Pagpaniid sa Kalibotan

Mas Dakong Produksiyon?

“Usa sa upat ka Canadiano sa pagkakaron nagatrabaho ug kapin sa 50 ka oras sa usa ka semana, kon itandi sa usa sa 10 napulo ka tuig kanhi,” nagtaho ang mantalaang Vancouver Sun. Ang usa ka pederal nga pagtuon nga naglangkit sa 31,500 ka may-trabahong mga Canadiano nakadiskobre nga “katunga sa mga mitubag miingon nga sila nagtrabaho sa balay o sa mga hinapos-sa-semana, nga wala magpabayad sa ekstrang 27 oras sa usa ka bulan sa ilang amo.” Usa ka dakong hinungdan mao ang teknolohiya. “Nasayran sa surbi nga halos ang tanang wala-bayring obertaym nga trabaho nga gihimo sa balay . . . maoy trabaho nga gibuhat pinaagig kompiyuter,” nag-ingon ang mantalaan. Busa inay moresulta sa upat ka adlaw nga trabaho ug mas dakong panahon alang sa kalingawan sa usa ka semana, “ang teknolohiya mao ang pangunang sad-an sa pagsamot sa kaso sa kapit-osan, sakit, pagkahago sa lawas o emosyon, pagpalta sa trabaho ug sa tanang ubang kadaot nga nakapakunhod sa produksiyon.” Ang mantalaan midugang: “Ang kadaghanan sa mga mitubag miuyon nga tungod sa teknolohiya midako ang ilang interes sa trabaho ug miuswag ang ilang produksiyon. Sa samang panahon, halos walay miingon nga ang teknolohiya nakapamenos sa ilang trabaho o kapit-osan samtang nagtrabaho.”

 Kahugawan Diha sa Dagkong mga Siyudad

“Ang Mexico City, Caracas, Bogotá, ug Havana nahiapil sa labing nahugawang mga siyudad sa kalibotan,” nagtaho ang mantalaang El Universal sa Mexico City. Kana ang konklusyon sa usa ka pagtuon nga gidumala sa Mercer Human Resource Consulting Society, nga gipatik sa London. Ang pagtuon, nga nagsusi sa mga epekto sa polusyon diha sa mga siyudad sa tibuok kalibotan, naghatag ug pagtagad sa kalidad sa hangin, paghipos sa basura, pagkaluwas, pamalay, edukasyon, transportasyon, ug mga serbisyo publiko. Sa mga siyudad sa Uropa, ang Zurich ug Vienna motagana sa labing taas nga kalidad sa kinabuhi sa katibuk-an. Bahin sa labing hinlong mga siyudad sa kalibotan, ang Calgary ug Honolulu maoy nanguna. Sumala sa taho, ang San Juan, Puerto Rico, giisip nga labing kahimut-anang siyudad nga puy-an sa tibuok Latin Amerika.

Ang Daotang Sangpotanan sa Pagbulag sa Magtiayon

Human sa pag-analisar sa kapin sa 100 ka artikulo sa pagtuon nga gihimo sulod sa kapig kawhaan ka katuigan, si Rebecca O’Neill, manedyer sa proyekto sa Civitas Family Studies Unit, nagtaho nga “kon bahin sa daghang inahan, mga amahan ug mga anak, ang ‘walay-amahan nga pamilya’ miresulta sa kakabos, kahapdos sa kasingkasing, dili-maayong panglawas, nawalang kahigayonan, ug pagkadili-lig-on.” Sumala kang O’Neill, ang mga anak sa nabungkag nga mga panimalay maoy “50 porsiyento mas lagmit nga makaagom ug mga suliran sa panglawas, duha ka pilo nga lagmit molayas sa balay ug lima ka beses nga lagmit makaagom sa pisikal ug seksuwal nga pag-abuso,” nagtaho ang The Sunday Telegraph sa London. Ang mantalaan midugang: “Ang mga anak nga nagkinabuhing wala ang ilang tinuod nga amahan tulo usab ka beses nga lagmit may suliran sa pagpakig-uban sa mga tawo ug may mga suliran diha sa tunghaan. Ingong mga tin-edyer, sila duha ka pilo nga lagmit moinom, motabako, mogamit ug mga droga, . . . makahimog krimen, makigsekso nga wala pa sa edad ug mahimong tin-edyer nga mga ginikanan.” Sumala sa taho, bisan pag ang kinasal nga mga magtiayon sama ka kabos ug hinikawan sa tagsaanong mga ginikanan, ang ilang mga anak lagmit dili makaagom sa maong mga suliran.

