Ang Sobrang Pagkatambok—Nagakahimong Usa ka Tibuok-Kalibotang Epidemya?

“ANG sobrang pagkatambok nga dugay nang giisip nga resulta sa modernong kinabuhi sa dato, mauswagong mga nasod, nag-apektar na usab sa kabos nga mga nasod,” nagtaho ang Britanikong medikal nga mantalaang The Lancet. Kini nag-ingon nga ang mga eksperto sa nutrisyon karon nagpasidaan bahin sa “tibuok-kalibotang epidemya” sa mga sakit tungod sa sobrang pagkatambok sama sa diabetes, alta-presyon, kanser, ug sakit sa kasingkasing ug sa kaugatan.

Tungod sa tulo ka pilong pag-uswag sa gidaghanon sa sobrag-timbang nga mga lalaki ug pagdoble sa gidaghanon sa mga babayeng sobrag-timbang sa Tsina sa miaging walo ka tuig, ang gidaghanon sa mga kaso sa alta-presyon didto susama na karon sa Tinipong Bansa. Kapin sa katunga sa tanang bag-ong nadayagnos nga mga kaso sa diabetes anaa sa India ug Tsina. Ang gidaghanon sa mga diabeteson sa Ehipto mitumbas na sa Tinipong Bansa, ug katunga sa gidaghanon sa mga babaye sa Ehipto sobra nag timbang. Midaghan usab pag-ayo ang mga tawong sobra ka tambok diha sa tanang ang-ang sa katilingban sa Mexico, nga miresulta sa pagdaghan sa kaso sa diabetes. Bisan diha sa sobra ka kabos nga mga nasod sa habagatan sa Sahara sa Aprika, ang sobrang pagkatambok ug ang diabetes nagdaghan usab.

Bisan tuod ang daghag-tambok nga mga pagkaon sa fast food tingali maoy nakaingon sa sobrang pagkatambok diha sa pipila ka nasod, ang usa ka dakong hinungdan mao nga daghang tiggamag pagkaon karon nagdugang ug mas daghang asukar sa ilang pagkaon “aron kini mas molami.” Dugang pa, mantikaon ang mga pagkaon sa Asia ug Aprika, mao nga mitaas usab ang kaloriya. Ang modernong teknolohiya sa mga pabrika ug sa agrikultura maoy hinungdan nga dili na kaayo maghago ang mga tawo aron sa pagpatunghag mga produkto. Ang mga tawo gustog diyutayng trabaho ug daghang lingawlingaw. Karon nga kaylap na kaayo ang mga kompiyuter ug telebisyon, diyutay na lag ehersisyo ang mga trabahante, ug ang “email maoy hinungdan nga nahunong na ang pagdalag mensahe ug paglakaw aron makig-estorya sa mga kauban sa trabaho.”

Kay nagdaghan na usab pag-ayo ang sobra ka tambok nga mga batang nag-eskuyla, ilabina sa mga lugar nga ang paglulinghayaw ug pisikal nga trabaho nagkadiyutay, may dinaliang panginahanglan nga ang mga magtutudlo mahibalo sa relasyon tali sa nutrisyon ug sa abilidad sa bata sa eskuylahan. Si Gail Harrison, sa School of Public Health, University of California, nagpasidaan nga dugang pa sa mga paagi sa paglikay sa sobrang pagkatambok diha sa usa ka dapit, “gikinahanglan ang komon nga mga paagi sa paglikay diha sa tibuok-kalibotang sukod, uban ang nalangkit kaayong kaugmaran sa katibuk-ang pamaagi, kahanas, ug dinagkong mga serbisyo ug organisasyon,” aron masagubang ang epidemya sa sobrang pagkatambok ug ang mga sakit nga nalangkit niini.