Mga Batan-on ug mga Droga

“Sila ba angayng mamatay?”

Kana ang pangutana diha sa hapin sa magasing Veja sa Brazil. Kauban sa maong mga pulong ang mga hulagway sa matahom, normal-ug-panagway nga mga batan-on nga namatay​—mga biktima sa pag-abuso sa droga.

BISAN pa sa iladong mga risgo, ang mga tawo padayong nag-abuso sa mga droga, ug ang maong pag-abuso padayong nagdaot o nagkalas ug mga kinabuhi. Gibanabana nga ang gasto sa Tinipong Bansa tungod sa pag-abuso sa droga maoy 100 ka bilyong dolyares sa usa ka tuig diha sa pagpatambal, menos nga produksiyon sa trabaho, wala-madawat nga suweldo, ug krimen. Apan basin ang mga bata ang mag-antos sa daotang mga resulta. Sumala sa usa ka pagtuon sa Brazil nga gitaho diha sa Jornal da Tarde, 24.7 porsiyento sa mga batan-ong tali sa edad 10 ug 17 nakasulay na sa usa ka matang sa droga.

Bisan pag ang paggamit ug droga sa mga tin-edyer sa Tinipong Bansa nag-us-os tingali sa bag-o pang mga katuigan, makapakurat nga daghang batan-on didto ang naadik niana. Tagda ang senyor nga mga estudyante sa hayskul. Sumala sa usa ka pagtuon, 37 porsiyento ang labing menos nakasulay na sa paggamit ug marijuana sa miaging tuig. Usa sa 5 nakagamit niana sa miaging bulan. Halos 1 sa 10 nakasulay sa drogang ecstasy sa miaging tuig. Kapig 6 porsiyento nakasulay ug LSD.

Makapasubo ang mga taho gikan sa tibuok kalibotan. Ang British Office for National Statistics nagtaho nga “12 porsiyento sa mga estudyanteng nag-edad ug 11-15 anyos nakagamit nag mga droga sa miaging tuig . . . Lagmit kaayo nga ang cannabis [marijuana] mao ang drogang gigamit.” Ilabinang makapakurat ang kamatuoran nga “kapig un-tersiya (35 porsiyento) ang gitanyagan nag usa o daghang droga.”

Ang usa ka taho nga giabaga sa European Union nagpadayag usab nga taliwala sa mga batan-on, “ang pag-inom hangtod mahubog nagakahimong kasagaran.” Ang taho nag-ingon usab nga ang maong “pag-abuso sa alkoholikong ilimnon nalangkit sa nagkalainlaing dihadihang daotang mga epekto sama sa mga aksidente, kapintasan ug pagkahilo, ingon man mga suliran may kalabotan sa pagtubo ug sa panggawi samtang anaa sa grupo.” Ang usa ka taho gikan sa Hapon nag-ingon nga “ang mga droga nga kasagarang gigamit sa mga tin-edyer sa Hapon mao ang simhotonon nga organikong mga substansiya, nga mahimong motultol sa paggamit ug ubang mga droga.”

Busa, dili katingad-ang ang Sekretaryo-Heneral nga si Kofi Annan miingon: “Ang mga droga nagbungkag sa atong mga katilingban, nagpadagsang sa krimen, nagpakaylap sa mga sakit sama sa AIDS, ug nagpatay sa atong mga batan-on ug sa atong kaugmaon.” Ang mga tawong nalangkit sa mga droga kasagaran mao ang may tulubagon sa mga krimen sama sa pagbaligyag droga ug sa mga homosidio langkit sa droga. Dugang pa, tungod sa pag-abuso sa mga droga, daghang tawo mabiktima sa kapintasan, maangol, o mohimo sa peligroso, wala-planoha nga pagpakigsekso. Ug kon ikaw naghunahuna nga ang imong pamilya dili apektado, hunahunaa pag-usab! Usa ka taho sa gobyerno sa T.B. miingon: “Ang mga droga dili suliran lamang sa mga kabos, mga minoriya, o mga molupyo sa sentro sa siyudad. . . . Ang mga tiggamit ug droga naggikan sa tanang kahimtang sa kinabuhi ug gikan sa tanang bahin sa nasod. Ang tanan apektado sa suliran sa droga.”

Bisan pa niana, ang mga ginikanan kasagarang dili  makamatikod sa kapeligrohan hangtod nga ulahi na kaayo. Tagda ang kahimtang sa usa ka babaye nga taga-Brazil. “Tig-inom siyag alkoholikong ilimnon,” misaysay ang iyang magulang nga babaye nga si Regina. * “Giisip sa pamilya nga dili kadto makadaot. Apan kadto mitultol sa pag-eksperimento sa ubang mga droga kauban sa iyang higalang mga lalaki. Sanglit gibalewala lang sa akong mga ginikanan ang mga suliran nga iyang gipahinabo, nahimong dili na makontrolar ang iyang kahimtang. Daghang higayon nga molayas siya sa balay. Ug matag higayon nga adunay makitang patay nga batan-ong babaye, ang mga polis motawag sa akong amahan sa pagsusi kon siya ba kadto! Kadto nakahatag ug dakong kasakitan sa among pamilya.”

Ang World Health Organization naghatag ug lima ka dagkong hinungdan nga ang mga batan-on mahaylo sa mga droga:

(1) Gusto nilang mobati nga hamtong na sila ug makahimo sa ilang kaugalingong mga desisyon

(2) Gusto nilang makapahiuyon sa ilang mga kaedad

(3) Gusto nilang makarelaks ug mobatig kalipay

(4) Gusto nilang mamahala ug morebelde

(5) Gusto nilang tagbawon ang ilang kamausisaon

Ang pagkaanaay droga ug pagpit-os sa katalirongan mopadako usab sa posibilidad nga sugdan sa usa ka batan-on kining makadaot-sa-kaugalingon nga bisyo. “Walay gisulti ang akong mga ginikanan bahin sa mga droga. Sa tunghaan gihisgotan sa mga magtutudlo ang suliran apan wala hisgoti ang mga detalye,” misaysay si Luiz Antonio, usa ka batan-ong taga-Brazil. Kay giagda sa mga kauban sa tunghaan, misugod siya paggamit ug mga droga sa dihang 14 anyos pa siya. Sa ulahi, sa dihang misulay siya sa paghunong, gipugos siya sa iyang “mga higala” nga tigsuplay ug droga sa pagpadayon sa iyang bisyo samtang gitionan siyag kutsilyo!

Naamgohan mo ba nga basin nameligro ang imong mga anak? Unsay imong gihimo sa pagpanalipod kanila gikan sa pag-abuso sa droga? Hisgotan sa sunod artikulo ang pipila ka paagi nga ang mga ginikanan makapanalipod sa ilang mga anak.

[Footnote]

[Blurb sa panid 4]

“Ang mga droga nagbungkag sa atong mga katilingban, nagpadagsang sa krimen, nagpakaylap sa mga sakit sama sa AIDS, ug nagpatay sa atong mga batan-on ug sa atong kaugmaon.”​—KOFI ANNAN, SEKRETARYO-HENERAL SA HK

[Picture Credit Line sa panid 3]

© Veja, Editora Abril, May 27, 1998