Mga Batan-on Nangutana . . .

Sa Unsang Paagi Masagubang Nako ang Pagpit-os sa Isigkaingon?

“Ang pagpit-os sa isigkaingon anaa bisag asa.”—Jesse, 16 anyos.

“Ang pagpit-os gikan sa akong mga eskolmet maoy usa sa kinalisdang mga butang nga kinahanglan nakong atubangon samtang ako nagdako.”—Johnathan, 21 anyos.

ANG pagpit-os sa isigkaingon maoy puwersa nga angayng tagdon. Apan, magmasaligon nga masuklan nimo kana. Gani, madumala nimo kana ug mapuslan pa gani nimo kana. Apan, sa unsang paagi?

Sa nag-unang artikulo niining maong serye, gihisgotan namo ang hinungdanong unang lakang: Ilha ang gahom sa pagpit-os sa isigkaingon ug ang imong pagkadaling maapektohan sa impluwensiya niini. * Unsang dugang mapuslanong mga lakang ang imong mahimo? Ang makatabang nga giya nga imong gikinahanglan anaa sa Pulong sa Diyos. Ang Proverbio 24:5 nag-ingon: “Ang tawo nga may kahibalo nagadugang sa kusog.” Unsang kahibalo ang makapalig-on sa imong gahom ibabaw sa pagpit-os sa isigkaingon? Sa dili pa namo tubagon kana, hisgotan una namo ang usa ka problema nga makahatag sa pagpit-os sa isigkaingon ug gahom ibabaw kanimo.

Kakulang sa Pagsalig​—Usa ka Kapeligrohan

Ang mga batan-ong Saksi ni Jehova usahay makakaplag sa pagpit-os sa isigkaingon ingong linaing problema tungod kay ang ilang paagi sa pagkinabuhi naglakip sa pagsulti sa uban bahin sa ilang pagtuo. (Mateo 28:​19, 20) Malisdan ka ba usahay sa pagsulti bahin sa imong pagtuo ngadto sa ubang mga batan-on nga imong mahimamat? Wala ka mag-inusara. Nag-ingon ang 18-anyos nga ginganlag Melanie: “Maylabot sa pagsulti sa mga batan-on nga ako usa ka Saksi, mas lisod kini kay sa akong gihunahuna.” Siya midugang: “Sa dihang hapit na ko makabatog igong kaisog sa pagsulti bahin sa pagkahimong Saksi, mahadlok na usab ako.” Ang negatibong pagpit-os sa isigkaingon morag maoy nakapugong kaniya.

Ang Bibliya nagpasalig kanato nga bisan ang mga lalaki ug babaye nga adunay talagsaong pagtuo nagpanuko sa pagsulti sa mga tawo bahin sa Diyos. Pananglitan, ang batan-ong si Jeremias nahibalo nga siya bugalbugalan ug lutoson kon siya mosugot sa sugo sa Diyos sa pagsulti nga maisogon. Dugang pa, si Jeremias nakulangan sa pagsalig. Ngano? Siya miingon sa  Diyos: “Ania, ako gayod dili mahibalo nga mosulti, kay ako usa ka bata lamang.” Miuyon ba ang Diyos nga tungod sa pagkabatan-on ni Jeremias dili siya kuwalipikadong mosulti? Wala. Gipasaligan ni Jehova ang manalagna: “Ayaw pag-ingon, ‘Ako usa ka bata lamang.’” Si Jehova nagpadayon sa iyang katuyoan ug naghatag sa nagpanuko nga batan-on ug usa ka hinungdanong asaynment.​—Jeremias 1:​6, 7.

Sa dihang makulangan kita ug pagsalig sa kaugalingon, ang pagpit-os sa isigkaingon mahimong lisod gayod pakigbisogan. Ang mga panukiduki nagpakita niini. Pananglitan, balik niadtong 1937 usa ka siyentipiko nga si Muzafer Sherif naghimo ug usa ka gibantog nga eksperimento. Iyang gibutang ang mga tawo diha sa usa ka ngitngit nga lawak, nagpakita kanila ug usa ka tulbok sa kahayag, ug dayon gipangutana sila kon unsa ka layo nga miirog ang kahayag.

Sa pagkatinuod, ang kahayag wala gayod moirog; kini maoy pagmatamata lamang. Sa dihang gipangutana nga tinagsatagsa, ang mga tawo mihatag sa ilang kaugalingong linaing mga banabana bahin niining daw pag-irog sa kahayag. Apan, sa dihang gipangutana sila nga ginurupo, gihangyo sila nga isulti ug kusog ang ilang mga banabana. Unsay nahitabo? Kay nakulangan ug pagsalig sa ilang kaugalingong obserbasyon, ilang giimpluwensiyahan ang usag usa. Sa sublisubling mga pagsusi, ang ilang mga tubag nag-anam ka pareho hangtod naestablisar ang usa ka “sukdanan sa grupo.” Bisan sa dihang gisulayan pag-usab nga nag-inusara, ang mga indibiduwal naimpluwensiyahan gihapon sa tiningob nga opinyon sa grupo.

