Sa Dihang ang Panahon sa Pagkabata Gipabilhan

ANG maayong panahon sa pagkabata nagdependeg dako sa maayong pag-atiman sa mga anak. Apan unsay nalangkit sa maayong pag-atiman sa mga anak? Lagmit nakadungog ka na ug tambag bahin niini. Paggahin ug panahon sa imong mga anak. Pamati kanila. Hatagi sila ug lig-ong giya. Pakitai silag empatiya, nga makig-ambit sa ilang mga kalipay ug mga kagul-anan. Mahimong tinuod nga higala nila apan sa samang panahon ipatuman ang imong awtoridad ingong ginikanan. Siyempre, ang maong kasagarang gisugyot nga mga prinsipyo motabang sa mga ginikanan sa pagtuman sa ilang kaakohan sa maayong paagi. Apan dunay usa ka butang nga mas paninugdan ug mas hinungdanon nga kinahanglang unahon.

Milyonmilyong ginikanan sa tibuok kalibotan ang nakakaplag nga ang pagsunod sa mga prinsipyo sa Bibliya mao ang yawi sa maayong pag-atiman sa mga anak. Ngano? Tungod kay ang maalamong Awtor sa Bibliya, si Jehova nga Diyos, mao ang usa nga nagmugna sa kahikayan sa pamilya. (Genesis 1:​27, 28; 2:18-24; Efeso 3:15) Nan, natural lamang nga ang iyang inspiradong Pulong mao ang labing maayong kapangitaan ug giya bahin sa pagmatuto sa bata. Apan, sa unsang paagi ang usa ka basahon nga sama ka karaan sa Bibliya maghatag kanatog instruksiyon bahin sa modernong kiling sa pagpadali sa panahon sa pagkabata? Tagdon nato ang pipila ka Kasulatanhong mga prinsipyo nga mapadapat.

“Sumala sa Lakat sa mga Bata”

Si Jacob nga anak ni Isaac, maoy amahan sa kapin sa 12 ka bata. Narekord sa Bibliya ang iyang maalamong mga pulong labot sa pagpanaw sa pamilya: “Ang mga bata mahuyang . . . Palihog, ang akong ginoo [si Esau, ang magulang ni Jacob] molakat nga una sa iyang alagad, apan tugotan ako nga mopadayon sa panaw nga hinayhinay lamang . . . sumala sa lakat sa mga bata.”​—Genesis 33:​13, 14.

Nahibalo si Jacob nga ang iyang mga anak dili samag mga hamtong. Sila maoy “mahuyang”​—mas gagmay, mas luya, ug mas daghag gikinahanglan kay sa hingkod nang mga tawo. Imbes pugson ang iyang mga anak sa pagpanaw sumala sa iyang lakat, mihinayhinay siya aron motumbas sa ilaha. Niining bahina iyang gibanaag ang kaalam nga gipakita sa Diyos ngadto sa iyang tawhanong mga anak. Ang atong Amahan nahibalo sa atong mga limitasyon. Dili siya modahom ug labaw kanato kay sa unsay makataronganon.​—Salmo 103:​13, 14.

Bisan ang pipila ka kahayopan nagbanaag sa maong kaalam, kay ang Diyos naghimo kanila nga “sa kinaiyanhon maalamon.” (Proverbio 30:24) Pananglitan, ang mga naturalista nakapaniid nga ang enterong panon sa mga elepante mopasibo sa lakat niini nianang sa nati nga elepante diha sa ilang taliwala, nga mohinayhinay paglakaw hangtod nga ang nati makaapas.

Ang ubang mga bahin sa modernong katilingban wala na magsunod sa diyosnong kaalam. Apan dili kinahanglang mosundog ka nila. Hinumdomi nga ang  imong anak “mahuyang”​—dili makaabaga sa mga palas-anon ug mga responsibilidad sa usa ka hamtong. Kon, pananglitan, ikaw nag-inusara nga ginikanan nga dunay usa ka malisod nga personal nga problema ug morag mokiling ka sa pagsugid sa imong problema ngadto sa imong anak, pakigbisogi ang maong tinguha. Hinunoa, pangita ug hamtong nga higala nga makatabang kanimo sa pagsagubang sa problema sa epektibong paagi​—ilabina kanang motabang kanimo sa pagpadapat sa maalamong tambag sa Bibliya.​—Proverbio 17:17.

