Politikanhong Aktibista nga Nahimong Neyutral nga Kristohanon

SUMALA SA GIASOY NI LADISLAV ŠMEJKAL

Human sa pagsentensiya kanako, gibalik ako sa akong atob. Dihadiha, gisugdan ko ang pagpadalag mensahe pinaagig Morse code diha sa bungbong ngadto sa usa ka higala nga didto sa duha ka andana sa ibabaw. Naghulat siya nga makabati kon unsang sentensiya ang akong nadawat.

“Katorse anyos,” mituktok ako.

Siya dili makatuo niadto. Busa siya nangutana: “Katorse ka bulan?”

“Dili,” mitubag ako. “Katorse anyos.”

TUIG 1953 kadto. Ang dapit​—Liberec, Czechoslovakia (karon Czech Republic). Ako niadto maoy 19-anyos nga aktibista nga nagtinguhag politikanhong kausaban. Kaming mga aktibista nagpakaylap sa among mga panghunahuna pinaagi sa pagpanagtag ug mga uhas bulantis nga nagsaway sa Komunistang Partido, nga maoy diha sa gahom niadto. Ang among kalihokan gihukman nga maoy dakong pagbudhi​—mao nga akong nadawat ang taas nga sentensiya sa bilanggoan.

Ako nakagugol nag halos usa ka tuig sa bilanggoan una pa ipakanaog ang akong sentensiya. Sa dili pa masentensiyahan, ang mga binilanggo ibutang nga tinagurha sa usa ka atob, ug panapanahon kuhaon sila nga tinaptapan ang mga mata aron masukitsukit. Dili kami tugtan sa pag-estorya samtang anaa sa among mga atob, busa maghunghongay o mag-estoryahay kami pinaagi sa pagtuktok ug Morse code.

Sa wala madugay nasayran ko nga daghan sa binilanggo maoy mga Saksi ni Jehova. Sa among bilanggoan maoy batasan nga ilisan ang mga binilanggo sulod sa mga atob matag usa o duha ka bulan. Sanglit interesado man ako sa Bibliya, nalipay ako sa dihang sa kadugayan gibutang ako sa usa ka atob uban sa usa ka Saksi. Ngadtongadto, misugod ako sa pagtuon sa Bibliya uban sa mga Saksi.

Sa akong hunahuna mabatbat mo ang among mga panaghisgot ingong mga pagtuon sa Bibliya, bisan pag kami walay Bibliya o mga basahon bahin sa Bibliya. Sa pagkatinuod, wala pa gayod ako makakitag Bibliya sa akong kinabuhi. Apan mag-estorya kami​—ang Saksi nagpatin-aw nga sinag-ulo sa mga ulohan sa Bibliya​—ug ako nagsulat ug mga nota sa iyang gisulti. Kadtong tanan gihimo samtang kami naglingkod nga dug-ol nga naghunghongay.

Papel sa kasilyas ug usa lang ka sudlay ang suplay nga gihatag. Gigamit ko ang sudlay sa pagsulat sa mga nota diha sa papel sa kasilyas. Daghan sa  mga kasulatan nga among gihisgotan akong gisag-ulo. Ang mga Saksi nga nagtuon kanako nagtudlo usab kanako ug mga alawiton sa Gingharian. Usa ka Saksi miingon kanako: “Ikaw gibilanggo karon isip politikanhong kriminal, apan sa umaabot ikaw basin mabilanggo tungod sa pagka-Saksi ni Jehova.”

Sa kataposan, human sa dili-matapos nga pagsukitsukit, ako gisentensiyahan ug gidala ngadto sa usa ka bilanggoang kolonya duol sa lungsod sa Jáchymov. Niadtong panahona kombinsido na ako nga usa ka adlaw ako mahimong usa sa mga Saksi ni Jehova.

