Mga Relihiyon Nagtigom sa Assisi nga Nangitag Pakigdait

“Dili na gayod masubli pa ang kapintasan! Ni ang gubat! Ni ang terorismo! Sa ngalan sa Diyos, hinaot ang tanang relihiyon magdalag hustisya ug pakigdait, kapasayloan ug kinabuhi, ug gugma niining yutaa!”​—Papa Juan Paulo II.

ASSISI, ITALYA, Enero 24, 2002​—Ang mga hawas sa organisadong mga relihiyon sa kalibotan nagtigom aron mag-ampo alang sa pakigdait, pakigdait nga gihulga sa terorismo, pagkamapihigon, ug inhustisya. Ang miting gipahibalo sa papa mga duha ka bulan human mahugno ang Twin Towers sa New York City. Mainitong gidawat sa daghang lider sa relihiyon ang pagdapit sa Batikano.

Sa duha ka naunang mga okasyon​—kas-a sa 1986 ug usab sa 1993​—ang papa miawhag ug usa ka adlaw nga pag-ampo sa Assisi. * Kapin sa usa ka libo ka magsusulat ug balita gikan sa tibuok kalibotan nangabot aron sa pagkobre sa 2002 nga miting. Daghang relihiyon ang gihawasan diha sa mga pag-ampo alang sa pakigdait​—kadtong iya sa Kakristiyanohan (mga Katoliko, Lutherano, Anglikano, Ortodokso, Metodista, Baptist, Pentecostal, mga Mennonite, mga Quaker, ug uban pa), Islam, Hinduismo, Confucianismo, Sikhismo, Jainismo, Tenrikyo, Budhismo, Judaismo, tradisyonal nga mga relihiyon sa Aprika, Shinto, ug Zoroastrianismo. Didto usab ang mga delegado gikan sa ubang mga relihiyon, maingon man ang usa ka hawas sa World Council of Churches.

Mga Pahayag Pabor sa Pakigdait

Nagsugod ang okasyon sa alas 8:40 s.b., sa dihang ang “tren sa pakigdait” migikan sa gamayng estasyonan sa Batikano. Ang tren nga may pito ka bagon nga gisangkapan ug maayo aron hayahay sakyan, gikuyogan ug duha ka helikopter alang sa panalipod.  Ang duha ka oras nga panaw naghatod sa papa ug sa ubang mga lider sa relihiyon ngadto sa Assisi. Higpit kaayo ang seguridad​—mga usa ka libo ka polis ang gipabantay.

Ang relihiyosong mga lider nagtigom sa usa ka karaang plasa nga giaptan ug usa ka dako kaayong tolda. Sa sulod, sa usa ka dako, pormag V nga pulang entablado gipahiluna ang relihiyosong mga hawas, nga ang lingkoranan sa papa gibutang sa tunga. Sa kilid sa entablado anaa ang usa ka kahoyng olibo​—usa ka simbolo sa pakigdait. Atubangan sa entablado diha ang mamiminaw nga kapin sa 2,000 ka piniling mga bisita. Ang lingkoranan sa atubangan giokupar sa pipila ka tag-as-ug-ranggong mga opisyales sa Italya. Ang talagsaong mga koro miawit ug mga himno sa pakigdait tali sa mga pakigpulong. Sa ubang mga bahin sa lungsod, libolibong tawo, kadaghanan mga batan-on, nagpasundayag ug batok-gubat nga mga pulong diha sa nagkalainlaing pinulongan ug miawit ug mga awit sa pakigdait. Daghan ang nagbitbit ug mga sanga sa olibo.

Human molingkod diha sa entablado, giabiabi sa papa ang mga membro sa nagkalainlaing relihiyosong mga delegasyon. Dayon, human awita diha sa Latin ang usa ka himno nga gipasukad sa Isaias 2:4​—nga nagtagna sa panahon sa dihang ang “nasod dili mobakyaw sa espada batok sa usa ka nasod”—​daghang delegado nga ang matag usa nagsul-ob ug linain nga besting relihiyoso, naghimog solemneng mga pahayag pabor sa pakigdait. Ang mosunod maoy pipila ka pananglitan.