Sa samang paagi, ayaw tugoti nga ang lakat sa kinabuhi sa imong anak mapuno sa gimbuhaton, magsubay kanunay sa eskedyul, hilabihan ka organisado, nga ang tanang kalipay sa pagkabatan-on mawala na hinuon. Pag-establisar ug lakat nga haom sa imong anak, dili kanang binuta nga nagsundog sa lakat sa kalibotan karon. Ang Bibliya maalamong nagtambag: “Ayawg tugoti ang kalibotan sa palibot nimo nga mag-umol kanimo.”​—Roma 12:​2, Phillips.

“Adunay Tinudlong Panahon Alang sa Tanang Butang”

Ang laing maalamong prinsipyo sa Bibliya nag-ingon: “Adunay tinudlong panahon alang sa tanang butang, bisan usa ka panahon alang sa matag kalihokan ilalom sa mga langit.” Siyempre, adunay panahon sa pagtrabaho. Ang mga bata daghag trabahoon​—lakip na sa buluhaton sa tunghaan, mga buhatbuhaton sa panimalay, ug espirituwal nga mga kalihokan. Apan, ang mao gihapong teksto sa Bibliya nag-ingon nga duna usay “panahon sa pagkatawa” ug “panahon sa paglukso.”​—Ecclesiastes 3:​1, 4.

Ang mga bata dunay linaing panginahanglan sa pagdula, pagkatawa, sa paggamit sa kabaskog sa ilang pagkabatan-on nga wala kaayoy hunahunaon. Kon ang tanan nilang panahon naeskedyul sa pagtungha, sa human-sa-klase nga mga kalihokan, ug sa ubang seryosong mga responsibilidad, nan ang ilang panginahanglan nga magdula dili tingali matagbaw. Kana, sa baylo makapalagot, makapasubo pa gani kanila.​—Colosas 3:21.

Tagda kon sa unsang paagi ipadapat ang mao gihapong prinsipyo sa Bibliya sa lain pang mga paagi. Pananglitan, tungod kay dunay panahon alang sa tanang butang, wala ba kana magsugyot nga ang pagkabata maoy panahon nga mahimong bata? Lagmit motubag ka ug oo, apan ang imong mga anak dili kanunayng mouyon. Kasagaran, ang mga batang lalaki ug babaye gustong mobuhat sa nakita nilang ginabuhat sa mga hamtong. Pananglitan, ang mga batang babaye mokiling tingali sa pagpamesti ug pagpanghindik nga sama sa hamtong nga mga babaye. Ang  sayong pagsugod sa pagdalagita mahimong magpauswag sa pagpit-os nga sila molihok nga daw hamtong na.

Ang maalamong mga ginikanan makakita sa kapeligrohan sa maong kiling. Ang ubang mga paanunsiyo ug kalingawan niining imoral nga kalibotan nagpresentar sa mga bata ingong duna nay kaamgohan sa sekso ug mga hiyas sa mga hamtong. Nagkadaghan ang mga bata nga naggamit ug mek-ap, alahas, ug nagsul-ob ug mga estilo sa sinina nga nagpakita sa mga parte sa lawas nga angayng itago. Apan nganong himoon ang mga bata nga mas makapatental sa mahilayong mga tawo nga nagtinguha lamang sa pag-among-among kanila? Pinaagi sa pagtabang sa mga bata sa pagsinina sa paagi nga haom sa ilang edad, ang mga ginikanan nagpadapat sa laing prinsipyo sa Bibliya: “Ang maalamon nga nakakita sa katalagman nagtago sa iyang kaugalingon.”​—Proverbio 27:12.

Laing pananglitan: Ang pagtugot sa esport nga mahimong prioridad sa bata mahimong motultol ngadto sa dili-timbang nga kinabuhi, usa nga niana wala nay tinudlong panahon alang sa tanang butang. Ang Bibliya maalamong nagtambag: “Ang lawasnong pagbansay may diyutayng kapuslanan; apan ang diyosnong pagkamahinalaron mapuslanon sa tanang butang, kay naghupot kini ug saad sa kinabuhi karon ug sa umaabot.”​—1 Timoteo 4:8.

Ayaw patuoha ang imong mga anak nga “ang pagdaog mao ang labing hinungdanon.” Daghang ginikanan ang nagwagtang sa kalipay nga matagamtam diha sa mga esport ug mga dula pinaagi sa pagpugos sa ilang mga anak nga mahimong hilabihan ka maindigon, nga kinahanglang modaog bisag unsa pay mahitabo. Sa ingon ang ubang mga bata mapugos sa pagpanglimbong o pagdaot pa gani sa ubang mga magdudula aron lang makadaog. Segurado nga ang pagdaog dili gayod takos nianang makadaot nga bugti!