Daghang Katuigan sa Bilanggoan

Sa pagkaabot nako sa kampo nga giminahan ug uranium, ako dayong gipangita ang mga Saksi. Apan sa wala madugay akong nasayran nga sila gidala ngadto sa laing dapit. Hinuon, ang usa ka Saksi nahibilin kay siya kosinero. Gipahulam ko niyag daan kaayong Bibliya nga gitagoan sa daghang dapit. Busa nakabasa akog mga teksto nga ako nang nasag-ulo. Nagsige akog sulti sa akong kaugalingon samtang nagbasa ako, ‘Oo, eksakto kini sumala sa gitudlo kanako sa mga igsoon.’

Duolag usa ka bulan sa ulahi, gibalhin ako ngadto sa usa ka kampo nga ginganlag Bytiz, duol sa lungsod sa Příbram. Didto ko nahibalag ang ubang mga Saksi. Sa Bytiz regular kami nga nakadawat ug mga basahon sa Bibliya nga giyuhot sa pagsulod. Bisag gisulayan pagsusi sa administrasyon sa kampo kon sa unsang paagi kadto nakaabot kanamo, wala gayod nila kini mahibaloi. Moabot ug 14 ka binilanggo kami nga aktibong nakigbahin sa pagsangyaw sa uban. Ang katunga niana maoy bawtismadong mga Saksi, ug ang katunga maoy sama nako, mga tawo nga nakadangat sa pagtuo sama sa mga Saksi samtang binilanggo.

Daghan kanamo gustong magpasimbolo sa among pagpahinungod sa Diyos pinaagi sa bawtismo sa tubig. Apan tungod sa kakulang sa tubig​—o, mas eksakto, kay walay sudlanag tubig nga may igong gidak-on​—ang pagtuslob dili sayon nga hikayon. Busa, niadtong mga adlawa daghan ang kinahanglang maghulat hangtod sila makagawas aron mabawtismohan. Apan, sa kampo sa Bytiz may dagkong mga torre sa pagpabugnaw sa mga compressor sa minahan. Sa tungatunga sa katuigang 1950, ubay-ubay kanamo ang nabawtismohan diha sa tigkolekta nga tangke sa usa nianang maong mga torre.

Pipila ka tuig sa ulahi, niadtong Marso 1960, ako gipatawag sa usa ka polis nga nagdumala sa politikanhong mga binilanggo. Miingon siya nga kon akong ipahibalo kaniya ang kalihokan sa ubang mga binilanggo, iyang hikayon nga makunhoran ang akong sentensiya sa bilanggoan. Sa dihang mibalibad ako sa pagbuhat niana, gisinggitan niya akog mga pasipala. “Imong gitalikdan ang kahigayonan alang sa kinabuhing may kagawasan,” misinggit siya. “Akong tinoon nga dili ka na gayod makapauli sa inyong balay! Dinhi ka mamatay.” Bisan pa niana, duha ka bulan sa ulahi, giluwatan ang usa ka amnestiya nga aplikado kanako, ug human sa katibuk-ang walo ka tuig nga pagkabilanggo, ako mipauli sa balay.

Hamubong Yugto sa Kagawasan

Ang buluhaton sa mga Saksi ni Jehova gidili sa Czechoslovakia sukad sa Abril 1949, busa sa wala madugay akong nasayran nga ang pag-alagad sa Diyos diha sa giingong kagawasan dili gayod lahi kay sa pag-alagad samtang binilanggo. Sa panahong nakagawas na ako, giatubang ko ang laing suliran. Pinugos niadto nga ang matag lalaki sa nasod magsundalo sulod sa duha ka tuig.

Ang pipila ka lalaking nagtrabaho sa pipila ka negosyo nga iyaha sa Estado gihatagag eksepsiyon sa militaryong serbisyo. Pananglitan, kadtong nagtrabaho sa mga minahag karbon nakadawat sa maong eksepsiyon. Sanglit nakatrabaho man akog  minahan, ako mitrabaho sa usa sa mga minahan. Mainiton akong giabiabi didto. “Ayaw ug kabalaka bahin sa pagsundalo,” giingnan ako. “Dili lisod nga makuhaan ka namog eksepsiyon gikan niana.”

