Sa Dihang ang Panahon sa Pagkabata Wala Matagamtam

“Ang panahon sa pagkabata mao ang labing paninugdang tawhanong katungod sa mga bata.”​—“The Hurried Child.”

LAGMIT mouyon ka nga ang tanang bata angayng makatagamtam ug medyo walay kabalaka ug inosenteng panahon sa pagkabata. Bisan pa niana, usa ka makapasubo nga kamatuoran sa kinabuhi nga alang sa daghang batang mga lalaki ug babaye, ang maong pagkabata dili makab-ot. Hunahunaa ra ang linibo, tingali minilyon, ka damgo sa mga bata nga napusgay sa dihang sila nahimong mga biktima sa gubat. Handurawa, usab, ang tanang bata kansang kinabuhi nadaot tungod sa pagkahimong ulipon o tungod sa pagmaltratar.

Alang sa kadaghanan kanato, malisod ang paghanduraw kon unsay bation sa usa ka bata sa dihang mapugos siya sa pagpuyo diha sa kadalanan tungod kay mibating mas luwas diha inay kay sa balay. Sa panahon nga gikinahanglan nila ang tanang gugma ug panalipod nga ilang madawat, ang maong mga bata kinahanglang makakat-on kon sa unsang paagi mabuhi sa kadalanan aron mapanalipdan ang ilang kaugalingon batok sa bangis nga mga tawo nga gustong mopahimulos kanila. Subsob nga ang panahon sa pagkabata wala matagamtam tungod sa atong masamok nga kapanahonan.

“Nangandoy Ko nga Mahibalik sa Akong Pagkabata”

Si Carmen, nga nag-edad ug 22, nanlimbasog sulod sa katuigan sa iyang pagkabata. * Siya ug ang iyang magulang nga babaye napugos sa pagpuyo diha sa kadalanan aron makaeskapar sa pag-abuso sa ilang amahan ug sa pagpasagad sa ilang inahan. Bisan pa sa mga kapeligrohan sa pagkinabuhi niining paagiha, ang duha ka babaye nakatigayon sa paglikay sa pipila ka lit-ag nga naglibot sa daghan kaayong bata nga milayas sa balay.

Bisan pa niana, si Carmen nasubo tungod kay wala gayod siya mahinumdom nga iyang natagamtam ang panahon sa pagkabata. “Gikan sa pagkamasuso daw mideretso ako sa pagka-22 anyos nga walay nahitabo tali niana,” siya mireklamo. “Karon ako minyo na ug dunay kaugalingong anak, apan nangandoy ko sa pagbuhat sa mga butang nga ginabuhat sa gagmayng mga batang babaye, sama sa pagduladula ug mga monyeka. Gusto nakong mahalon ug halogon sa mga ginikanan. Nangandoy ko nga mahibalik sa akong pagkabata.”

Dunay daghan kaayong bata nga nag-antos sama kang Carmen ug sa iyang magulang nga babaye. Nagpuyo sila sa kadalanan, sa ingon niana nahikawan sa panahon sa ilang pagkabata. Daghan kanila mihimog krimen aron mabuhi. Ang mga balita ug mga estadistika nagpakita nga ang mga bata nalangkit sa krimen sa linghod kaayong mga panuigon. Duna pay nakapasamot sa problema: Daghang batang babaye may mga anak na samtang tin-edyer pa​—sa pagkatinuod mga bata pa kaayo sila.

Usa ka Natagong Krisis sa Katilingban

Dili ikatingala, nagkadaghang bata ang gipaatiman na lang sa kapuling mga ginikanan. Ang usa ka editoryal nga gipatik diha sa mantalaang Weekend Australian nagtaho: “Ang krisis sa pagpaatiman sa mga bata sa kapuling mga ginikanan anam-anam nga naugmad nga wala nato mamatikdi. Mas daghang bata gikan sa nabungkag nga mga panimalay ang napasagdan.” Miingon usab ang mantalaan: “Ang ubang mga bata gipaatiman sa kapuling mga ginikanan sulod sa mga bulan, bisan mga tuig, nga walay kontak sa mga social worker, samtang ang uban gibalhinbalhin sa lainlaing mga tig-atiman, nga wala gayoy permanenteng pinuy-anan.”

Ang usa ka kaso nga gitaho naglangkit sa usa ka 13-anyos nga batang babaye kinsa  gipapuyo diha sa 97 ka kapuling mga panimalay sulod sa tulo ka tuig​—usahay moestar lamang ug usa ka gabii. Nahinumdoman niya karon ang dulot nga mga pagbati sa pagkasinalikway ug kawalay-kasegurohan nga nag-apektar kaniya. Ang daghang bata nga gipaatiman sa kapuling mga ginikanan sama kaniya, wala makatagamtam sa panahon sa pagkabata.

Nan, dili ikatingala nga ang mga eksperto karon naghisgot bahin sa nag-uswag nga trahedya sa pagkawala-makatagamtam sa panahon sa pagkabata. Kon ikaw usa ka ginikanan, mahimo nimong tagdon kining makalilisang nga mga kamatuoran ug isipon ang imong kaugalingon nga bulahan nga makatagana sa imong mga anak ug usa ka panimalay ug sa mga kinahanglanon sa kinabuhi. Apan dunay laing peligro. Sa kalibotan karon ang panahon sa pagkabata dili bug-os nga wala matagamtam. Usahay kini gipadali lamang. Sa unsang paagi, ug unsay mga epekto niini?

[Footnote]