Pagpaniid sa Kalibotan

Mga Ilaga ug mga Tawo Nagkompetensiyahay Alang sa Pagkaon

Sumala sa Commonwealth Scientific and Industrial Research Organization (CSIRO) sa Australia, sa tibuok kalibotan adunay napulo ka batang mga ilaga nga ipanganak sa matag tawhanong bata nga matawo. Kada adlaw, mga 360,000 ka bag-ong tawhanong bata ang kinahanglang pakan-on, apan ang 3,600,000 ka bag-ong gianak nga mga ilaga magkinahanglan usab ug pagkaon. Pananglitan, ang Indonesia adunay populasyong mga 230 ka milyong tawo, ug mga 60 porsiyento kanila nagdepende sa humay alang sa ilang panginahanglan sa enerhiya kada adlaw. Ugaling lang, sa maong nasod, ang mga ilaga mokaog mga 15 porsiyento sa abot sa humay kada tuig. “Nagpasabot kana nga ginakaon sa mga ilaga ang gidaghanon sa humay nga igong ipakaon sa kapig 20 ka milyong taga-Indonesia sulod sa tibuok tuig,” matod sa siyentipiko sa CSIRO nga si Dr. Grant Singleton.

 Sabaw sa Manok​—Natural nga Tambal sa Sip-on

Ang sabaw sa manok dugay nang gigamit ingong tradisyonal nga tambal sa mga sakit nga respiratoryo sama sa sip-on. Sumala sa gitaho diha sa librong Food​—Your Miracle Medicine, si Dr. Irwin Ziment, espesyalista sa baga sa University of California sa Los Angeles, nagpatin-aw kon sa unsang paagi kini moepekto: “Ang manok, sama sa kadaghanang pagkaon nga protina, adunay natural nga amino acid nga gitawag ug cysteine, nga ipagawas sa dihang magluto ka sa sabaw. Ang cysteine adunay talagsaong kemikal nga kaamgid sa usa ka drogang gitawag ug acetylcysteine, nga ireseta sa mga doktor alang sa ilang mga pasyenteng may brongkitis ug mga impeksiyong respiratoryo.” Ang maong droga, nga sa sinugdan gikuha gikan sa mga balhibo ug panit sa manok, maoy mucolytic, nga mao, kini magpalasaw ug magpausbaw sa agos sa sip-on gikan sa ilong, tutonlan, ug mga baga. Ang sabaw sa manok molihok sa pareho gayong paagi. Aron ang sabaw mahimo pang mas epektibong pangontra sa kaping-ot, si Dr. Ziment nagsugyot nga idugang ang ahos, sibuyas, ug halang nga mga lamas sama sa mga sili.

Mga Pranses ug ang Labaw-sa-Kinaiyahan

Bisan pa sa ilang dungog isip mga tigrason, daghang Pranses nagtuo gihapon sa labaw-sa-kinaiyahan. Sumala sa usa ka taho diha sa Pranses nga mantalaang Le Monde, ang mga tigdukiduki nakadiskobre nga “un-tersiya sa populasyon nagtuo nga ang mga taras sa tawo gipiho sa mga senyales sa astrolohiya, samtang un-kuwarto nagtuo sa mga panagna sa horoskopyo.” Mga 50 porsiyento nagtuo sa pagpanambal pinaagig pag-ampo ug pagtuo sa Diyos ug sa telepathy. Katingalahan, gipadayag sa panukiduki nga ang interes sa siyensiya wala magsalikway sa pagtuo sa labaw-sa-kinaiyahan. Sa kasukwahi, kadtong may diyutay kaayong siyentipikanhong kahibalo lagmit dili dayon motuo kay niadtong adunay dakong kahibalo sa siyensiya.