Duha ka bulan sa ulahi, sa dihang nakadawat akog pahibalo nga girekluta ako sa pagsundalo, gipasaligan ako niadtong nagdumala sa minahan sa karbon: “Ayaw ug kabalaka, tino nga sayop kana. Amo lang sulatan ang militaryo, ug masulbad ra kana.” Apan kadto wala gayod masulbad. Ngadtongadto, usa ka opisyal miduol kanako ug nangayog pasaylo: “Unang higayon nga kini nahitabo, apan kinahanglang moreport ka sa kasundalohan.” Sa dihang midumili akong magsundalo kay supak ako sa gubat tungod sa akong konsensiya, gidakop ug gidala ako ngadto sa labing duol nga militaryong batalyon.​—Isaias 2:4.

Pag-atubang sa Usa ka Hukmanan

Sa pagkabilanggo ko sa lungsod sa Kladno niadtong Enero 1961, gihimo ang mga paningkamot nga kombinsihon ako nga magsundalo. Gihikay sa usa ka nagdumalang opisyal sa militar ang usa ka miting. Gidala ako sa lawak-komperensiyahan nga may dako, linging lamesa nga gilibotag dagko, ginama-sa-panit nga mga silya. Taudtaod ang mga opisyal nangabot ug nanglingkod alirong sa lamesa. Ang nagdumala tinagsang nagpailaila kanila kanako. Unya siya milingkod ug miingon: “Karon, suginli kami bahin niining imong relihiyon.”

Human sa daklit, hilom nga pag-ampo, misugod ako pagsulti ngadto sa atentibong mamiminaw. Ang panaghisgot sa wala madugay miabot sa ebolusyon, ug gipahayag nga ang ebolusyon maoy siyentipikanhong kamatuoran. Sa usa ka bilanggoang kolonya nga akong nahimutangan nga sayosayo, natun-an ko ang pulyetong Evolution Versus the New World. * Busa sa katingala niadtong mga opisyal sa militar, nakahatag akog ebidensiya nga ang ebolusyon maoy dili-kapamatud-an nga teoriya.

Unya, usa ka medyor, kinsa tin-awng may nahibaloan bahin sa relihiyong Katoliko, miapil sa panaghisgot. “Unsay inyong pagtuo kang Birheng Maria?” siya nangutana. “Ug unsay inyong hunahuna bahin sa balaang Misa?” Gitubag ko ang iyang mga pangutana, ug unya ako miingon: “Sir, nasabtan ko nga ikaw usa gayod ka magtutuo, kay ang imong mga pangutana lahi man nianang sa uban.”

“Dili! Dili! Dili! Dili ako magtutuo!” siya kusog nga mitutol. Sa Komunistang Estado, ang nag-angkong mga Kristohanon nagdawat ug gamay rang pagtahod o responsabilidad kon duna man ugaling. Busa human niadtong pagsukliay ug mga pulong, ang opisyal wala na moapil sa panaghisgot. Mapasalamaton ako kaayo tungod sa higayon nga makasaysay sa mga tinuohan sa mga Saksi ni Jehova ngadto niadtong mga tawhana.

Dugang Kahigayonan sa Pagsangyaw

Pipila ka adlaw sa ulahi, ako gidala ngadto sa usa ka militaryong pasilidad sa Prague nga guwardiyado. Ang unang armadong sundalo nga gitudlo sa pagguwardiya kanako natingala sa linaing mga lakang sa seguridad. “Kini ang unang higayon nga may personal akong giguwardiyahan,” gisultihan niya ako. Busa gisaysay ko kon nganong ako nabilanggo. Nainteres pag-ayo siya niadto nga siya milingkod​—ang iyang pusil gisipitan sa iyang mga tuhod​—ug namati. Human sa duha ka oras ang laing sundalo mipuli kaniya, ug ang susamang pagsukitsukit ug panaghisgot sa Bibliya sunod nga nahitabo.

Sa misunod nga mga adlaw, ako nakahigayon sa pagpakigsulti niadtong nagguwardiya kanako ug sa ubang mga binilanggo sa dihang gitugot kana sa mga guwardiya. Ang mga guwardiya nag-abli pa sa mga atob ug nagtugot nga ang mga binilanggo magkatigom alang sa mga panaghisgot sa Bibliya!  Ngadtongadto, nabalaka ako nga masayran ang kagawasan nga gihatag kanako sa mga guwardiya aron makigsulti sa ubang mga binilanggo ug basin adunay daotang mga sangpotanan. Apan ang bug-os nga kahimtang natipigang sekreto.

