Nausab nga mga Prinsipyo—Nawala ba ang Imong Pagbati sa Pagsalig ug Kasegurohan?

“UNSA ang labing dakong suliran nga giatubang sa nasod?” Sa gisukna kana, ang kinabag-ang katawhan nga gisurbi sa Tinipong Bansa mitubag nga ang pagkadaot sa mga prinsipyo sa pamilya ug sa moralidad mao ang ilang labing dakong suliran. Bahin niini, sila wala mag-inusara.

Pananglitan, ang mantalaan sa Paris nga International Herald Tribune nag-ingon: “Adunay dayag nga pangandoy, ilabina sa mga batan-on, alang sa usa ka matang sa makapahiusang panan-awon alang sa umaabot, usa ka hugpong sa dinawat-sa-tanan nga mga prinsipyo nga mosagubang ug mopukgo sa mga puwersa sa kadalo, sa kahakog, sa pagkawalay-pagtinabangay, nga daw kaylap sa kalibotan. . . . Kining nagakadakong panaglantugi bahin sa panginahanglan sa usa ka dinawat-sa-tanan nga mga prinsipyo maoy pag-admitir nga nawala ang pagbati sa pagsalig ug kasegurohan.”

Gibati mo ba nga ang mga kagamhanan ug mga lider sa kalibotan, apil ang mga pangulo sa negosyo, nakahupot sa mga prinsipyo nga gikinahanglan aron kita agakon padulong sa mas malipayon, mas luwas, mas may-kasegurohang kaugmaon? Gibati mo ba nga nawad-an sa pagsalig ug kasegurohan, labing menos sa usa ka sukod, tungod sa nagakausab nga mga prinsipyo nga imong nakita alirong nimo?

Usa ka butang nga makapabalaka pag-ayo mao ang bahin sa imong personal nga kasegurohan. Nagpuyo ka ba sa usa ka dapit nga ang pagbiya sa inyong balay nga wala makandadohi ang pultahan dili peligroso? Dili ka ba mahadlok nga maglakaw sa kadalanan sa inyong silinganan sa magabii? Kon bulahan ka nga nagpuyo sa dapit nga walay panaggubatay, etnikong kagubot, o peligroso kaayong panag-away sa mga gang, basin mahadlok ka gihapon nga mabiktima sa pagpanukmag, pagpanulis, pagpanglungkab sa balay, o pagpangawat. Hisabtan nga kini mopabati kanimog kagul-anan ug kawalay-pagsalig ug kasegurohan.

Dugang pa niini, basin nawad-an ka, labing menos sa usa ka sukod, ug pagsalig sa ubang tawo nga kanhi imong nabatonan. Tingali sa trabaho ug sa personal nga kinabuhi, basin imong nasinati ang nagkadakong kiling sa pagdaot kanimo sa pipila ka indibiduwal, kon kana makahatag kanilag kaayohan, bisag tipik lang.

Gikinahanglan ang Panig-ingnan sa Kagamhanan

Sa tibuok kasaysayan, gituohan sa kadaghanan nga adunay suod nga kalangkitan ang personal nga mga prinsipyo sa katilingban ug ang mga prinsipyo nga gipadayag sa kagamhanan niini. Si Calvin Coolidge, kinsa sa ulahi nahimong presidente sa Tinipong Bansa, miingon: “Ang mga tawo maghisgot bahin sa kinaiyanhong mga katungod, apan gihagit ko si bisan kinsa nga  ipakita kon asa naglungtad o giila sa kalibotan ang maong mga katungod sa wala pa matukod ang kahugpongan sa opisyal nga mga balaod nga nagdeklarar ug nagpanalipod sa maong mga katungod.”

Sa pagkatinuod, ang nagamandong kagamhanan​—bisan kon sa unsang paagi kana nakabaton ug gahom​—mao ang makapalambo o makababag sa sibil nga mga katungod sama sa kagawasan sa prensa, kagawasan sa panagkatigom, kagawasan sa relihiyon, ug kagawasan sa pagsulti sa publiko, nga dili dakpon o hasion sa ilegal nga paagi, ug pagbaton sa makataronganong paghusay.