Paghikog Mao ang Pangunang Hinungdan sa Mabangis nga mga Kamatayon

“Ang paghikog mao ang labing dakong hinungdan sa mabangis nga mga kamatayon sa tibuok kalibotan,” nagtaho ang mantalaang The Independent sa London. Ang artikulo, nga gibase sa usa ka taho sa World Health Organization, midugang nga 1.6 ka milyong tawo namatay sa nagkalainlaing matang sa kabangisan sa 2000. Ang paghikog mihunos ug 815,000 ka kinabuhi nianang tuiga, samtang ang homisidyo mihunos ug 520,000 ug ang mga gubat ug mga away 310,000. Ang kinabag-an sa mga kamatayon sa 2000 “nahitabo sa kabos nga kanasoran uban ang menos pa kay sa 10 porsiyento diha sa datong kanasoran,” nag-ingon ang mantalaan. Ang Belarus, Estonia, ug Lithuania mitalag mga gidaghanon sa paghikog nga kapin sa upat ka pilo kay sa iya sa Britanya. Sa Aprika ug Amerika del Norte ug Sur, ang gidaghanon sa homisidyo kapin sa doble sa gidaghanon sa mga paghikog, apan sa Australia, Uropa, ug Halayong Silangan, balit-ad niana ang nahitabo.

Mga Bata nga Kulang ug Tulog

Ang kakulang sa tulog adunay daotang mga epekto diha sa panglawas sa mga bata, nag-ingon ang magasing U.S.News & World Report. Ang mga bata nga kulang ug tulog adunay mga suliran sa pagkat-on sa tunghaan ug malisdan nga makighigala. “Ang mga bata nga kanunayng kulang ug tulog sagad mubo ug konsentrasyon, ug masuk-anon, nerbiyoso, ug kulang ug pailob,” nagtaho ang magasin. Nabalaka ang mga doktor nga ang mga ginikanan sagad mao ang nakaingon sa maong mga suliran. Ang sikoterapista sa bata nga si Barbara Braun-McDonald nag-ingon: “Kon ang inyong anak nagmata pa hangtod sa alas 11 s.g. tungod sa pamilyahanong pag-ubanay, kinahanglang susihon ninyo pag-usab ang inyong kinabuhi.” Ang mga ginikanan gidasig sa pagbutang ug regular nga oras sa pagkatulog ug pagmata, bisan sa hinapos sa semana, aron maugmad ang makapahimsog nga mga batasan sa pagkatulog. Ang ubang mga sugyot naglakip sa paggamit ug regular, una-matulog nga kalihokan, sama sa pagkaligo, paghalog, ug pagbasag estorya alang sa gagmayng mga bata, ug paglimite sa pagtan-awg telebisyon ug pagkompiyuter sa usa ra ka oras una matulog.