“Niining makasaysayanhong gutlo ang tawo kinahanglang makakitag mga lihok sa pakigdait ug makadungog ug mga pulong sa paglaom.”​—Cardinal François Xavier Nguyên Van Thuân.

Ang Diyos “dili Diyos sa gubat ug kasamok kondili Diyos sa pakigdait.”​—Ecumenical Patriarch Bartholomeus I.

“Ang relihiyosong mga kalainan dili angayng moagak [sa mga tawo] sa pagsalikway, o bisan pagdumot, sa mga tawong lahi ug relihiyon.”​—Dr. Setri Nyomi, World Alliance of Reformed Churches.

“Ang hustisya ug inigsoong gugma mao ang duha ka kinahanglanong mga haligi sa tinuod nga pakigdait taliwala sa mga tawo.”​—Chief Amadou Gasseto, hawas sa tradisyonal nga mga relihiyon sa Aprika.

“Ang pakigdait lamang ang balaan, ang gubat dili gayod balaan!”​—Andrea Riccardi, Katolikong Simbahan.

Giila sa pipila ka delegado nga ang mga relihiyon dunay dakong tulubagon tungod sa pagdasig sa pagkamapihigon ug sa gubat. Ang hawas sa Lutheran World Federation miingon nga ang kalibotan “gitay-og sa hilabihang pagdumot nga gisibahan sa relihiyosong pundamentalismo.” Usa ka hawas sa  Judaismo miingon: “Ang mga relihiyon maoy nagdasig sa daghang makalilisang ug dugoong mga gubat.” Usa ka delegadong Hindu mipahayag: “Ang kasaysayan sublisubling nagbutyag ug mga pananglitan nga ang nagpakaaron-ingnong mga manluluwas sa relihiyon naggamit sa relihiyon aron sa pagkontrolar sa mga tawo ug pagpahinabog pagkabahinbahin.”

Human sa solemneng mga panghimaraot sa terorismo ug gubat, ang mga delegado namalik ngadto sa ilang natudlong mga dapit, aron mag-ampo sa ilang kaugalingong mga diyos alang sa pakigdait.

Mga Pag-ampo Alang sa Pakigdait

Ang mga hawas sa mga relihiyon sa Kakristiyanohan duyog nga nag-ampo sa ubos nga bahin sa Basilika sa St. Francis, duol sa lubnganan nga maoy gibasehan sa ngalan sa simbahan. Ang seremonyas nagsugod sa “pagpangamuyo may kalabotan sa Trinidad” nga gihimo sa papa ug sa tulo ka lain pang delegado. Ang mga pag-ampo gisal-otag mga himno ug mga pangamuyo nga nagtuboy sa pakigdait maingon man mga pagbasa sa Bibliya bahin sa pakigdait. Usa ka pag-ampo naghangyo nga matukod na unta ang “dili mabahin nga pagtuo.” Sa pagtapos sa seremonyas, ang mga sumasalmot miawit sa Amahan Namo diha sa Latin, nga gipasukad sa Mateo kapitulo 6, mga bersikulo 9 hangtod sa 13.

Sa samang panahon, ang mga delegado ug ubang relihiyosong mga grupo nag-ampo usab diha sa laing mga lokasyon. Sa usa ka hawanan nga nag-atubang sa Mecca, ang mga Muslim, nga nangluhod diha sa mga karpet, misangpit kang Allah. Ang mga Zoroastriano, nga nag-ampo duol sa mga Jain ug mga Confucian, nagdagkot ug sagradong kalayo. Ang mga delegado nga naghawas sa tradisyonal nga mga relihiyon sa Aprika nag-ampo sa mga espiritu sa ilang mga katigulangan. Ang mga Hindu nangayog pakigdait gikan sa ilang mga diyos. Ang tanan nangaliya sa ilang mga diyos sumala sa ilang kaugalingong mga rituwal.