Kanang maong eksperimento nag-ilustrar sa usa ka hinungdanong punto. Ang kakulang sa pagsalig makapahimo sa mga tawo nga daling maimpluwensiyahan sa pagpit-os sa isigkaingon. Makapahinuklog, dili ba? Kon buot hunahunaon, ang pagpit-os sa isigkaingon makaapektar sa mga tawo kon kini naglangkit sa hinungdanon kaayong mga isyu, lakip na sa ilang panglantaw sa pagpakigsekso una sa kaminyoon, pag-abuso sa droga, ug bisan sa mga tumong nila sa kinabuhi. Kon tugotan nato ang atong kaugalingon nga mosagop sa “sukdanan sa grupo” maylabot sa maong mga isyu, mahimong madaot ang atong kaugmaon. (Exodo 23:2) Unsay arang mahimo?

Aw, unsa kahay imong tubag sa maong pagsusi kon ikaw nahibalo gayod nga ang tulbok sa kahayag wala moirog? Lagmit dili ka maimpluwensiyahan sa grupo. Oo, kita nagkinahanglan ug pagsalig. Apan, unsang matanga sa pagsalig ang nalangkit, ug sa unsang paagi mabatonan nato kini?

Himoa si Jehova nga Imong Pagsalig

Basin nakadungog ka na ug daghang sultisulti bahin sa pag-ugmad ug pagsalig sa kaugalingon. Apan, kon bahin sa paagi nga mabatonan kana​—ug kon unsa ka dako ang imong gikinahanglan​—dunay magkalahi nga mga panglantaw. Ang Bibliya naundan niining balanse nga tambag: “Ako magasulti sa tanan dinha sa inyong taliwala nga dili maghunahuna ug labaw bahin sa iyang kaugalingon kay sa angay nga hunahunaon; kondili maghunahuna sa paagi nga makabaton sa maayong panghunahuna.” (Roma 12:3) Ang laing hubad niining bersikuloha mabasa: “Ako magaingon sa matag usa kaninyo nga dili mag-isip sa kaugalingon nga labaw sa iyang tinuod nga bili, kondili sa  pag-isip nga kasarangan sa kaugalingon.”​—Charles B. Williams.

Ang “pag-isip nga kasarangan” sa imong “tinuod nga bili” mosanta kanimo sa pagkahimong mapagawalon o sobra ka masaligon sa kaugalingon. Sa laing bahin, ang maong balanseng panglantaw maglakip sa usa ka sukod sa pagsalig sa imong tinuod nga katakos sa paghunahuna, pagpangatarongan, ug paghimog maalamong mga desisyon. Ang imong Maglalalang naghatag kanimo ug “gahom sa pagpangatarongan,” nga maoy usa ka bililhong gasa. (Roma 12:1) Ang pagbutang niana sa hunahuna makatabang kanimo sa pagpakigbisog sa tinguha nga tugotan kadtong anaa sa imong palibot nga modesisyon alang kanimo. Apan, dunay matang sa pagsalig nga mas epektibong manalipod kanimo.

Si Haring David nadasig sa pagsulat: “Ikaw mao ang akong paglaom, Oh Soberanong Ginoong Jehova, ang akong pagsalig sukad sa akong pagkabatan-on.” (Salmo 71:5) Oo, si David bug-os nga nagsalig sa iyang langitnong Amahan, ug gibuhat niya kana sukad sa iyang pagkabatan-on. Siya “usa lamang ka bata”​—tingali usa ka tin-edyer​—sa dihang ang Filistehanong higante nga si Goliat naghagit ni bisan kinsang sundalo sa Israel sa pagpakig-away kaniya diha sa tinagsa nga pakigbugno. Ang mga sundalo mitalaw. (1 Samuel 17:​11, 33) Tingali ang usa ka negatibong pagpit-os sa isigkaingon mitungha sa ilang taliwala. Sa walay duhaduha naghisgot sila sa negatibong paagi sa gidak-on ug kaisog ni Goliat ug miingon nga buang si bisan kinsang tawo nga modawat sa maong hagit. Si David wala maapektohi sa bisan unsang pagpit-os nga sama niana. Ngano?