“Mga Dula, Timotimo, ug Dugo”

Ang Hapones nga mga batan-on nagyampungad sa “luag, air-conditioned nga mga kuwarto nga napunog libreng mga video, mga dula sa kompiyuter, timotimo ug bisan mga masahista sa tiil,” nagtaho ang IHT Asahi Shimbun. “Aduna hinuoy usa ka kondisyon: ang dugo kinahanglang moagas” kay ang pasilidad maoy mga sentro sa pagdonar ug dugo nga gidumala sa Red Cross Society sa Hapon. “Ang mga tawo modonar ug dugo diha sa samag-parti nga palibot,” matod sa mantalaan. “Daghang batan-on magpabilin human sa pagdonar ug dugo ug magpahimulos sa libreng mga donat, juice ug mga dula sa kompiyuter. Ang laing pangdani mao ang libreng pagpatag-an sa kapalaran nga ginahimo daghang beses sa usa ka semana.” Anaay mga leksiyon usab sa mek-ap, Shiatsu (acupressure), mga konsiyerto, mga masahe, ug pagbaligyag mga daang butang sa balay. Sa pagsanta sa dakong pagkunhod sa mga donasyon sa dugo, gibag-o sa Red Cross ang mga sentro niini sa tibuok nasod. Kaniadto gidungog nga “mangiob ug makahahadlok,” ang mga sentro nagakahimong “popular nga mga adtoanan sa mga tin-edyer ug niadtong nag-edad ug mga 20,” nag-ingon ang mantalaan.

Mga Barko sa Lulinghayaw ug Polusyon

“Ang maluhong mga barko sa lulinghayaw nga nagdalag minilyong pasahero kada tuig paingon sa kinahilitang nindot nga mga dapit sa kalibotan nagapameligro sa kalalangan sa dagat tungod sa gibilin niining polusyon,” nagtaho ang The Sunday Times sa London. Ang usa ka dako kaayong barko nga magdalag duolan sa 4,000 ka tawo, apil ang mga pasahero ug tripulante, kada adlaw molabay ug tinagpulo ka libong galon sa hugawng tubig nga matipon sa ilalom sa barko, biya sa kasilyas, ug biyang tubig gikan sa banyo ug labhanan, dugang pa sa 70 litros nga makahilong mga kemikal ug pito ka toneladang basura. Diha sa dagat, ang gidaghanon sa biya nga gikan sa mga pasahero daghan kaayo kay sa kon sila mobakasyon sa mamala. Niadtong 2000, mga 240 ka barko sa lulinghayaw nagdalag napulo ka milyong tawo ngadto sa mga dapit nga delikado ug kalikopan, sama sa Glacier Bay sa Alaska, katakotan ug kapuloan sa Caribbean, makasaysayanhong mga baybayon sa Mediteranyo, ug bisan sa Antartika. Gibanabana nga 50 pa ka barko ang gamiton pagka-2005. Si Roger Rufe, sa Ocean Conservancy, nag-ingon: “Ang maong mga paseyo [mga bakasyon] nagakapopular apan ang mga barko nahisamag naglutawng mga siyudad nga walay mga lagda bahin sa paghipos sa biya ug basura.”

Nagkamenos ang Halin sa Handomanan sa Papa

Sa daghang katuigan “segurado ang kinitaan sa usa ka tigbaligya ug relihiyosong mga butang [sa Polandia],” nagtaho ang Polakong edisyon sa Newsweek. Bisan pa niana, karong bag-o, napanid-an ang “usa ka krisis” sa pagbaligya ug balaang mga idolo. Bisan pa sa dakong publisidad bahin sa pagduaw sa papa sa Polandia sa 2002, dili na pinangita ang naandang relihiyosong mga butang, sama sa mga kulentas, pulseras, ug mga dibuho. “Ang baligyaan gilunopan ug minilyong busto nga ginama sa puting semento ug metal, mga banig, mga dibuho, ug mga pigurin” nga may hulagway sa papa, nag-ingon ang magasin, apan “ang mga pumapalit nahimong pilian.” Hinuon, ang usa ka disenyo nahimong popular. Kini maoy plastik kard nga may “balaang mga hulagway” sa atubangan ug “bulawanong mga lobitos nga gitunaw nganha sa plastik” sa likod. Ang maong “mga rosaryohang kard” mao “ang kinabag-ohan ug labing popular nga handomanan labot sa papa,” nag-ingon ang Polakong senemanang magasin nga Wprost.