Usa ka Komon nga Panaad sa Pakigdait

Ang mga delegado nagtigom na usab ilalom sa dako kaayong tolda alang sa konklusyon sa mga seremonyas. Ang nagsiga nga mga lampara​—nga naghawas sa paglaom sa pakigdait​—solemneng gitunol sa mga monghe ngadto sa mga delegado. Nindot kining tan-awon. Dayon ang nagkalainlaing mga membro sa delegasyon mibasa ug usa ka komon nga panaad sa pakigdait, nga ang matag usa naghimog lahi nga deklarasyon.

“Kinahanglang higugmaon mo ang imong silingan aron matukod ang pakigdait.”​—Ecumenical Patriarch Bartholomeus I.

“Ang kapintasan ug terorismo sukwahi sa tinuod nga kahulogan sa relihiyon.”​—Dr. Konrad Raiser, delegado sa World Council of Churches.

“Kami manaad sa pag-edukar sa mga tawo aron motahod ug motamod sa usag-usa.”​—Bhai Sahibji Mohinder Singh, hawas sa Sikh nga relihiyon.

“Ang pakigdait nga walay hustisya dili tinuod nga pakigdait.”​—Ortodoksong Obispo Vasilios.

Sa kataposan, gibasa sa papa ang mga pulong nga makaplagan sa sinugdanan niining artikuloha. Kining mitinga sa nagkalainlaing mga tinuohan nahuman nga naggaksanay ang mga delegado isip simbolo sa pakigdait. Ang maayong pagkaandam, puwersadong mga pulong giduyogan sa pasunding ug seremonyas. Apan, unsay reaksiyon sa mga tawo niining talagsaong okasyon?

“Kon Ila Bang Buhaton ang Ilang Gisulti ug Gisaad”

Gidayeg sa mga mantalaan ug telebisyon ang inisyatibo sa papa. Ang pipila nagtawag pa gani sa papa nga “tigpamaba sa tibuok nga Kakristiyanohan.” Ang Batikanong mantalaang L’Osservatore Romano naghubit sa adlaw sa Assisi ingong usa ka “hinungdanong bahin sa kaugmaran aron matukod ang usa ka sibilisasyon nga may pakigdait.” Ang ulohan sa balita sa mantalaang Corriere dell’Umbria mao “Ang Assisi Naghatag ug Kahayag sa Pakigdait.”

Dili tanang tig-obserbar ingon ka madasigon. Ang pipila nagmaduhaduhaon kay bisan pa sa naunang mga adlaw sa pag-ampo alang sa pakigdait niadtong 1986 ug 1993, ang mga gubat nga gibugno sa ngalan sa relihiyon padayong naghampak sa katawhan. Ang relihiyosong pagdumot maoy nagsugnib sa pag-ulag dugo sa Uganda, sa kanhing Yugoslavia, Indonesia, Pakistan, Tungang Sidlakan, ug Amihanang Irlandia.

Ang Italyanhon nga mantalaang La Repubblica nag-ingon nga ang pipila ka kritiko nag-isip sa miting ingong “pasigarbo lang.” Usa ka membro sa Uropanhong Parliamento miingon nga aron molambo ang pakigdait, ang relihiyosong mga tawo kinahanglang “motuman sa Ebanghelyo”​—buot ipasabot, tumanon ang mga pulong nga “higugmaa ang imong mga kaaway, itahan ang pikas aping.”  Sa iyang panglantaw, “walay tawong nagabuhat” niana.

Ang presidente sa Italian Jewish Communities miingon nga “maayong tan-awon kon unsay mahitabo karon, buot ipasabot, kon ila bang buhaton ang ilang gisulti ug gisaad.” Ang hawas sa Italyanong mga Budhista mipahayag usab sa samang paagi, nga miingon nga ang usa kinahanglang “magtino nga ang mga pangamuyo alang sa pakigdait dili kay kutob ra sa pangamuyo.” Usa ka magsusulat, nga nagsulat alang sa Italyanhong magasing L’Espresso, nag-ingon nga ang miting sa Assisi nagsilbig lahi nga katuyoan alang sa mga relihiyon sa Kakristiyanohan nga gihawasan didto. Gitawag niya kadto nga “usa ka panaghugpong batok sa relihiyosong pagkadili-matinagdanon, pagkawalay-disiplina, ug pagkawalay-pagtuo,” ug maingon man sa paningkamot sa pagpukgo sa “mainitong proseso sa sekularisasyon” nga naghampak sa Uropa bisan pa sa “Kristohanong kasaysayan” niini.