Si Abraham Lincoln, kinsa sa ulahi nahimong presidente sa Tinipong Bansa, sa usa ka higayon miingon: “Ang katuyoan sa kagamhanan mao ang pagbuhat alang sa usa ka komunidad sa katawhan, sa butang nga angay nilang buhaton, apan dili makabuhat niana sa labing maayong paagi, sa ilang kaugalingon​—sa ilang separado, ug tinagsa ka mga katakos.” Sa dihang paningkamotan sa mga kagamhanan ang pagtuman nianang hamiling mga katuyoan, ang mga tawo lagmit mosalig sa mga tawong anaa sa gahom.

Ugaling, ang kompiyansa ug pagsalig daw gipulihan na karon sa pagkamaduhaduhaon ug pagkamatahapon. Ang usa ka bag-ong pagtuon sa Tinipong Bansa mitaho nga 68 porsiyento sa mga gisurbi may opinyon nga ang maayong mga binuhatan sa pederal nga mga opisyales maoy aberids lamang o ubos pa. Diha sa daghang nasod ang panghunahuna sa publiko bahin sa mga opisyales sa kagamhanan gikusokuso sa mga eskandalo bahin sa pagpanghiphip ug korapsiyon sa mga tawong tag-as ug katungdanan. Hisabtan, miresulta kini sa pagkawala sa pagsalig ug pagbati sa kasegurohan sa nagkadaghang tawo.

Ang Maayong Sulondan ni Haring Solomon

Ang usa ka karaang panig-ingnan naghulagway kon unsa ka dako ang mahimong mga epekto sa mga prinsipyo sa mga magmamando. Si Haring Solomon nagmando sa 12 ka tribo sa Israel gikan sa 1037 hangtod sa 998 W.K.P. Ang iyang amahan, si Haring David, maoy usa sa talagsaong mga hari sa  Israel. Ang Bibliya naghulagway kang David ingong mahigugmaon sa kamatuoran ug pagkamatarong ug, labaw sa tanan, ingong usa ka tawo nga may bug-os nga pagsalig ug kompiyansa diha sa iyang Diyos, si Jehova. Ang samang mga prinsipyo gitudlo ni David kang Solomon.

Ang Labing Gamhanang Diyos nagpakita kang Solomon diha sa usa ka damgo ug miingon kaniya: “Pangayo! Unsay akong ihatag kanimo?” (2 Cronicas 1:7) Inay mangayog dakong bahandi, personal nga himaya, o politikanhong mga kadaogan, gipadayag ni Solomon ang mga prinsipyo nga iyang gimahal pinaagi sa pagpangayog usa ka maalamon, masinabtanon, ug masinugtanong kasingkasing, aron siya mahimong may-katakos nga hari alang sa nasod sa Israel.

Unsa ang epekto sa pagmando ni Solomon diha sa katawhan? Ang Diyos naghatag kaniyag kaalam, himaya, ug personal nga bahandi​—samtang siya nagmatinumanon sa espirituwal nga mga prinsipyo sa nasod. Ang mga kaplag sa arkeolohiya nagpamatuod sa materyal nga kadagaya sa paghari ni Solomon. Ang librong The Archaeology of the Land of Israel nag-ingon: “Ang bahandi nga misulod sa palasyo gikan sa tanang direksiyon, ug ang mausbawong patigayon . . . nagpahinabog dayag nga kausaban sa materyal nga kaugmaran ug kadagaya.”

Oo, ang matarong nga kagamhanan ni Solomon nagpatunghag kalinaw, kasegurohan, ug kalipay sa iyang mga ginsakpan. “Ang Juda ug Israel nagpadayon sa pagpuyo sa kasegurohan, ang matag usa ilalom sa iyang kaugalingong paras ug ilalom sa iyang kaugalingong kahoyng igos, gikan sa Dan ngadto sa Beer-seba, sa tanang adlaw ni Solomon.”​—1 Hari 4:​20, 25.