Sa kadugayan, sa gidala ako sa hukmanan alang sa sentensiya, gidasig ako niadtong akong gikaestorya bahin sa akong mga tinuohan. Gisentensiyahan ako ug duha ka tuig, nga gidugang sa unom ka tuig gikan sa akong orihinal nga sentensiya nga wala nako masilbihi tungod sa amnestiya. Kadto nagpasabot nga mga walo pa ka tuig akong magsilbi sa bilanggoan.

Pagkaamgo sa Tabang sa Diyos

Makadaghan, ako nakaamgo sa tabang sa Diyos samtang ako gibalhinbalhin ug kampo ug bilanggoan sa Czechoslovakia. Sa pag-abot ko sa bilanggoan sa Valdice, ang komandante nangutana kon nganong didto ako. “Midumili ako sa militaryong serbisyo,” mitubag ako. “Supak sa akong mga tinuohan ang pagpakiggubat.”

“Maayo unta kon ang tanan adunay samang tinamdan,” mitubag siyang mabination. Apan human sa daklit nga pagpalandong niini, siya miingon: “Ugaling lang, sanglit ang kadaghanang tawo karong adlawa dili samag panghunahuna, kinahanglang amo kang silotan​—ug grabe nga silotan!”

Gibutang ako sa departamentong nagkulit sa bildo, nga usa ka departamento alang sa mga binilanggo. Abi ninyo, bisan pag gisentensiyahan ako tungod sa pagdumilig militaryong serbisyo ingong usa sa mga Saksi ni Jehova, ako ginganlan gihapon nga politikanhong binilanggo ug, busa, gihatagag mas lisod nga mga buluhaton. Ang pagkulit sa bildo alang sa mga chandelier ug ubang maluhong mga butang nga ginama sa bildo maoy lisod gayod nga trabaho kay ang maong mga produkto kinahanglang walay depekto. Kasagaran, ang mga binilanggo naghatag sa ilang natapos nga trabaho, nga sa pagkaugma makadiskobre nga katunga niana gibalik aron ayohon. Busa lisod kaayo ang pagtapos sa gikinahanglang produksiyon.

Sa adlaw nga misulod ako sa departamento sa pagkulit sa bildo, kinahanglang hulaton ko una ang pangulo sa departamento. Sa iyang pag-abot, siya misugod pagsinggit ngadto sa mga binilanggo kinsa, sumala sa iyang hunahuna, nagbinagdoy sa trabaho. Siya miagi sa mga binilanggo ug nakaabot kanako ug miingon: “Ikaw? Nganong wala ka man magtrabaho?”

Gisaysay ko nga bag-o pa kong naasayn nga binilanggo. Iya akong gidala sa iyang opisina ug nangutana sa naandang mga pangutana kon nganong nabilanggo ako. Human nako isaysay ang akong kahimtang kaniya, siya miingon: “Usa diay ka sa mga Saksi ni Jehova?”

“Oo,” mitubag ako.

Nausab ang iyang tinamdan. “Ayaw ug kabalaka,” matod niya. “Daghan kami niadtog mga Saksi ni Jehova dinhi. Silang tanan among gitahod, kay sila kugihan ug desenteng mga tawo. Tinoon ko nga imong makuha ang gikinahanglang trabaho nga imong matapos.”

Ang nausab nga panggawi sa magtatan-aw sa trabaho bug-os nakapatingala kanako. Mapasalamaton ako kang Jehova ug niadtong wala-mailhing kaubang mga magtutuo nga maoy responsable sa maayong dungog nga nabatonan sa mga Saksi niadtong bilanggoana. Sa pagkamatuod, nasinati ko ang mahigugmaong tabang ni Jehova sa tibuok kong panahon sa bilanggoan.

