bhutan ngadto sa Rusya, ang leopardo sa niyebe kasagarang gilangkit sa kabukiran sa Himalaya. Ang maong kabukiran​—labing habog sa kalibotan​—maoy matahom kaayo. Apan dili kini angayan alang sa mga tawo. Sa pagkatinuod, ang kabukiran sa Sentral Asia nahilakip sa kinatugnawan ug kinalisdang mga dapit sa kalibotan.

Bisan pa niana, ang leopardo sa niyebe komportable diha sa mga gihabogong 3,000 ngadto 4,500 metros. Ang bagang balhibo niini motaganag igong salipod sa katugnaw, samtang tungod sa dakong lungag sa ilong ang hayop makabatog igong oksiheno nga gikinahanglan diha sa menos ug oksiheno nga hangin sa kabukiran. Ang lapad, balhiboong mga kuyamas sa leopardo sa niyebe mopaposible sa tulin ug abtik nga paglakaw niini latas sa bagang niyebe. Apan komosta man sa lisod nga yuta sa kabukiran? Dili kini suliran kay pinaagi sa paggamit sa taas balhiboong ikog niini ingong timon, ang leopardo sa niyebe makaluksog mga 15 metros gikan sa usa ka pangpang ngadto sa lain, nga malupigan ang linuksohan bisan sa abohong kangaroo.

Ang leopardo sa niyebe kasagarang may timbang nga tali sa 27 ug 45 kilos ug may sukod nga 60 sentimetros sa gihabogon ug 2 metros gikan sa ilong ngadto sa ikog. Apan ang makapalahi gayod sa leopardo sa niyebe mao ang kinaiya niini. “Malumo kaayo kinig buot,” matod ni Leif Blomqvist, curator sa Helsinki Zoo. “Ang leopardo sa niyebe sayong makaugmad ug mga relasyon uban sa mga tawo, ug sa mabuntag diha sa zoo, kini mosugat sa tig-atiman niini.” Si Blomqvist midugang nga ang malumong buot mapanid-an bisan diha sa mga itoy. “Sila dili molugnot sa dihang timbangon ug bakunahan sila sa mga empleyado sa zoo,” siya miingon. Apan komosta man kon kuptan nimo ang laing matang sa leopardo nga samag edad? “Halos imposible nga himoon kana,” matod ni Blomqvist. “Kinahanglanon nimo ang mosalipod nga besti ug mga guwantis, kay sila mosukol nga mabangison.”

Nganong Talagsa Rang Makita?

Ang pagpangita ug leopardo sa niyebe mahimong makapahiubos kaayo, kay kining puti ug abohong iring dali nga hilabyan diha sa kabukiran. Ang epektibong takoban niini maoy hinungdan nga pipila ra ka leopardo sa niyebe ang nakit-an sa kabukiran. Ngani, ang pipila ka tigdukiduki nga misum-ok sa lisod nga kabukiran aron tun-an kining misteryosong iring namauli nga wala makakita bisag kausa sa maong hayop!

Ang kamatuoran nga ang  mga leopardo sa niyebe maoy tigpalain kaayo nakadugang sa kalisdanan sa pagkakitag usa niana. Dugang pa, luag ang ilang mga teritoryo, sanglit ang ilang tukbonon, nga sagad mao ang ihalas nga karnero o kanding, lagmit nihit diha sa kabukiran. Ikasubo, ang mga mangingilot nga hakog sa balhibo sa leopardo sa niyebe maoy usa ka hinungdan nga mikunhod ang populasyon niini sa punto nga pagkakaron ang leopardo natala isip nameligrong espisye. * Ang mga zoo dakog ginahimo sa pagpreserbar niining talagsaong hayop.

Ang Leopardo sa Niyebe sa Helsinki

Ang Helsinki Zoo nagmalamposon kaayo sa pagpasanay sa mga leopardo sa niyebe. Sa pagkatinuod, niadtong 1976 ang maong pasilidad gihatagan sa tahas nga maoy maghupot sa internasyonal nga opisyal nga talaan bahin sa leopardo sa niyebe. Ang opisyal nga talaan nahimong mapuslanong kasangkapan sa pagdumala sa populasyon sa leopardo sa niyebe diha sa mga zoo o sa mga parke sa kahayopan.

Ang susamang opisyal nga mga talaan gihuptan bahin sa daghang espisye nga nagpuyo sa mga zoo apan ilabina bahin sa nameligrong mga espisye. Ang usa ka opisyal nga talaan nagtala sa mga detalye bahin sa tanang hayop sa usa ka linaing espisye nga nagpuyo sa zoo. Ang mga zoo mao ang responsable sa pagpahibalo sa maghuhupot sa opisyal nga talaan bahin sa bag-ong mga itoy ingon man ang pagbalhin ug pagkamatay sa mga hayop. Ang opisyal nga mga talaan gigamit sa pagpilig nahiangayng mga parisan sa pagpasanay alang sa dinakpang mga hayop. “Tungod kay gamay ra ang mga populasyon, ang pag-us-os sa kalidad ug suod nga pagpaliwatay dali nga mahitabo,” saysay ni Blomqvist.

Kapig usa ka gatos ka itoy ang gipanganak sa Helsinki Zoo lamang, ug kadaghanan kanila gipadala ngadto sa mga zoo sa ubang nasod. Aron matino ang pagkadaiya diha sa populasyon, ang dinakpang mga leopardo sa niyebe kanunayng ipakigbayloay sa mga zoo. Nagkadaiya na kaayo ang populasyon sa dinakpang mga leopardo sa niyebe karon nga dili na kinahanglang manglit-ag niadtong anaa pa sa kamingawan.

Daghang zoo, lakip ang atua sa Helsinki, nakatabang sa pagpatunhay sa ihalas nga kahayopan pinaagi sa pagpaningkamot nga mamentinar ang populasyon sa kahayopan nga maayog mga gene. Siyempre, kini motugot usab sa mga bisita sa pagkalingaw sa pagtan-aw sa talagsaong mga hayop. Sa tinuoray, ang leopardo sa niyebe mohatag sa malungtarong impresyon ug pasidungog sa Maglalalang, kinsa ‘naghimo sa tanang butang nga matahom.’​—Ecclesiastes 3:11.

[Footnote]

[Picture Credit Lines sa panid 17]

Page 16: Center: ©Aaron Ferster, Photo Researchers; page 17: Top right: © Korkeasaaren Eläintarha/Markku Bussman; bottom: ©T. Kitchin/V. Hurst, Photo Researchers

[Picture Credit Line sa panid 18]

Chuck Dresner/Saint Louis Zoo