Talagsaong Diskobre May Kalabotan sa Mata

DUGAY nang nahibaloan sa mga siyentipiko nga ang mga mata sa mga hayop nga sus-an dunay mga neuron nga makakitag kahayag ug magtakda sa biolohikal nga orasan sa lawas. Dugay nang gituohan nga kining makakitag-kahayag nga obra gihimo pinaagi sa nailhang mga selula sa mata nga gitawag ug mga rod ug cone. Apan niadtong 1999, nagtaho ang mantalaang Science, nakaplagan sa mga tigdukiduki nga ang “mutant nga mga ilaga nga walay rod ug cone [busa dili makakita] duna gihapoy makakitag-kahayag nga mga orasan.” Tungod niini ang mga tigdukiduki nakahinapos nga “ang ubang mga selula sa mata makakitag kahayag.”

Karon kining lisod mailhang mga sensor sa kahayag nadiskobrehan na. Bisag naipon uban sa makapatunghag larawan nga mga rod ug cone, ang mga sensor magpormag “usa ka bulag nga koneksiyon alang sa pagtan-aw, nga dungang nag-obra uban niining makapatunghag larawan nga sistema sa pagtan-aw,” nag-ingon ang Science. Ang bag-ong nadiskobrehang mga obra niining maong koneksiyon naglakip sa pagkontrolar sa gidak-on sa tawotawo sa mata ug sa ipagawas nga melatonin, nga magpasibo sa biolohikal nga orasan sa lawas uban sa siklo sa kahayag ug kangitngit, ug sa uban pang mga obra. Makaapekto pa gani kini sa kausaban sa buot.

Makaiikag, ang mga sensor sa kahayag dili makakita sa daklit nga mga kidlap sa kahayag, aron dili madaot niini ang orasan sa lawas, kondili sa dugay lamang nga mga kausaban sa mga sukod sa kahayagon. Usa ka siyentipiko naghubit sa diskoberiya ingong “talagsaon,” nga midugang nga “mao kini ang kinadak-ang kaugmaran hangtod karon sa gilantugian nga photoreceptor diha sa mga hayop nga sus-an.”

Dayag nga kon magkadaghan ang atong makat-onan bahin sa kinabuhi, magkadaghan usab ang atong makitang pamatuod sa kasagarang lisod hisabtan, apan maayo kaayong pagkabuhat, nga disenyo. Ang maong mga kahibalo nagtukmod sa daghang tawo sa pagpahayag sa mga pulong sa pagdayeg sa Bibliya ngadto sa Maglalalang: “Pagadayegon ko ikaw tungod kay sa makalilisang nga paagi ako katingalahan nga pagkabuhat. Ang imong mga buhat katingalahan, ingon sa nasayran pag-ayo sa akong kalag.”​—Salmo 139:14.