Ang mas mainitong mga kritiko sa maong okasyon mao ang tradisyonalistang mga Katoliko, nga nahadlok nga basig mohuyang ang mga doktrina sa ilang simbahan. Sa usa ka interbiyo sa telebisyon, si Vittorio Messori, usa ka iladong Katolikong magsusulat, naghisgot bahin sa kapeligrohan nga basig ang okasyon sa Assisi makapalubog sa mga kalainan tali sa mga relihiyon. Siyempre, ang mga awtoridad sa simbahan nag-amping nga malikayan ang paghatag ug impresyon nga gisagolsagol lamang ang mga relihiyon. Ang papa mismo nanghimakak sa maong mga pasangil. Bisan pa niana, alang sa daghang tawo, ang diwa mismo sa okasyon morag nagpakita nga ang nagkadaiyang relihiyon naghawas lamang sa nagkalainlaing paagi sa pagduol sa usa ka diyos.

Relihiyon ug Pakigdait

Apan, unsay mahimo sa organisadong mga relihiyon sa pagpatunghag pakigdait? Ang pipila ka tawo naghunahuna nga kining pangutanaha kataw-anan, kay ang mga relihiyon morag mas daghang gihimo sa pagpahinabog mga gubat inay sa pagpugong niini. Nagsulat ang mga historyano kon giunsa paggamit sa sekular nga mga gahom ang relihiyon aron masugdan ang gubat. Apan ang pangutana motungha: Nganong nagpagamit man ang mga relihiyon?

Labing menos, ang mga relihiyon sa Kakristiyanohan adunay usa ka sagradong prinsipyo nga ilang magamit aron makatabang unta kanila nga dili mabasol maylabot sa gubat. Si Jesus miingon nga ang iyang mga sumusunod “dili bahin sa kalibotan.”  (Juan 15:19; 17:16) Kon gituman pa sa mga relihiyon sa Kakristiyanohan kanang mga pulonga, wala unta sila makig-abyan sa politikal nga mga gahom, nga nag-uyon ug nagbendisyon sa mga sundalo ug sa gubat.

Sa pagkatinuod, aron matuman ang maayong mga pulong nga gihisgotan sa Assisi, ang mga lider sa relihiyon dili angayng mag-apil-apil sa politikal nga kalihokan sa gobyerno. Dugang pa, kinahanglang tudloan unta nila ang ilang mga sakop sa mga dalan sa pakigdait. Bisan pa niana, ang mga historyano naghisgot nga ang mga tawong nagbuhat sa kapintasan sa kalibotan naglakip sa daghang tawo nga nagtuo sa Diyos​—o labing menos nag-ingon nga sila nagtuo. Usa ka editoryal sa mantalaan di pa dugay nag-ingon: “Wala madugay human sa Sept. 11, dunay tawo nga misulat niining makapahinuklog nga mga pulong diha sa usa ka paril sa Washington, D.C.: ‘Mahal nga Diyos, luwasa kami gikan sa mga tawo nga nagtuo kanimo.’”

Ang tanang pasunding ug seremonyas sa Assisi wala makatubag sa pipila ka lisod nga mga pangutana. Apan lagmit walay pangutanang mas hinungdanon​—o mas makapalibog​—alang sa daghang relihiyosong mga tawo kay niini: Nganong hangtod karon wala man tubaga sa Diyos ang mga pag-ampo alang sa pakigdait nga gitanyag sa mga relihiyon sa kalibotan?

[Footnote]

[Hulagway sa panid 7]

Mga delegado nga midawat sa nagsigang mga lampara​—nga naghawas sa paglaom sa pakigdait

[Credit Line]

AP Photo/Pier Paolo Cito

[Picture Credit Line sa panid 5]

AP Photo/Pier Paolo Cito