Matikdi ang giingon ni David kang Goliat: “Mianhi ka kanako nga nagdalag espada ug bangkaw ug salapang, apan ako mianhi kanimo uban sa ngalan ni Jehova sa mga panon, ang Diyos sa mga talay sa kasundalohan sa Israel, nga imong gihagit.” (1 Samuel 17:45) Si David nahibalo sa gidak-on, kusog, o hinagiban ni Goliat. Apan, duna siyay nahibaloan, sama ka seguro sa iyang pagkahibalo nga ang langit anaa sa ibabaw niya. Siya nahibalo nga si Goliat wala ra sa kumingking kon itandi kang Jehova nga Diyos. Kon si Jehova dapig kang David, nan nganong mahadlok man siya kang Goliat? Ang maong pagsalig sa Diyos nakahatag kang David ug kasegurohan. Walay bisan unsang pagpit-os sa isigkaingon ang makatarog kaniya.

Duna ka bay susamang pagsalig kang Jehova? Wala siya mausab sukad sa panahon ni David. (Malaquias 3:6; Santiago 1:17) Kon mas daghan ang imong mahibaloan bahin kaniya, mas segurado ka sa tanan niyang gisulti kanimo diha sa iyang Pulong. (Juan 17:17) Diha imong makaplagan ang dili-mausab, kasaligan nga mga sukdanan nga mogiya kanimo sa kinabuhi ug motabang kanimo sa pagsukol sa pagpit-os sa isigkaingon. Gawas pa sa paghimo kang Jehova nga imong pagsalig, duna pay laing mabuhat nimo.

Pilia ang Maayong mga Tigtambag

Ang Pulong sa Diyos nagpasiugda sa panginahanglan nga mangitag maayong giya. “Ang tawong masinaboton mao ang makabaton ug mahanasong pagtultol,” nag-ingon ang Proverbio 1:5. Ang imong mga ginikanan, nga mahunahunaon gayod sa imong kaayohan, mahimong tuboran sa giya. Si Indira nahibalo gayod niini. Siya miingon: “Ang akong mga ginikanan kanunayng naggamit sa Kasulatan sa pagpangatarongan uban kanako ug naghimo kang Jehova nga tinuod sa akong kinabuhi. Maoy hinungdan nga ako nagalakaw diha sa dalan sa kamatuoran karon.” Daghang batan-on ang mibatig sama niana.

Kon ikaw usa ka membro sa Kristohanong kongregasyon, ikaw adunay maayo kaayong tuboran sa tabang​—ang tinudlong mga magtatan-aw, o mga ansiyano, maingon man ang ubang hamtong nga mga Kristohanon. Ang batan-ong si Nadia nahinumdom: “Ako nagatahod gayod sa mga ansiyano sa akong kongregasyon. Mahinumdoman nako ang usa ka pakigpulong sa nagadumalang magtatan-aw nga gidisenyo gayod alang sa mga batan-on. Human sa tigom ang akong higala ug ako nalipay kaayo tungod kay ang iyang gihisgotan mao ang among nasinatian.”

Ang laing puwersadong hinagiban batok sa negatibong pagpit-os sa isigkaingon mao ang positibong pagpit-os sa isigkaingon. Kon maalamong pilion nimo ang imong mga higala, sila makatabang kanimo sa paghawid sa maayong mga tumong ug sa hustong mga sukdanan. Sa unsang paagi makapili kita pag-ayo? Hinumdomi kining maong tambag: “Siya nga nagalakaw uban sa mga tawong maalamon mahimong maalamon, apan siya nga may pakiglabot sa mga hungog mahisugamak sa kadaot.” (Proverbio 13:20) Si Nadia mainampingong nagpili ug maalamong mga higala sa tunghaan​—iyang mga isigkamagtutuo, kinsa naghupot ug susamang moral nga mga sukdanan. Siya nahinumdom: “Sa dihang ang mga batan-ong lalaki sa tunghaan moduol aron sa ‘pagpakig-estorya’ kanamo, kami magpaluyo sa usag usa.” Ang maayong mga higala makatabang sa pagpadayag sa atong kinamaayohang mga hiyas. Sila takos sa paningkamot nga gikinahanglan sa pagpangita kanila.

Nan, magmasaligon nga kon imong ugmaron ang pagsalig kang Jehova, pangayoon ang giya gikan sa hamtong nga mga Kristohanon, ug maalamong pilion ang imong mga higala, molampos ka sa pagsagubang sa hagit sa pagpit-os sa isigkaingon. Gani, ikaw mahimong bahin sa positibong pagpit-os sa isigkaingon taliwala sa imong mga higala ug motabang kanila sa pagpabilin diha sa dalan sa kinabuhi uban kanimo.

[Footnote]

[Blurb sa panid 26]

Pangita ug maayong mga higala, kinsa nahigugma sa Diyos ug sa iyang mga sukdanan sama kanimo

[Mga hulagway sa panid 26]

“Ang daotang pakig-uban makadaot sa mapuslanong pamatasan.”​—1 Corinto 15:33

“Siya nga nagalakaw uban sa mga tawong maalamon mahimong maalamon.”​—Proverbio 13:20