Mga Esport sa mga Bata—Bag-ong Epidemya sa Kapintasan

◼ Usa ka grupo sa mga estudyante sa hayskul ang nagpotbol. Sa dihang midaog ang pikas tem human ang usa ka overtime, kini misangpot sa pagsininggitay ug pagsinumbagay sa kapin sa 100 ka ginikanan, mga coach, ug mga magdudula.

◼ Usa ka grupo sa mga batang lalaki ug babaye nga nagpangedarog tali sa 9 ug 12 ang nagpotbol. Sa dihang ang diyes anyos nga magdudula wala makasalo sa gipasang bola, siya gisukmag sa iyang coach ug nalukapa, hinungdan nga nabali ang iyang duha ka bukton.

◼ Ang coach sa usa ka Little League nga tem sa besbol nagtangtang sa usa sa iyang mga magdudula gikan sa dula. Gihulga sa amahan sa batang lalaki ang coach nga iya kining patyon mao nga siya nabilanggo sa 45 ka adlaw.

◼ Sa nagbansaybansay ang mga bata sa ice hockey, naglalis ang duha ka amahan bahin sa pagpatuman sa mga regulasyon sa dula. Gikulata hangtod namatay sa usa ka amahan ang iyang gikalalis atubangan mismo sa tulo ka anak sa biktima.

KOMON na kaayo ang makahahadlok nga mga taho nga sama niini. Diha sa mga dulaanag basketbol, ice-skating, ug uban pang mga dulaanan, usa ka bag-ong epidemya sa kapintasan ang maorag nagakaylap. Kini ang kapintasan sa mga ginikanan ug mga coach nga mosugot pang makig-away inay mapildi. Matod ni Jeffrey Leslie, presidente  sa Jupiter-Tequesta (Florida) Athletic Association: “Nakakita na ako ug mga ginikanan nga misinghag sa ilang mga anak, nga nagpugos kanila nga maningkamot pag-ayo; mga bata nga nakig-away diha sa mga dula, nga gisibahan sa ilang mga ginikanan; mga bata nga nanghilak diha sa bungdo nga sukaranan sa pitcher sa besbol kay gipakaulawan sa ilang mga ginikanan.” Siya midugang: “Ang mga esport sa mga batan-on makatukmod gayod sa mga ginikanan nga mogawi sa kinangil-arang paagi.” Aron mapanalipdan ang mga bata sa maong kapintasan, kinahanglang did-an sa pipila ka komunidad ang ubang mga ginikanan sa pagtambong sa mga esport sa ilang mga anak.

Unsay misangpot niining epidemya sa kapintasan? “Kining makauulaw nga mga panggawi sa nagkadaghang mga adulto nakadaot sa mga esport sa mga batan-on, nakawala sa kaalegre, ug nakahatag ug dili maayong mensahe ngadto sa minilyong kabataan,” matod ni Fred Engh, magtutukod ug presidente sa National Alliance for Youth Sports nga nagsukad sa Florida.

Buhaton ang Tanan Aron Makadaog

Ang nakaingon niining problemaha daw mao ang tinguha sa pipila ka ginikanan nga makitang ang ilang mga anak molabaw sa ubang mga bata ug mobuhat sa tanan aron makadaog. Matod sa usa ka hawas sa Institute for the Prevention of Child Abuse, sa Canada: “Kon ang pagdaog ug pagkakusgan maoy magpasulabi, kini mosangpot sa pag-antos sa mga tawong huyang ug daling mapildi. Niining mga dulaa, sila mao ang mga bata.” Usa ka opisyal sa Ontario (Canada) Physical and Health Education Association nag-ingon nga ang mga batang pig-otan sa ingon “tingali makaugmad ug mga problema sa pangisip sa linghod nga edad. Ug inigkadagko na nila, [basin] malisdan sila pagdawat sa kapildihan.”