Mopatay nga “Heatstroke”

Sa pagkomento bahin sa pagkamatay tungod sa heatstroke sa bituon sa esports sa T.B. nga si Korey Stringer, ang magasing Time mipatin-aw nga sa init, umogon nga panahon, dili igo ang katulin sa pag-ebaporar sa singot aron mabugnaw ang lawas panahon sa sobrang paghago. Ang heatstroke, nga ipaila sa lagmit grabeng pagtaas sa temperatura sa lawas, basin maoy moresulta. Ang mga pasidaang ilhanan sa heatstroke mahimong maglakip sa pagkalipong, labad-sa-ulo, pagkakasukaon, kaluya, mental nga kalibog, kusog nga pulso, ug init, uga, namula nga panit. Ang pagpabugnaw dayon sa lawas pinaagig tubig sa yelo, bag sa yelo, o ubang paagi gikinahanglan aron sa pagluwas sa kinabuhi sa biktima. Apan ang panagang mas maayo kay sa tambal. “Sulayi ang paglikay nga mag-ehersisyo sa labing init nga bahin sa adlaw. Isul-ob ang luag nga sinina nga mopaposible sa pagsirkular sa hangin sa tibuok nimong lawas. Ug paneguroa ang pag-inom ug daghang likido,” ilabina ang tubig, nagsugyot ang Time. “Ang alkoholikong ilimnon, tsa ug mga ilimnong may cola, nga magsilbing tigpaihi, sa aktuwal makapasamot sa pagkahanaw sa pluwido.”

Dili-Kasaligang Naandang Buhat sa mga Kompaniya sa Sigarilyo

Ang sekretong mga dokumento sa kompaniya sa sigarilyo nagpadayag nga ang mga kompaniya sa sigarilyo “tinuyong naglimbong sa mga hinabako sa paghunahuna nga sila nagatabako ug mga sigarilyong menos ug alkitran ug nikotina kay sa tinuod nilang gitabako,” mitaho ang magasing New Scientist sa Britanya. Sa pagpahayag sa usa ka pananglitan, ang usa ka direktiba sa 1990 European Union nagpahamtang ug limitasyong 15 miligramong alkitran matag sigarilyo ug limitasyon usab sa nikotina. Ugaling, aron mosunod sa maong mga limitasyon sa alkitran ug nikotina, ang mga dokumento sa usa ka kompaniya nagpadayag nga inay usbon ang mga sigarilyo, ang kompaniya tinuyong nagmaniobra sa mga sukdanan pinaagi sa pag-usob sa ilang paagi sa pagsukod sa mga substansiya. Sa unsang paagi milampos sila nga wala masiloti? “Ang mga kompaniya nakahimo niana tungod kay kontrolado gayod nila ang komite labot sa sigarilyo [nga] maoy nagpatuman sa maong mga pagsusi,” nagtaho ang New Scientist. Si Stella Bialous sa World Health Organization nagpahayag: “Kini nag-ilustrar kon unsa ka walay kapuslanan kining mga lagdaa sa pagpanalipod sa publiko.”

Labing Karaang Pinatik nga Anunsiyo

Nakaplagan sa Insek nga mga arkeologo ang labing karaan nga nasayrang pinatik nga mga anunsiyo sa mantalaan, nagtaho ang People’s Daily Online sa Tsina. Ang duha ka pirasong papel nga putos, nga may petsang mga 700 ka tuig kanhi ug lagmit gigamit sa pagputos ug pintal, nakutkotan gikan sa usa ka lubong sa Lalawigan sa Hunan sa Tsina. “Adunay 70 ka karakter nga Ininsek sa itaas sa tuo sa mantalaan nga nagbatbat sa klase, kalidad ug mga kinaiyahan sa produkto, ug ang adres sa tindahan gipatik usab diha sa mantalaan,” matod sa taho. Talagsaon ang kaamgid sa pipila ka pulong sa anunsiyo sa modernong mga anunsiyo. Sa bahin kini mabasa: “Kon itandi sa ubang mga pintal, ang kolor sa among produkto maoy linain.” Kay nakaamgo nga ang mantalaan nahiabot sa Uropa sa ika-12ng siglo ug naimbento ni Gutenberg ang tipograpiya sa ika-15ng siglo lamang, ang taho nag-ingon: “Sa Tsina, ang paggamag papel masubay balik sa AD 105, sa dihang si Ts’ai Lun unang nagmugnag usa ka pliego sa papel; kon bahin sa pagpatik, sa ika-9 nga siglo ang Tsina nakabaton nag imprenta nga ginamit ang bloke sa kahoy.”