Bisan pag ang akong kahimtang nahimong lisod kaayo, gipaneguro ko kanunay nga sa ngadtongadto makontak ko ang akong Kristohanong mga igsoon. Unya akong makita ang ilang nindot nga mga pahiyom ug makadawat sa ilang pagdasig. Kon wala sila, labi pa gayod untang lisod antoson ang akong pagkabilanggo.

Ang daghang binilanggo morag naghunahuna lang nga makapanimalos sa daotang tratasyon nga ilang naagoman. Apan wala ko gayod batia kana. Nakaamgo ako nga nag-antos ako tungod sa pagkamasinugtanon sa matarong nga mga prinsipyo sa Diyos. Busa nasayod ako nga alang sa matag adlaw nga gigugol ko sa bilanggoan, si Jehova makahatag kanakog di-maihap nga talagsaong mga adlaw  sa kinabuhi diha sa iyang Paraisong bag-ong yuta.​—Salmo 37:29; 2 Pedro 3:13; Pinadayag 21:​3, 4.

Mapasalamaton Tungod sa mga Panalangin Karong Adlawa

Niadtong Mayo 1968, human sa kapin ug 15 anyos nga pagkabilanggo, sa kataposan gipagawas ako. Sa sinugdan, nagpanuko ako sa pagpakigsulti sa mga tawo, nga maoy sagad niadtong nakagugol ug dakong bahin sa ilang kinabuhi alirong sa mga tawo nga nagsul-ob sa besti sa binilanggo o sa mga uniporme nga gisul-ob sa mga guwardiya. Apan sa wala madugay gitabangan ako sa akong Kristohanong mga igsoon nga malangkit sa pagsangyaw nga buluhaton, nga, siyempre, ginahimo gihapon bisan pag gidili.

Sa pipila ka semana human sa akong pagkagawas, akong nahimamat si Eva. Bisan pa sa grabeng pagsupak sa pamilya, siya, uban sa iyang magulang nga lalaki, maisogong mibarog dapig sa kamatuoran sa Bibliya duolag tulo ka tuig nga miagi. Sa wala madugay nagsugod kami sa pagpakigbahin nga nagkauban sa pagsangyaw nga buluhaton. Kami nagtrabaho usab sa paggama sa atong literatura sa Bibliya. Kadto gihimo sa sekretong mga imprentahan. Unya sa Nobyembre 1969, kami naminyo.

Niadtong 1970 natawo ang among unang anak, si Jana. Sa wala madugay, sa mga hinapos sa semana misugod ako sa pag-alagad sa mga kongregasyon isip nagapanawng ministro sa mga Saksi ni Jehova, nga nagduaw kanila aron sa pagdasig kanila sa espirituwal. Samtang naghimo sa maong buluhaton sa 1975, gidakop ako ug gibalhog na usab sa bilanggoan. Apan niadtong higayona migugol akog pipila lang ka bulan didto. Dayon niadtong 1977, natawo ang among anak nga lalaki nga si Štěpán.

Sa kataposan, niadtong Septiyembre 1, 1993, ang Czech nga Republika opisyal nga nag-ila sa mga Saksi ni Jehova. Sa pagkasunod tuig ang among anak nga babaye, si Jana, naminyo kang Dalibor Dražan, nga usa ka Kristohanong ansiyano. Dayon niadtong 1999, ang among anak nga lalaki, si Štěpán, nga usa ka ministeryal nga alagad, naminyo kang Blanka, nga anaa sa bug-os-panahong pag-alagad. Kaming tanan karon maoy mga membro sa mga kongregasyon sa Prague. Kaming tanan naglantaw sa panahon nga ang bag-ong kalibotan moabot na​—apan ako nangandoy ilabina sa panahon nga wala nay mga bilanggoan sa bisan diin.

[Footnote]

[Mga hulagway sa panid 20]

Gigamit ko ang sudlay sa pagsulat ug mga teksto sa Bibliya

[Hulagway sa panid 21]

The Bytiz camp, where I was incarcerated and later baptized

[Hulagway sa panid 23]

Adlaw sa among kasal

[Hulagway sa panid 23]

Si Eva ug ako, uban ni Štěpán ug Blanka sa wala ug ni Jana ug Dalibor sa tuo