Dili ikatingala, ang kasuko sa mga ginikanan ug pugosong mga coach kasagarang masundog sa batan-ong mga magdudula. Sa usa ka dulang balebol sa mga babaye, kapito atakeha sa mga magdudula ang mga repere. Usa ka babaye nga giitsa-puwera sa usa ka dula sa tennis mibalos pinaagi sa pagdaot sa kotse sa usa ka opisyal. Human giingnan nga siya na-foul, gipakog sa usa ka hayskul nga wrestler ang iyang ulo ngadto sa agtang sa repere, mao nga nakuyapan ang repere. “Kaniadto ang mga esport sa mga batan-on maoy talagsaong kahigayonan nga ikapakita ang pagkamaayong magdudula,” matod ni Darrell Burnett, usa ka sikologo bahin sa mga tinamdan ug mga esport sa mga batan-on. “Karon dili na ingon niana. Dili na kini yanong dula.”

Kon Unsay Mahimo sa mga Ginikanan

Angayng hinumdoman sa mga ginikanan nga ang lingawlingaw ug ehersisyo maoy mga rason nga ang mga bata malipay modula. Kon ang mga esport sa mga bata himoong pig-ot kaayong kalihokan ug batibation pa silag kasaba, kini makadaot sa katuyoan sa esport​—ug kini dili mahigugmaon. Ang Bibliya nag-ingon: “Mga ginikanan, ayaw pasuk-a ang inyong mga anak.”​—Efeso 6:​4, The Jerusalem Bible.

Unsay makatabang sa usa ka ginikanan aron siya magmatimbang niining bahina? Una sa tanan, tingali makatabang kon imong hinumdoman kon unsay imong dinulaan sa bata ka pa. Midula ka ba nga mora nag propesyonal? Makataronganon ba nga magdahom ka nga mahimo kana sa imong anak? Ang tinuod, “ang mga bata mahuyang.” (Genesis 33:13) Paningkamoti usab ang pagmentinar ug hustong panglantaw bahin sa pagdaog ug pagkapildi. Ang Bibliya nagtawag sa paturagas nga pakig-indig nga “kakawangan ug usa ka paggukod sa hangin.”​—Ecclesiastes 4:4.

Makapaikag, usa ka magdudula kanhi sa major league nga besbol nagdasig sa mga ginikanan nga maghupot ug hustong panglantaw bahin sa pagdaog ug pagkapildi, nga dili masuko kon ang bata dili maayong modula ni masobraag kalipay kon siya modaog. Inay himoong hinungdanon kaayo ang pagdaog, angayng unahon sa mga ginikanan ang kalipay sa bata ug ang kaayohan sa pagpabiling himsog.

Busa ang ubang mga ginikanan nakahinapos nga ang organisadong mga esport sa mga bata daw maoy magdasig sa dili-maayong espiritu sa pagpakig-indig. Apan, wala kini magpasabot nga ang ilang mga anak dili na lang makigdula. Pananglitan, nakaplagan sa daghang Kristohanong mga ginikanan nga ang ilang mga anak malipayng makigdula  sa ilang mga isigkamagtutuo diha sa nataran o sa usa ka parke sa ilang lugar. Niining paagiha mas makontrolar sa mga ginikanan kon kinsay ikadula sa ilang mga anak. Ang lulinghayaw sa pamilya makahatag usab ug dugang kahigayonan alang sa maayong mga dula. Tinuod, ang pagdula diha sa nataran tingali dili ingon ka mahinamon kon itandi sa kahinam nga mahiuban sa tem nga modaog. Apan, ayaw kalimot nga ilalom sa labing maayong mga kahimtang “ang lawasnong pagbansay may diyutayng kapuslanan [lamang]; apan ang diyosnong pagkamahinalaron mapuslanon sa tanang butang.” (1 Timoteo 4:8) Pinaagi sa pagmentinar niining timbang nga panglantaw sa mga esport, imong masalbar ang imong anak nga mabiktima sa bag-ong epidemya sa kapintasan.

[Mga hulagway sa panid 15]

Angay untang makalingaw ang mga esport, dili tinubdan sa kagubot