Pagpangomersiyo sa Simbahan

Kay nagsagubang ug walay-uswag nga mga tumatambong ug nagkamenos nga mga amot, ang mga simbahan sa tibuok Tinipong Bansa nagapanukod ug sekular nga mga negosyo aron makabayad sa mga bayranan. “Kini ang kaugmaon sa matag mamugnaong simbahan,” matod ni Stephen Munsey, senyor pastor sa Family Christian Center sa Munster, Indiana. Sumala sa The Wall Street Journal, ang pagpangomersiyo sa mga simbahan nagkadaiya gikan sa pagbaligyag kape ug mga donat diha sa koridor sa simbahan ngadto sa pagpadagan ug mabug-oson-ug-serbisyong mga restawran diha sa portiko sa simbahan. Usa ka relihiyon sa Jacksonville, Florida, nagbukas ug usa ka gamayng shopping mall duol sa simbahan niini. Ang mall naglakip ug usa ka ahensiya para sa biyahe, usa ka parlor sa pagpatahom, ug restawran nga nagbaligyag linutong tinai sa baboy, hamon, ug repolyo. Ang magtutukod ug obispo sa simbahan, si Vaughn McLaughlin, nag-ingon: “Gusto ni Jesus nga dawaton nato ang mga gasa nga iyang gihatag kanato, ug makakuhag tubo.” Siya dugang miingon nga sa tuig 2000, ang mga negosyo sa simbahan mikitag kapin sa duha ka milyong dolyares.

Dili Makadaot nga “Cannabis”?

“Ang mga pagpatuo nga ang cannabis dili makadaot gisaway sa usa ka bag-ong taho nga nagpasidaan nga ang droga nagakahimong mas isog ug mahimong mosangpot sa grabe ug malungtarong kadaot sa panglawas,” nagtaho ang The Independent sa London. Si Propesor Heather Ashton sa Newcastle University, Inglaterra, nag-ingon: “Ang cannabis moapektar sa halos tanang sistema sa lawas. Kombinasyon kini sa daghang kinaiyahan sa alkohol, mga tabletang pangpakalma, narkotiko ug mga substansiyang makapanghanduraw.” Nasayran nga kini makadaot pag-ayo sa mga kahanas sa pagdrayb. Makapukaw usab kini sa grabeng kadaot sa utok, lakip ang schizophrenia; modaot nga lima pa ka pilo sa mga baga kay sa sigarilyo; mahimong makapahinabog talagsaong kanser sa tutonlan; ug mahimong magpahinabog makapatayng mga atake sa kasingkasing diha sa pipila ka batan-ong tiggamit. Sa katuigang 1960, ang usa ka sigarilyo sa marijuana naandang may 10 miligramong THC, usa ka kemikal nga nagaapektar sa utok. “Karon, tungod sa mas modernong paagi sa pagtanom ug pagpaliwat sa tanom, ang usa ka sigarilyo sa marijuana mahimong may 150 miligramong THC ug abot ug 300 miligramo kon kini gipahirag lana sa hashish,” nagsaysay ang mantalaan.

Makasabot Ka ba sa Imong Doktor?

“Ang komunikasyon tali sa mga doktor ug mga pasyente may problema,” nagtaho ang Folha de S. Paulo sa Brazil. Sa usa ka surbi nga gihimo sa emerhensiyang lawak sa mga bata sa usa ka ospital sa São Paulo, 25 porsiyento sa mga ginikanang nag-uban sa mga bata mibiya sa opisina sa doktor nga wala makasabot kon unsay nahitabo didto, 24 porsiyento dili makabasa sa reseta tungod sa dili maayong sinulatan, ug 90 porsiyento dili makahinumdom sa ngalan sa doktor. Ubay-ubay ang mga hinungdan sa maong pagkadaot sa komunikasyon. Naglakip kini sa “dali ug dili-personal” nga mga konsultasyon nga moresulta nga ang mga pasyente “dili mosalig ug dili kontento sa dayagnosis sa doktor,” sobrang paggamit sa pinulongang medikal, ug sa kamatuorang ang modernong medikal nga mga pagsusi nagpahinabo nga ang mga doktor wala nay daghang pangutana nga sama sa nangagi. Sumala sa taho, usa ka sikyatrista misitar ug laing hinungdan​—ang “emosyonal nga pangdepensa” nga naugmad sa daghang doktor “sa pagpanalipod sa ilang kaugalingon batok sa sakit, pag-antos, kagul-anan, ug kahadlok sa kamatayon.”