Pagkat-on sa Pagpugong-sa-Kaugalingon

Kasagarang malisdan ang mga bata sa pagkat-on nga dunay panahon sa tanang butang. Dili sayon alang kanila ang pagpaabot nga mapailobon sa dihang duna silay gusto. Nakapasamot pa sa kahimtang, ang tawhanong katilingban morag determinado nga mangita ug dihadihang katagbawan. Ang mga paanunsiyo sa kalingawan kasagarang nagpasa sa mensahe, “Kuhaa ang gusto nimo ug kuhaa dayon kana!”

Ayaw pagpadala sa maong mga impluwensiya pinaagi sa pagpatuyang sa imong mga anak. “Ang katakos sa pag-ila nga kasagarang nagkinahanglan ug panahon ug paningkamot aron matagbaw ang panginahanglan maoy hinungdanong bahin sa emosyonal nga intelihensiya,” nag-ingon ang librong The Child and the Machine. “Ang pagdisiplina-sa-kaugalingon ug ang pagkamakigdaiton nagsilbing epektibong pangontra sa nag-uswag nga kapintasan nga nagakahitabo taliwala sa mga bata diha sa sulod ug gawas sa tunghaan.” Ang Bibliya naundan niining mapuslanong prinsipyo: “Kon patuyangan sa usa ka tawo ang gusto sa iyang sulugoon sukad sa pagkabatan-on, siya mahimong ingrato sa ulahing bahin sa iyang kinabuhi.” (Proverbio 29:21) Bisan tuod ang maong bersikulo direktang nagtumong sa pagdumala sa batan-ong mga sulugoon, daghang ginikanan ang nakakaplag nga ang mao gihapong prinsipyo makahatag ug dakong kaayohan sa ilang mga anak.

Sa mga panginahanglan sa mga bata, ang pagbaton sa gitawag sa Bibliya nga ‘disiplina ug pagdumala-sa-kaisipan ni Jehova’ maoy panguna. (Efeso 6:4) Ang mahigugmaong disiplina motabang sa mga bata sa pag-ugmad sa mga hiyas sama sa pagpugong-sa-kaugalingon ug pailob. Kining mga hiyasa motabang kanila sa pagkaplag ug kalipay ug katagbawan sa tibuok nilang kinabuhi.

Sa Dihang Mahanaw na ang Tanang Kapeligrohan sa Panahon sa Pagkabata

Apan, maghunahuna ka tingali, ‘Katuyoan ba gayod sa maalamon, mahigugmaon nga Diyos kinsa nag-inspirar niining mapuslanong mga prinsipyo nga ang kalibotan mahimong sama niini? Tuyo ba niya nga ang mga bata modako diha sa usa ka kalibotan nga kasagarang mas peligroso imbes maoy mag-atiman kanila?’ Mahupayan ka tingali sa pagkasayod nga si Jehova nga Diyos ug ang iyang Anak, nga si Kristo Jesus, dunay malumong gugma alang sa katawhan, lakip na sa mga bata sa tanang panuigon. Sa dili madugay wagtangon nila gikan sa yuta ang tanang daotan.​—Salmo 37:​10, 11.

Gusto ba nimo ug pasiuna sa maong malinawon, malipayon nga panahon? Handurawa kining maong esena, nga nindot pagkahubit diha sa Bibliya: “Ang lobo mopuyo gayod sa makadiyot uban sa laki nga nating karnero, ug ang leopardo mohigda uban sa nating kanding, ug ang nating baka ug ang may-lambungay nga nating leyon ug ang pinakaon-pag-ayo nga hayop magkauban ang tanan; ug usa lamang ka gamayng bata ang mangulo kanila.” (Isaias 11:6) Sa kalibotan nga kasagarang mapintas nga nagdaot sa panahon sa pagkabata o walay-kokaluoy nga nagpadali niana, pagkadakong kahupayan ang pagkahibalo nga ang Diyos nagsaad sa maong masanag nga kaugmaon alang sa tanang tawo sa yuta! Klaro nga tuyo sa Maglalalang nga ang panahon sa pagkabata kinahanglang matagamtam ug dili dalidalion. Kini angayng malipayon ug gipabilhan.

[Hulagway sa panid 8]

Imbes pabug-atan ang imong anak sa personal nga mga problema, isugid ang imong problema sa laing hamtong

[Hulagway sa panid 8, 9]

Ang mga bata dunay panginahanglan nga magdula