Ang Daotang Panig-ingnan ni Haring Solomon

Apan ikasubo, sama sa mga prinsipyo sa kadaghanang mga lider karon, ang mga prinsipyo ni Solomon sa kadugayan nausab. Ang asoy sa Bibliya mabasa: “Siya nakabaton ug pito ka gatos ka asawa, mga prinsesa, ug tulo ka gatos ka puyopuyo; ug ang iyang mga asawa inanayng nagpakiling sa iyang kasingkasing. Ug nahitabo sa natigulang na si Solomon nga ang iyang mga asawa nagpakiling sa iyang kasingkasing sa pagsunod sa ubang mga diyos; ug ang iyang kasingkasing wala mabug-os uban kang Jehova nga iyang Diyos sama sa kasingkasing ni David nga iyang amahan.”​—1 Hari 11:​3, 4.

Unsay epekto sa nausab nga mga prinsipyo ni Haring Solomon diha sa iyang katawhan? Bisan pa sa iyang dakong katakos ug kaalam, si Solomon nahimong usa ka malupigong hari sa ulahing bahin sa iyang paghari. Ang dagkong mga gastos sa iyang kagamhanan nakapabug-at sa ekonomiya sa nasod. Ang mga obrero nahimong diskontento. Ang politikanhong mga karibal misukol sa hari ug nagtinguha nga moilog sa iyang gahom. Wala na kaayo pabilhi sa nasod ang panaghiusa. Pagkakatingad-anan nga si Solomon misulat mismo: “Sa dihang ang mga matarong modaghan, ang katawhan managmaya; apan sa dihang ang daotan magamando, ang katawhan manghupaw.”​—Proverbio 29:2.

Wala madugay sa pagkamatay ni Solomon, ang politikanhong kagubot ug kawalay-pagsalig miresulta sa pagkabahin sa nasod ug sa misangpot nga yugto sa kalisod, kawalay-panaghiusa, ug pagkadaot sa kahimtang. Gibati sa mga Israelinhon ang grabeng kawalay-pagsalig ug kasegurohan. Nausab na ang mga prinsipyo sa ilang kagamhanan, nga nalimtan ang kaayohan sa katawhan. Ang pangunang mabasol mao ang ilang mga lider nga wala magtagad kang Jehova ug sa iyang mga balaod. Busa, ang tibuok nasod nag-antos.

Kaylap nga Kawalay-Pagsalig Karon

Diha sa kagamhanan, negosyo, ug relihiyosong mga pundok karon, ang daghan wala na kaayo magtagad sa paghupot ug hamiling mga prinsipyo. Busa, kini nakapatunghag pagbati sa kawalay-kasegurohan diha sa mga hunahuna ug mga kasingkasing sa kadaghanang katawhan. Sa dugang ug dugang, ang mga kagamhanan ug ubang mga lider dili makaarang sa pagsulbad sa dagkong mga suliran sa ilang mga nasod.

Pananglitan, sila wala makaarang sa pagpahunong sa gubat o pagkontrolar sa mahal nga mga bayranan sa pagpatambal o sa daotang mga epekto sa ilegal nga negosyo sa droga. Ug nadaot usab ang mga sistema sa edukasyon. Ang ubay-ubayng kagamhanan nagpasiugda pa ganig organisadong sugal. Daghang lider sa negosyo ug relihiyon nakapakurat ug nakapahiubos pag-ayo tungod sa ilang hiwi ug imoral nga mga buhat. Dili katingad-ang adunay kaylap nga kakulang sa pagsalig diha sa integridad sa mga tawo nga gisaligan sa katawhan nga mangulo.

Posible ba nga ang usa ka kagamhanan manalipod ug manguna pa sa pagtuboy sa pangunang mga katungod ug mga prinsipyo sa tawo? Oo, posible kana. Ang among kataposang artikulo mopatin-aw kon sa unsang paagi.

[Blurb sa panid 7]

‘Ang kadalo, kahakog, ug kawalay-pagtinabangay daw kaylap sa kalibotan.’—INTERNATIONAL HERALD TRIBUNE

[Mga hulagway sa panid 8]

Sa dihang si Haring Solomon nagsunod sa mga balaod sa Diyos, siya nagtudlo ug hamiling mga prinsipyo sa iyang mga ginsakpan